بزرگنمايي:

پیام مازند - نوشهر- سیلاب های هفته های گذشته نشان داده که جریان اب به هنگام طغیان تا چه اندازه تخریب به بارمی اورد و این مساله به گفته کارشناسان توجه دقیق تر به دیواره سازی رودخانه های مازندران و از جمله تنکابن را بیشتر می کند.
درحالی که شرق مازندران در نوروز 98 شاهد سیلاب عظیمی بود که منجر به طغیان رودخانه ها و آبگرفتگی معابر عمومی و واحدهای مسکونی و تجاری شد و خسارت های زیادی را به همراه داشت، غرب استان در مهرماه سال 97 این حادثه تلخ را تجربه کرد و بازسازی نقاط آسیب دیده همچنان ادامه دارد.
یکی از عوامل بروز سیلاب، رودخانه ها هستند که به واسطه عدم ساماندهی و ایمن سازی آنها ، با کمترین بارش بارانی به بزرگترین چالش در منطقه تبدیل می شوند و طغیان رودخانه ها خسارت های زیادی را به بخش های مختلف وارد می آورد.
عدم ایمن سازی حاشیه رودخانه ها ، نبود سد یا آب بندان های مناسب بر روی رودخانه ها و عدم لایروبی و تجاوز به حریم رودخانه ها از جمله مواردی است که سبب شده تا رودخانه های غرب مازندران به خطری بالقوه در منطقه تبدیل شوند که قابلیت بالفعل شدن آنها با کمترین بارشی وجود دارد.
پس از سیل مهرماه دستگاه های مربوطه غرب استان اقدامات زیادی جهت افزایش ضریب ایمنی رودخانه ها انجام دادند که در حکم نوشدارو پس از مرگ سهراب بود اما با این وجود تلاش ها همچنان ادامه دارد و با ورود امکانات و تجهیزات بخش خصوصی این روند سرعت بیشتری به خود گرفته است.
اما سوالی که در این زمینه مطرح است اینکه در ساماندهی رودخانه ها و ایمن سازی آنها تا چه اندازه از نظرات کارشناسان و صاحبنظران این حوزه استفاده شده و آیا پیمانکارانی که در این زمینه فعالیت می کنند از دانش کافی برخوردارند یا بر اساس تجربه کاری خود اقدام به ساماندهی رودخانه ها کرده اند.
همچنین این پرسش مطرح است که در مهندسی رودخانه ها نقش دانش آموختگان این رشته تا چه اندازه پررنگ است و پیمانکارانی که در این زمینه فعالیت می کنند بر اساس چه الگو و نقشه ای اقدام به لایروبی و دیواره سازی حاشیه رودخانه ها نموده اند.
** ضرورت توجه به علم مهندسی رودخانه
یک کارشناس ارشد عمران با اشاره به اهمیت مهندسی رودخانه ها گفت: مهندسی رودخانه یکی از گرایش های مهندسی عمران است که به مطالعات (شناخت، برنامه ریزی، طراحی)، ساخت سازه ها و بهره برداری بهینه از رودها به منظور مهار سیلاب، کاهش خطرات، به حداقل رساندن تبعات منفی و همچنین بهسازی وضعیت رودخانه ها برای تامین نیازهای بشری و حفظ محیط زیست می پردازد.
احمد حسین زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : یک مهندس رودخانه به ترکیب مهارت هایی در زمینه های تحلیل انتقال رسوب، هیدرولوژی و هیدرولیک، ژئومورفولوژی (زمین ریختشناسی)آبرفت ها، توأم با یک پیش زمینه قوی عملی در انتخاب گزینه نهایی، طراحی و تاثیرات رفتار رودخانه ها و آبریزها بر پدیده های مورفولوژی، به منظور اصلاح و بهسازی سازههای آبی احداث شده در مسیر آنها نیازمند است.
وی با بیان اینکه مهارت های مهندسی رودخانه در حال حاضر نیاز بخش وسیعی از پروژه ها و آبراهه ها و آبریزها در شرایط و مقیاس های مختلف است ، اظهار داشت: متاسفانه در ایران اهمیت مهندسی رودخانه تنها متعلق به پروژه های بزرگی همچون سد سازی است و برای بسیاری از پروژه های کوچک این اهمیت وجود ندارد.
حسین زاده خاطر نشان کرد : میزان بالای خسارت ها در هنگام وقوع سیلاب دلیل محکمی بر این ادعاست و اگر اهمیت مهندسی رودخانه ها در تمامی سطوح لحاظ شود مسلما خسارت ها بسیار کاهش خواهد یافت.
وی محدودیت منابع مالی را از مهمترین عوامل کم توجهی به مهندسی رودخانه ها دانست و تصریح کرد : اگر در بحث ساماندهی رودخانه ها مطالعات لازم صورت نگیرد و بار دیگر از گزینه های غیر کارشناسی استفاده شود ، نتیجه مطلوب حاصل نمی گردد.
وی یادآور شد : دستگاه ها اعتبارات را به جای جبران خسارت در پیشگیری از وقوع حوادث هزینه کنند تا با مشکلات کمتری مواجه شوند.
** ضرورت نگاه کارشناسی در مهار رودخانه ها
یک کارشناس دیگر عمران با گرایش سازه های آبی از نبود استحکام لازم دیواره های سنگچین احداث شده در رودخانه های غرب مازندران انتقاد کرد و گفت : برای ایمن سازی حاشیه رودخانه های این منطقه که شیب زیادی دارند و سرعت آب بسیار بالاست باید از دیوار حفاظتی ( بتنی مسلح ) استفاده شود و یا در صورت احداث دیواره سنگچین حتما گابیون بندی صورت گیرد.
فرهاد افسری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هم اکنون بخش اعظمی از دیواره های سنگچین احداث شده در حاشیه رودخانه ها فاقد گابیون هستند و از مقاومت لازم در برابر سیلاب برخوردار نیستند.
وی اظهار داشت: بتن ریزی در لایه های دیواره های سنگچین نیز نمی تواند نتیجه مطلوبی به همراه داشته باشد و بیان این مطلب تنها بهانه ای برای برداشت بیشتر مصالح توسط پیمانکاران از بستر رودخانه است.
افسری ترک تشریفات را عاملی در جهت سرعت بخشیدن به ساماندهی رودخانه ها دانست و خاطرنشان کرد: با ترک تشریفات انتظار می رفت که پیمانکاران بیشتری به این عرصه ورود کنند اما متاسفانه اینطور نشد و رودخانه های منطقه در انحصار چند پیمانکار بومی قرار گرفتند.
وی یادآور شد : بر اساس توافق صورت گرفته پیمانکاران بر مبنای میزان عملکرد خود مجاز هستند تا بخشی از مصالح مازاد رودخانه را جهت جبران هزینه ها برداشت کنند ، بنابراین باید بخش نظارتی در این زمینه بیش از پیش فعال گردد.
** احداث دیوار سنگچین ، تکرار تجربه تلخ گذشته
یک شهروند تنکابنی پیرامون ایمن سازی رودخانه ها پس از سیل مهرماه سال گذشته این شهرستان گفت : در برخی از نقاط از سنگ های موجود در رودخانه ها برای دیواره سازی استفاده شده اما تعداد و طول رودخانه ها آنقدر زیاد است که اقدامات صورت گرفته چشمگیر نیست.
رضا منصوری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : هنوز حجم زیادی از مصالح مازاد در بستر رودخانه ها وجود دارد که به نظر می رسد در صورت عدم برداشت در سیل بعدی این سنگ ها به دیواره های تازه ساخته شده برخورد خواهند کرد و تمام تلاش ها در این زمینه بی نتیجه خواهند ماند.
وی با بیان اینکه سنگچین کردن دیواره رودخانه ها بدون بتن ریزی فایده ای نخواهد داشت، خاطرنشان کرد : در سال های گذشته بارها این اقدام از سوی پیمانکاران صورت گرفت که با افزایش حجم آب رودخانه ها تخریب شدند و تکرار دوباره آن غیر قابل قبول است.
به گفته این شهروند ، امروزه از روش های بهتری برای دیواره سازی حاشیه رودخانه ها استفاده می شود اما مشخص نیست که چرا دستگاه های مربوطه همچنان بر ساخت دیواره های سنگچین اصرار می ورزند.
** ایمن سازی رودخانه ها به صورت علمی امکان پذیر است ، اما ...
معاون عمرانی فرمانداری ویژه شهرستان تنکابن در پاسخ به انتقاد های صورت گرفته پیرامون ایمن سازی رودخانه ها گفت : ایمن سازی رودخانه ها به صورت علمی امکان پذیر است چرا که از دانش و تکنولوژی آن بهره مند هستیم اما معمولا برای پروژه های عمرانی ابتدا بودجه و سپس توان و اولویت را مدنظر قرار می دهیم تا ببینیم چه نتیجه ای حاصل می گردد.
حسن باقری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : می توانستیم برای رودخانه ها دیوار بتنی مسلح با برید های منظم که شیب رودخانه ها را کم می کند احداث نماییم اما حجم آورده رودخانه ، توان و بودجه در نظر گرفته شده برای این منظور اجازه چنین کاری را نمی داد .
وی اظهار داشت: از آنجا که شرایط مصالح و قیمت فولاد و بتن برای دستگاه ها مقرون به صرفه نبود ، به ناچار آمدیم سازه ای را انتخاب کردیم که بتوانیم تمامی مصالح مورد نیاز را از همان رودخانه برداشت نماییم.
باقری با بیان اینکه در مهندسی رودخانه ها شیب رودخانه و تثبیت بستر رودخانه مورد توجه است ، خاطر نشان کرد : برای بررسی هر یک از این موارد مطالعات آنچنانی نیاز ندارد و کارشناسان اداره امور آب می توانند آن را انجام دهند.
وی تصریح کرد : پیش از این ورود به بستر رودخانه و برداشت مصالح مازاد بسیار چالش برانگیز بود و مجوزی در این زمینه صادر نمی شد و یا به سختی صادر می شد اما زمانی که در سیل سال گذشته با آسیب جدی مواجه شدیم این اتفاق مهم صورت گرفت.
به گفته معاون عمرانی فرمانداری ویژه شهرستان تنکابن ، اگر در گذشته اعتماد لازم در این زمینه جلب می شد و اقدامات پیشگیرانه همچون لایروبی و پاکسازی بستر رودخانه ، نصب تله های رسوب گیر و احداث برید صورت می گرفت ، خسارت سیل مهرماه 97 به حداقل می رسید.
وی با اشاره به اینکه رودخانه ها نیاز به نگهداری دارند ، افزود : اگر این اعتماد ایجاد شده همیشگی باشد مسلما نتایج بسیار خوبی را در حوزه رودخانه ها شاهد خواهیم بود.
باقری با ابراز تاسف از نبود نگاه مثبت به پیمانکاران شن و ماسه ، اظهار داشت : باید پیمانکارانی که در این زمینه فعالیت می کنند تحت نظارت و کنترل شدید قرار بگیرند تا نگاه ها نسبت به آنها تغییر کند.
وی با بیان اینکه دیواره های در حال ساخت به مراتب از شرایط قبل بهتر هستند، خاطرنشان کرد: از بهمن ماه سال گذشته تاکنون 4 کیلومتر دیواره سازی توسط پنج پیمانکار در رودخانه های منطقه صورت گرفته است.
وی تصریح کرد: از آنجا که در سیل مهرماه سال گذشته بسیاری از سردهنه های اصلی تخریب شده بودند ، تصمیم گرفته شد تا ابتدا سردهنه ها را آماده کنیم و سپس برای دیواره سازی اقدام نماییم و همین موضوع سبب شد تا دیواره سازی به کندی صورت گیرد.
وی یادآور شد: در گذشته بحث رودخانه ها ، سدها و آبخیزداری به فراموشی سپرده شده بود که به واسطه سیلاب های اخیر در کشور بار دیگر در اولویت قرار گرفته است.
**ضرورت تقویت دیواره های سنگچین احداث شده پس از سیل
فرماندار ویژه شهرستان تنکابن نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: پس از سیل مهرماه به منظور تسریع در ساماندهی و ایمن سازی رودخانه های منطقه و با هماهنگی استاندار، معاون عمرانی استاندار ، سازمان بازرسی، رییس کل دادگستری مازندران و دادستان مرکز استان و به پیشنهاد شهرستان مقرر گردید تا رودخانه ها پس از بازه بندی در اختیار پیمانکاران داخلی ( ترک تشریفات ) قرار گیرد.
سید امیر حسینی جو افزود: تاکنون اقدامات خوبی در زمینه ایمن سازی رودخانه ها صورت گرفته اما به دلیل آنکه دبی آب در حوزه تیروم، چالکرود و چشمه کیله بالاست باید حتما سازه های احداث شده با گابیون بندی یا بتن ریزی از مقاومت بالایی برخوردار شوند تا در برابر سیلاب تخریب نشوند.
وی اظهار داشت: در این راستا پیشنهاد شد که با نظارت مستقیم دستگاه های متولی و دستگاه های نظارتی از محل برداشت مصالح مازاد رودخانه بتوانیم بتن ریزی را در دیواره های سنگچین انجام بدهیم که امیدواریم امور آب استان و صنعت و معدن مجوز لازم را در این زمینه صادر نماید.
حسینی جو با بیان اینکه در صورت عدم تزریق بتن دیواره های احداثی تخریب خواهند شد، خاطرنشان کرد: با توجه به مشکلات اعتباری که در سطح کشور وجود دارد ، پیشنهاد مطرح شده می تواند در این زمینه راهگشا باشد و از میزان نگرانی های مردم بکاهد.
وی تصریح کرد: بر اساس اعلام نماینده مردم تنکابن ، رامسر و عباس آباد در مجلس ، این موضوع در کمیسیون های مجلس در حال رسیدگی است تا این اختیار را به دولت بدهد که از محل آورده رودخانه برای همان رودخانه هزینه شود.
فرماندار ویژه شهرستان تنکابن در ادامه به احداث مجدد سردهنه های زراعی تخریب شده در سیل مهرماه اشاره کرد و افزود : 36 سردهنه احداث شده در شهرستان عموما سنتی هستند و در منطقه سردهنه بتنی یا مکانیکی با شرایط امروز وجود ندارد و همین مسئله باعث شده تا کار تکراری تخریب و بازسازی آنها به صورت مداوم در شهرستان صورت گیرد.
وی اظهار داشت : تخریب مستمر این سردهنه ها می تواند در فصل زراعی نارضایتی کشاورزان را به همراه داشته باشد که امیدواریم تمهیدات لازم در این زمینه صورت گیرد.
** تزریق بتن به دیواره های احداثی الزامی است
معاون عمرانی استانداری مازندران روز دوشنبه در حاشیه بازدید از روند ایمن سازی رودخانه های شهرستان تنکابن به خبرنگار ایرنا گفت : پس از سیل مهرماه سال گذشته با وجود تمامی مشکلات اقدامات بسیار خوبی در حوزه رودخانه ها از سوی اداره آب منطقه ای استان صورت گرفت و این روند همچنان ادامه دارد.
مهدی رازجویان از روند دیواره سازی حاشیه رودخانه ها ابراز رضایت کرد و افزود : از محل آورده رودخانه دیواره سازی صورت گرفته اما نیاز بود که این دیواره ها از مقاومت بیشتری برخوردار باشند لذا مقرر گردید تا با تزریق بتن این مشکل برطرف شود.
وی اظهار داشت : تزریق بتن می تواند پایداری این دیواره ها را در برابر سیلاب افزایش دهد و باید این روند تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه داشته باشد.
به گفته معاون عمرانی استانداری مازندران ، به دلیل تعداد و طول زیاد رودخانه ها روند ایمن سازی آنها زمانبر خواهد بود اما با این وجود پیمانکاران سخت در تلاش هستند تا این وظیفه مهم را به سرانجام برسانند.
بارش شدید باران به همراه سیل اواسط مهر ماه سال گذشته بیش از 670 میلیارد تومان به تاسیسات زیربنایی، مسکونی و کشاورزی در مازندران و بویژه شهرستان های تنکابن خسارت وارد کرد.
همچنین سیلاب اواخر اسفند گذشته و اوایل فروردین ماه در مناطق مرکزی و شرقی مازندران نیز یک هزار و 500 میلیارد تومان خسارت برچا گذشت .
شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد در غرب مازندران قرار دارند.
/1602/7513/1899