بزرگنمايي:
پیام مازند -
در این میان نیاز به احداث و راه‌اندازی موزه‌ای مجهز و استاندارد در ساری به‌عنوان مرکز استان مازندران و مقصد گردشگری بیشتر از همیشه احساس می‌شود.
گرچه سال‌هاست، مدیران میراث فرهنگی وعده راه‌اندازی سایت جدید موزه منطقه‌ای را در مرکز استان داده‌اند اما تاکنون هیچ اقدام عملی در این خصوص صورت نگرفته است.
موزه قدیمی ساری که سال1387 با سه بخش مستقل باستان شناسی، مردم شناسی و صنایع دستی راه اندازی شده بود، این روزها در حال مرمت و بازسازی است.
عمارت کلبادی نیز که ساختمان مرکزی و اصلی این موزه محسوب می‌شود، مربوط به اواخر دوره قاجار بوده و سال1377 به ثبت ملی رسید. این عمارت بعد از فوت منوچهرخان کلبادی که از ملاکان منطقه و نماینده مردم ساری در زمان خود بود، سال 1370 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
موزه‌هایی که موزه نیستند
رئیس مرکز ساری‌شناسی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: ساری تنها مرکز استان بدون موزه در کشور است،گرچه هیچ کدام از شهرهای مازندران هم موزه واقعی ندارند. درواقع آنچه میراث فرهنگی در قالب دو یا چند اتاق با اشیای نگهداری‌شده به‌عنوان موزه در شهرهای مازندران معرفی می‌کند، اسمش موزه نیست، ویترین یک مغازه عتیقه فروشی است.
دکتر حسین اسلامی می‌افزاید: بیش از 30هزار قطعه تاریخی با قدمت بالای 1000ساله در شهر ساری وجود دارد که در انبارهای موزه به صورت کارتن زده نگهداری می‌شوند و فضای مناسبی برای نمایش ندارند که این مساله بسیار دردناک است. دردناک‌تر این‌که اگر بخواهیم مقایسه کنیم، موزه آرمیتاژ سن‌پترزبورگ هم 2000 شیء تاریخی مختص به خود ندارد اما بیشتر از یک میلیون اشیای زیرخاکی از کشورهای دیگر در آن به نمایش گذاشته شده است. این مسأله در سایر موزه‌های معروف دنیا هم دیده می‌شود. بیشتر کشورها آثار تاریخی را از کشورهای دیگر خریداری کرده و به موزه خود انتقال می‌دهند.
فلورانس 50؛ مازندران صفر
اسلامی با بیان این‌که موزه‌ها ویترین تاریخی و فرهنگی هر منطقه‌ای محسوب می‌شوند،می‌گوید: شهر فلورانس یک دهم قدمت ساری را هم ندارد اما بیش از 50 موزه در آن دایر است.
وی با بیان این‌که شهری تاریخی مثل ساری نیاز به موزه‌ای با سالن های عریض و طویل دارد، می‌گوید: نقشه موزه منطقه‌ای ساری هم آماده شده اما عزم جدی برای راه اندازی آن دیده نمی‌شود. این بی‌توجهی در همه دولت‌ها تکرار شده و چندبار هم کلنگ طرح موزه در ساری به زمین زده شده اما عملا هیچ اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
این مورخ ساروی با تاکید بر این‌که موزه‌ها هویت و شناسنامه مردم یک منطقه هستند، می‌افزاید: شهری که از تمدن چندهزارساله برخوردار است اما موزه ندارد، مانند یک شهر مرده است.
ترجیح ویلاسازی بر موزه‌داری
اسلامی با انتقاد ازعملکرد میراث فرهنگی می‌گوید: میراث فرهنگی بیشتر به ویلاسازی اهمیت می‌دهد که این مساله خود یک حرکت ضدفرهنگی است. استانی که بیش از صدهزار ویلای اجاره‌ای در نوار ساحلی و مناطق ییلاقی و جنگلی دارد اما حتی یک موزه استاندارد ندارد، از درون می‌پوسد. آثاری که ما در شهر ساری داریم اگر در هر کشور دیگری حتی کشورهای عربی وجود داشت، بلافاصله برای نمایش و نگهداری از آنها موزه‌های متعددی می‌ساختند اما دریغ از یک موزه استاندارد و مجهز در مرکز استان مازندران!
اسلامی گلایه می‌کند که شهرداری ساری چند سالن خوابگاه سربازان را در پارک ولایت به نمایش آثار باستانی اختصاص داد تا ویترینی برای نمایش این آثار ایجاد شود که میراث فرهنگی این فضا را به‌عنوان موزه معرفی می‌کند! درحالی‌که هر شهر مازندران نیاز به موزه‌ای به مساحت چند هزار متر مربع دارد.
نه کتابخانه ملی داریم نه مرکز اسناد ملی
رئیس مرکز ساری‌شناسی از مردم مازندران می‌خواهد که مطالبه‌گر باشند و برای شهرشان شناسنامه بخواهند.
به گفته اسلامی، ساری نه کتابخانه ملی دارد و نه مرکز اسناد ملی. ساختمانی که درحال‌حاضر با عنوان مرکز اسناد ملی در ساری معرفی می‌شود، ساختمانی است با چند اتاق که آثار تاریخی و ملی ما در آنجا تحت شرایط نامناسب نگهداری می‌شود.
خانه کلبادی؛ مخزن آثار
معاون میراث فرهنگی مازندران برخلاف دیگران اما معتقد است که این استان موزه دارد و دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: اولین موزه مازندران در شهر بابل تاسیس شد و دومین موزه در شهر ساری. خانه کلبادی مهم‌ترین مخزن نگهداری آثار تاریخی مازندران در ساری است که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. قدیمی‌ترین اثر مربوط به کشف بقایای اسکلت یک کودک شش تا هشت‌ماهه مربوط به 12هزار سال پیش است که کاوشگران از لایه‌های زیرزمینی غار هوتو در شهرستان بهشهر بیرون آورده‌اند.
منتظر اعتباریم
مهدی ایزدی از راه‌اندازی سایت جدید موزه در پارک‌موزه دفاع‌مقدس ساری خبر داده و می‌افزاید: سازمان میراث فرهنگی مجوز احداث ساختمان جدید موزه به مساحت 12هزار مترمربع را صادر کرده است که نقشه آن نیز تهیه شده. ما منتظر جذب اعتبارات لازم هستیم تا ساختن این پروژه را آغاز کنیم. با راه‌اندازی این موزه، کلیه آثار نگهداری‌شده در موزه‌های قبلی ساری تجمیع شده و به این مکان انتقال خواهند یافت.
شوراها و شهرداری‌ها همکاری کنند
ایزدی تصریح می‌کند: راه‌اندازی بسیاری از موزه‌های مازندران به دلیل همکاری‌نکردن شوراها و شهرداری معوق می‌ماند که موزه مردم‌شناسی قائمشهر از آن جمله است. طبق قانون، شهرداری‌ها مکلفند بخشی از بودجه‌های خود را به کارهای فرهنگی ازجمله احداث و راه‌اندازی موزه اختصاص دهند درحالی‌که این اتفاق نمی‌افتد. ما در موزه قائمشهر به تعهدات خود عمل کردیم. کار مرمت و بازسازی ساختمان قدیمی فرمانداری را انجام دادیم. قفسه‌ها را ساختیم و حتی تندیس موزه را هم به شهرداری تحویل دادیم اما شهرداری به تعهدات خود عمل نکرد.
بناهای تاریخی جای موزه‌داری نیست
معاون میراث فرهنگی مازندران تاکید می‌کند: در هیچ کجای دنیا از ساختمان‌های قدیمی و تاریخی به‌عنوان موزه و محل نمایش آثار تاریخی استفاده نمی‌کنند اما متاسفانه در مازندران اکثر موزه‌ها در اماکن تاریخی راه‌اندازی شده که ساختمان آنها نیاز به مراقبت و نگهداری دارد.
طبق استانداردهای بین‌المللی ساختمان یک موزه علاوه‌بر سازه‌ای محکم و مساحتی مناسب، باید از امکانات امنیتی و حفاظتی خوبی برخوردار و مجهز به سیستم تهویه هوا و تنظیم رطوبت محیط باشد. نورپردازی آن به‌صورت غیرمستقیم بوده و لامپ‌ها و منابع نوری قابل رویت نباشد.
برای احداث چنین موزه‌هایی باید دست معماران را باز گذاشت تا ساختمان موزه طبق آیتم‌های اعلام‌شده ساخته شود. امیدواریم با جذب اعتبارات لازم، بتوانیم موزه منطقه‌ای شهر ساری را با رعایت همه این نکات بسازیم.
مهتاب مظفری - جام جم مازندران