بزرگنمايي:

پیام مازند- عدم مدیریت صحیح در پایداری خاک موجب می شود که خاک حاصلخیز را از دست بدهیم؛ اقدامات انجام شده برای حفاظت خاک بسیار حائز اهمیت بوده به طوری که تدوین لایحه حفاظت خاک و کنترل احیای کاهش آلودگی خاک از جمله اقدامات مهم بوده که راهکار موثر آن برنامه‌ریزی، نقشه برداری اراضی کشاورزی، تقویت حفاظت خاک، تدوین و اجرای برنامه آلاینده های خاک و مدیریت بلندمدت سرزمین است که می تواند در مدیریت خاک موثر باشد.

*علل فرسایش خاک در مازندران

 لیلا غلامی دکترای حفاظت خاک دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی مازندران در نشست علمی تخصصی با موضوع فرسایش بادی خاک و اثرات محیط زیست که به مناسبت روز جهانی خاک در سالن همایشات اداره کل محیط زیست مازندران برگزار شد با اشاره به علل فرسایش خاک اظهار کرد: فرسایش خاک در مازندران نمو جدی پیدا کرده و موضوع پسماند هم در این راستا موثر است.

وی گفت: از لجن فاضلاب در کشورهای مختلف استفاده می شود و این موضوع می‌تواند در کشور ما در دستور کار قرار گیرد.

 دکترای حفاظت خاک دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی مازندران با اشاره به نکات مهم در انتخاب اصلاح کنندگی مناسب برای استفاده از ظرفیت های زباله خاطرنشان کرد: قابلیت دسترسی سازگاری با محیط کار و کاربرد در شرایط آزمایشگاهی، توجیه اقتصادی و مقبولیت فنی است.

غلامی ادامه داد: انواع افزودنی در حفاظت خاک، پلی آکریل آمید، کاه و کلش،کود دامی و ورمی، کمپوست و لجن فاضلاب است.

 وی گفت: مدیریت پسماند در شهرهای مختلف باید افزایش یابد زیرا میزان ضایعات کشاورزی و شهری افزایش داشته و به یک استراتژی پایدار به منظور مدیریت کاهش ضایعات نیاز است.

دکترای حفاظت خاک دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی مازندران ادامه داد: در این راستا ذغال زیستی تهیه کردیم که فاضلاب را تبدیل به زغال می کند که اثر زیست محیطی را کاهش داده و به تقویت خاک کمک می کند، همچنین بهبود خواص فیزیکی و هیدرولیکی و شیمیایی خاک را منجر می شود.

غلامی گفت: در این راستا با هماهنگی که با کارخانه جوجه کشی گوهرباران انجام دادیم،  آزمایش‌هایی انجام شد و ثبت اختراع ملی نیز صورت گرفته که در مرحله تجاری سازی قرار دارد و برای بخش حفاظت از خاک این مهم را در اختیار دستگاه‌ها قرار می‌دهیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: با شروع روان آب ها نیز حجم ضریب زمان و غیره در خاک مورد بررسی قرار گرفت که 86 درصد کاهش آلودگی را شاهد بودیم.

دکترای حفاظت خاک دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی مازندران خاطرنشان کرد: پلیمرها در کنترل فرسایش بادی نقش دارند که در کشاورزی کاربرد دارد و در استان خوزستان نیز  این امر در اراضی مستعد فرسایش بادی نیز مورد بررسی قرار گرفت.

*فرسایش بادی خاک در مازندران

 دانش در ادامه همایش در دفاعیه  خود با اشاره به بحث فرسایش بادی خاک در مازندران اظهار کرد: بحث علل فرسایش خاک در مازندران100 درصدی است.

 وی گفت:  مرحله جداسازی در فرسایش بادی در مازندران اتفاق می‌افتد که در شرق استان نمود بیشتری دارد.

 این دکترای خاک شناسی  ادامه داد: با ارزیابی که از خاک های میانکاله و زاغمرز  انجام شده از زمانی که سطح آب پایین رفته خاک نیز در معرض فرسایش قرار گرفتند و در مناطق ساحلی و شن های روان این نوع فرسایش بیشتر است.

 دانش با اشاره به شروط وقوع فرسایش بادی گفت: وزش باد با سرعتی بیش از آستانه، عدم وجود پوشش گیاهی، رطوبت پایین خاک، ساختمان نامناسب خاک، عدم زبری سطح خاک، توزیع نامناسب بارندگی و ساختمان نامناسب خاک، از عوامل تاثیرگذار در فرسایش خاک هستند.

وی گفت: در شرایط فعلی وقتی بارندگی‌ها حالت سیل زدگی پیدا می‌کند و فراوانی بارندگی کم و حجم بارندگی زیاد شده شاهد فرسایش خاک هستیم.

دکترای حفاظت خاک دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی مازندران  تصریح کرد:مازندران به دلیل انواع بادهای مداوم موسمی و محلی و وجود تنوع اقلیمی  و ژئوفیزیکی، مناطق جلگه ای و دشت  عرصه‌های جنگلی،  مناطق دامنه‌ای، اراضی شیب‌دار و مناطق کوهستانی تشریح فعالیت های انسانی، معدن عدم مدیریت صحیح منابع آب و هدایت آب دچار فرسایش خاک شده است.

دانش خاطرنشان کرد: اهمیت فرسایش بادی در مازندران تخریب و تنزل خاک، مواد زاید و صنعتی و کشاورزی استفاده از کودهای شیمیایی، رهاسازی مواد رادیواکتیوی دعوت در خاک از دیگر عوامل تاثیرگذار در فرسایش خاک به شمار می رود.

وی گفت: بحث فرسایش خاک از 20 سال گذشته در مازندران بوده  و از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش حاصلخیزی، مهاجرت را در برداشته است.

*کشت گیاهان دارویی در زمین های شیب دار و تاثیر آن در فرسایش خاک

حسینعلی ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران  نیز در ادامه  نشست علمی تخصصی «فرسایش بادی خاک و اثرات سوء آن بر محیط زیست» که به مناسبت روز جهانی خاک در ساری برگزار شد ،  افزود : معمولا باورهای فعالان محیط زیست، آحاد جامعه و حتی بسیاری از مدیران این است که فرسایش خاک در مازندران به شکل فرسایش آبی انجام می‌شود ، در حالی‌که طی سال‌های اخیر فرسایش بادی به دلایل مختلف در مازندران شکل گرفته است.

وی ادامه دامه داد: متاسفانه برخی تصمیم‌ها مانند کشت گیاهان دارویی در زمین‌های مرتعی و اراضی شیب‌دار آسیب جدی به خاک وارد می‌کند و کشت گیاهان دارویی در زمین‌های دشت را می‌توان توجیه کرد ، اما مخالف کشت گیاهان دارویی در زمین‌های شیب‌دار به همراه چرای دام هستیم.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت :ریشه گیاهان دارویی نهایتا 20 تا 40 سانتی متر در خاک پایین می‌رود ، اما ریشه بوته‌های مرتعی گاهی تا 40 متر در زمین پیش می‌روند و  از خاک حفاظت می‌کنند.

ابراهیمی تصریح کرد: امروز در برخی مناطق شرقی استان مانند میانکاله فرسایش بادی در خال رخ دادن است و هر سه مرحله فرسایش یعنی جدایی ذرات خاک، حمل از روی بستر و در نهایت نشست ذرات را شاهد هستیم.

وی با اشاره به این که فرسایش بادی خاک در مازندران سال‌هاست آغاز شده و در حال ادامه است ، گفت: طی چند سال اخیر نیز به دلیل بعضی رفتارهای مخرب این فرسایش افزایش یافته است به طوریکه در حالی که میانگین جهانی فرسایش خاک بین 5 تا 6 تن در هکتار است، در مازندران حدود 16 تن در هکتار فرسایش داریم، این در حالی است که تولید خاک در استان 34 کیلوگرم در هکتار است.

*راهکارهای پیشگیری از فرسایش خاک در مازندران

مدیرکل محیط زیست مازندران  گفت : ما در خط ساحلی استان نیز با فرسایش بادی مواجه هستیم بهترین و مهم‌ترین راه برای پیشگیری از این شکل فرسایش در مازندران هم حفظ و تقویت پوشش گیاهی است، از دستگاه‌های مرتبط و فعالان محیط زیست می‌خواهیم که در این زمینه کمک کنند تا فرهنگسازی انجام شود.

ابراهیمی بر ضرورت رعایت الگوی کشت و ضوابط محیط زیستی آن و سایر فعالیت‌ها در بستر خاک تاکید کرد و افزود: برخی از شیوه‌های کشت در مازندران با شرایط موجود ما همخوانی ندارد که باید با کمک سازمان جهاد کشاورزی مدیریت شود.

*فرسایش خاک در مازندران براساس عوامل انسانی است

عزیزالله شهیدی‌فر رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز در ادامه این نشست  با تاکید بر لزوم توجه به حفظ خاک گفت: خاک در همه جای دنیا از اهمیت خاصی برخوردار است

وی افزود: تخریب خاک در مازندران بسیار بیشتر از سایر استان‌های دیگر آسیب‌زاست؛چرا که با امنیت غذایی ارتباط مستقیم دارد.

این مسئول تاکید کرد: متاسفانه در مازندران فرسایش خاک بیشتر از این که بر اثر عوامل طبیعی رخ دهد ناشی از عوامل انسانی است و عمدتا نیز بستر را برای افزایش فرسایش بادی خاک در استان ایجاد می‌کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران ادامه داد: در سال 1399 در مازندران حدود سه هزار و 500 پرونده تغییر کاربری غیرمجاز تشکیل و به مراجع قضایی معرفی شد،این تعداد نشان می‌دهد که چقدر رفتار مخرب نسبت به خاک در این استان بالاست و بستر برای تشدید فرسایش بادی خاک در این استان در حال فراهم شدن است.

شهیدی فر تصریح کرد: یک سیصد و بیستم اراضی کشور را زمین‌های زیر کشت مازندران تشکیل می‌دهد اما اهمیت این اراضی اندک بسیار بالاست و باید برای حفظ آن با جدیت و حساسیت بیشتری عمل شود.