بزرگنمايي:

پیام مازند- تغییر و تحولات جهان امروز، هرچند فواید بسیاری داشته اما مضراتی هم داشته که مهم ترین آنها افزایش آسیب ها و انحرافات اجتماعی است؛ به خصوص در جوامعی که زیرساخت های اجتماعی و فرهنگی آن به درستی بنا نشده باشد.

یکی از عمده‌ترین آسیب های اجتماعی که در سال های اخیر به عنوان تهدیدی جدی برای جامعه محسوب می شود پدیده فرار دختران از منزل است. فرار دختران چه در سطح کشور و چه در استان مازندران روبه افزایش است؛ به گونه ای که طی پنج سال گذشته آمار فرار دختران در استان مازندران حدوداً 90 درصد افزایش داشته است که بیشتر مربوط به گروه سنی 14 تا 18 سال است.

برخی این حركت را نوعی تضاد می دانند، تضاد میان فردی كه از یك‌سو می خواهد مستقل باشد و از سوی دیگر خواستار همبستگی است و نخستین تضاد را در سایه فرار، تحقق‌یافته می پندارد، فرار از خانه به معنی دور شدن از منزل به مدت 24 ساعت یا بیشتر است که بدون اطلاع والدین و یا بر‌خلاف میل آنها صورت می گیرد. این پدیده با مفاهیم مهاجرت، کوچ کردن و جلای وطن متفاوت است.

در اینجا فرد به طور مشخص شرایط موجود را چندان دشوار می‌بیند که حرکت به سمت آینده مبهم و تاریک را به ماندن ترجیح می‌دهد. او واقف است که اقدامش خلاف موازین و ارزش‌های خانواده و اجتماع است و به عواقب نامطلوب عمل آگاهی دارد اما بر اساس فلسفه فکری اش، تاب مقاومت را در خود نمی‌بیند.

*پیامد فرار دختران از خانه

فرار و بی خانمانی دختران جوان با انواع آسیب‌های اجتماعی چون فقر، تبعیض، خشونت و آزار، طرد و غفلت در خانواده و دست یابی اندک و محدود به منابع همراه است. فرار از خانه به جای آن که به یافتن پناهگاهی امن منتهی شود، نوجوانان را با خطرات متعددی چون فحشاء و بهره کشی‌های مختلف مواجه می‌سازد. این وضعیت می‌تواند نشانگر وجود اختلال در کارکرد نهاد خانواده و یا سایر نهادهای جامعه باشد.

در این راستا هرگونه برنامه ریزی جهت ارتقاء کمی و کیفی جامعه و توسعه انسان محور، مستلزم وجود حداقلی از شرایط نظم اجتماعی و انتظام امور در حوزه عمومی جامعه است.

فرار آغاز بی خانمانی و بی پناهی است و همین امر، زمینه ارتکاب بسیاری از جرایم را فراهم می کند. دختران فراری برای امرار و معاش به سرقت، تکدی گری، توزیع مواد مخدر، مشروبات الکلی و کالاهای غیرمجاز، روسپیگری، عضویت در باندهای مخوف و کثیف اغفال و فحشا اقدام می کنند.

برخی از این دختران پس از فرار، در ساختمان های متروکه، پارک ها، خانه های فساد و غیره شب را به صبح می رسانند و از مکانی به مکانی دیگر در حرکت هستند، فقط برای اینکه زنده بمانند.

فرار دختران می تواند بزرگترین لطمه و ضربه به حیثیت و شرافت خانوادگی فرد باشد. چرا که به مفهوم لکه ننگ و بدنامی برای خانواده محسوب می شود. دختران فراری با درگیر شدن در مسائل غیر اخلاقی، نمی توانند به خانواده باز گردند، مگر آنکه خانواده به این نکته توجه نماید که عدم پذیرش فرد به معنای فرو غلتیدن هرچه بیشتر او در منجلاب فساد و تباهی است.

بنابراین با اکراه، وی را در خانواده جای می دهند یا آنکه خانواده دختر فراری، از نوع خانواده از هم گسیخته است و بود و نبود دختر فرق چندانی برای آنها ندارد. فرار دختران تبعات اجتماعی بسیاری نیز دارد که مهم ترین آنها افزایش نرخ مفاسد اجتماعی، تهدید بهداشت اخلاقی و روانی جامعه و تحمل هزینه های انتظامی و اجتماعی است.

*علل فرار دختران از منزل چیست؟

نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهد که وضعیت خانوادگی علت اصلی فرار دختران از محیط خانواده می‌باشد. سوء استفاده هیجانی، جنسی و جسمی از فرزندان، تعارض بین والدین، مشکلات زیاد با قوانین و نظم موجود در خانه، درگیری با خواهر و برادر و اعتیاد والدین، مشکلات ناشی از مصرف الکل توسط والدین، وضعیت نامناسب اقتصادی، طلاق و درگیری یا اختلاف با همسر، در ایجاد حس کلافگی و انزجار در دختران و زنان، تاثیر فراوان دارد.

از دیگر دلایل می توان به عوامل روان شناختی نیز اشاره کرد. ویژگی‌های روانی دختران فراری، موید این نکته است که بسیاری از آن‌ها تصور منفی از خود داشته و نگرش مثبتی به خود ندارند. برخی از دختران فراری شخصیتی ضد اجتماعی دارند، خود شیفته هستند و تمایل شدیدی به خودمحوری دارند و پیوسته به تعریف و تمجید دیگران نیازمندند.

برخی شخصیت برونگرا دارند و وابسته دنیای بیرون هستند، برخی نیز شخصیت نمایشی دارند و دارای تمایلات آنی، خودباختگی احساسی و غلبه کنش های احساسی بر کنش های عقلانی هستند، آنها ناسازگارند و توانایی ایستادگی مقابل دشواری های زندگی را ندارند؛ بنابراین برای اثبات خود و به دست آوردن یک تصور مثبت از خود، محیط منزل را ترک کرده و دنیای جدید توأم با روابط جدیدی برای خود به وجود می‌آورند که این شرایط جدید به شدت عزت نفس آن‌ها را دگرگون می‌نماید.

دلیل دیگر فرار دختران، عوامل اجتماعی است. شکاف میان دو نسل، مرحله‌ی بلوغ و نوجوانی، عدم موفقیت تحصیلی و افت تحصیلی، دوستان ناباب، برخورد قهر آمیز والدین با مساله ای به نام جنس مخالف و تهدید به ازدواج اجباری از دلایلی هستند که منجر به فرار دختران و غرق شدن آنان در گرداب مشکلات و گرفتاری ها است.

راهکارها و پیشنهادهایی برای جلوگیری از فرار دختران از منزل:

والدین از ناسازگاری با یکدیگر و نشان دادن اختلافات خود جلوی فرزندان پرهیز کنند و شکاف بین خود و فرزندان را از طریق اصلاح هنجارهای خانوادگی و الگوهای تعاملی در خانواده با تأکید بر هنجار صمیمیت و دوست شدن با فرزندان دختر، کاهش دهند.

والدین باید تلاش کنند با دوستان دختران خود آشنا شده، آنها را بیشتر بشناسند و فرزندان خود را به برقراری ارتباط با دوستان سالم تشویق و محدودیت ها را کمتر کنند.

خانواده ها از تنبیه بدنی دختران پرهیز کنند. کنترل اجتماعی نمی‌تواند بدون میزانی از تنبیه موفق باشد منتهی این الگوی سنتی تنبیه بدنی که متأسفانه در بین خانواده‌ها دیده می‌شود باید با تبلیغ و جایگزینی الگوهای جدید تنبیهی ملایم‌تر تغییر نمایند.

حمایت مالی از خانواده های آسیب پذیر و نظارت بر خانواده های بی سرپرست و بد سرپرست توسط سازمان بهزیستی،آموزش مهارت زندگی در جامعه، پس از پایان دوران دبستان تا پایان مقطع پیش دانشگاهی همراه با برنامه های آموزشی محور زناشویی در همه ابعاد،تقویت مراکز مشاوره ای قوی و کارا در مدارس یا تمام مناطق آموزش و پرورش استان‌ها و شهرستان‌ها ، ارائه آموزش‌های لازم به خانواده‌ها جهت اطلاع زود هنگام فرار دختران به پلیس و همکاری با آن‌ها جهت شناسایی هر چه سریع‌تر و مقابله با خطرات ناشی از فرار،ایجاد انگیزه و افزایش حس خودباوری در دانش آموزان از طریق مشوق ها و جذاب کردن درس و مدرسه توسط مدیران و معلمان،ایجاد اشتغال، متناسب با استعدادها و علایق دختران مواجه با مشکل فرار، به گونه ای که هم سرگرمی و شغل مناسب در اختیار آنان قرار گیرد و هم درآمدی برای رفع مشکلات اقتصادی آنان باشد می تواند این آسیب اجتماعی را کاهش دهد.