بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری – ایرنا – ثبت جهانی بخشهایی از جنگل‌های هیرکانی مازندران در میراث فرهنگی یونسکو، به یکی از دغدغه های جنگل نشینان استان تبدیل شده‌است که آیا از بهره‌برداری سنتی آنها در این محدوده جلوگیری می‌شود؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو که از مدت‌ها پیش مورد توجه دولت ایران بوده‌است به یکی از اولویت‌های دولت تدبیر و امید تبدیل شد. 14 تیرماه بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه دوندگی به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید.
جنگل‌های هیرکانی با 1.9 میلیون هکتار وسعت، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی 800 کیلومتر و عرض 20 تا 70 کیلومتر پراکنش دارد. البته لازم به ذکر است که بخشی کوچکی از جنگل‌های هیرکانی در کشور آذربایجان قرار دارد.
در زمان حاضر جنگل‌های هیرکانی، زیست بوم 296 گونه پرنده و 98 گونه پستاندار است. همچنین 150 گیاه بومی درختی و بوته‌ای (مانند شمشاد و انجیلی) نیز در آن یافت می‌شود.
استان مازندران دارای بیش از یک میلیون هکتار عرصه جنگلی است که معادل 53 درصد کل جنگل‌های شمال کشور است در حالی که 2 استان دیگر گلستان و گیلان فقط 47 درصد از وسعت جنگلی شمال کشور را در اختیار دارند. این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده به طوری که از 12 لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو 6 لکه مربوط به مازندران است.
اما آنچه در تمامی آمارها، تحلیل ها و بررسی ها درباره ثبت جنگل‌های هیرکانی نادیده گرفته شد، زندگی جنگل نشینان است که دائماً در ارتباط با جنگل قرار دارند.
جنگل نشینان مازندران که عمدتاً دامدار هستند بیشترین ارتباط را با جنگل داشته و هزاران سال است که جنگل نه تنها محل چرای دام، بلکه مسیر فصلی حرکت انها به ییلاقات و مراتع کوهستانی است.
حال ثبت جهانی بخشی از جنگل های مازندران این سوال را برای آنها ایجاد کرده که آیا از حرکت هزاران ساله آنها در جنگل ها جلوگیری خواهد شد؟ آیا دیگر نمی توانند از مراتع جنگلی برای چرای دام استفاده کنند؟ و اینکه استفاده از بخش‌های ثبتی جنگل‌های هیرکانی برای آنان جریمه به همراه خواهد داشت.
در این نگرانی بازی گوشی های شبکه های مجازی نیز بی تاثیر نبوده که ناشی از فقدان آگاهی رسانی است و این مسئله را به موضوع داغ مردم دامنه‌های البرز تبدیل کرده است.
ثبت جنگل‌های هیرکانی به زندگی جنگل نشینان آسیبی نخواهد رساند
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از شرایط ثبت جنگل های هیرکانی عدم تغییر در شرایط جنگل و مردم بومی آن است که این مسئله باعث تداوم استفاده از جنگل به شکل سنتی می شود.
حسین ایزدی تاکید کرد که استفاده مردم بومی از قسمت های ثبتی جنگل های هیرکانی مازندران به معنای قطع درخت و یا تغییر کاربری نبوده و فقط می توانند به شکل سنتی از آن بهره مند شوند.
وی شکل سنتی بهره برداری از مناطق ثبتی را، استفاده از علف های جنگل برای چرای دام و حرکت در مسیرهای سنتی به سمت ییلاقات توصیف کرد و گفت: از این پس هیچگونه دستکاری نباید در محدوده مناطق ثبتی ایجاد شود.
معاون میراث فرهنگی مازندران گفت: دامداران فقط از مسیرهایی که از قبل بوده می توانند تردد کنند و نباید به ایجاد مسیر جدید دست بزنند.
به گفته او، قطع درختان، تغییر در زمین جنگل و دیگر اقدامات که فیزیک بخش های ثبتی جنگل های هیرکانی را تغییر دهد برای ما قابل قبول نیست و تخلف محسوب شده و پیگرد قانونی خواهد داشت.
ایزدی با بیان اینکه میراث فرهنگی قصد ندارد که دامداران و مردم بومی را در برخورداری از جنگل محروم کند، افزود: هدف ما دیوارکشی دور جنگل های هیرکانی نیست بلکه مراقب از این میراث کهن و 40 میلیون ساله است.
وی همچنین از ایجاد کارگروه استانی حفاظت از جنگل های هیرکانی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: با توجه به اینکه حراست از جنگل ها وظیفه منابع طبیعی و آبخیزداری است اما میراث فرهنگی با تمامی امکانات خود به منابع طبیعی در این هدف کمک خواهد کرد.
مدیر استانی ثبت جهانی جنگل های هیرکانی مازندران گفت: استفاده از کریدور جنگل های هیرکانی برای تردد دام در حال حاضر مشکلی ندارد، مگر اینکه در آینده دولت برای دامداران مسیر جایگزین تعیین کنید.
محمد عموزاد همچنین اظهار داشت: خود مصرفی و یا استفاده شخصی از گیاهان دارویی در عرصه و حریم جنگل های هیرکانی نیز نه در ایران بلکه هیچ جای دنیا ممنوع نیست، اما بهره برداری اقتصادی و در جهت فروش در بازار ممنوع بوده و پیگرد قانونی خواهد داشت.
وی هرگونه تغییر در هسته مرکزی، حریم و عرصه جنگل های ثبتی هیرکانی برای اسکان ممنوع دانست و افزود: حتی دولت برنامه ای برای تغییر محل اسکان موقت دامداران دارد که در آینده اعلام می شود.
این مدیر استانی البته اظهار داشت: بر اساس ضوابط ثبتی هرگونه بهره برداری از جنگل های هیرکانی ممنوع است، اما حفظ زندگی بومی برای میراث فرهنگی یک اولویت بوده و همواره بر این موضوع تاکید داشته است.
/ ‏1899/‏7335