بزرگنمايي:

پیام مازند- مهار اصولی پسماندهای خانگی و فاضلاب‌های شهری یکی از مهم ترین معضل‌های زیست محیطی است که استان مازندران طی سال‌های متمادی با آن دست و پنجه نرم می‌کند و با وجود آن که بیش از یک دهه برای حل این مشکل، طرح سیستم فاضلاب شهری در بسیاری از شهرها اجرا شده اما هنوز به سرانجام نرسیده است.

این مشکل در شهرستان‌های غرب مازندران بویژه شهرستان تنکابن به دلیل نزدیکی کوه و دریا، نفوذناپذیری خاک، کم بودن امکان خودپالایی آب، وجود چاه‌های جذبی ، بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی و عدم رعایت استاندارد های لازم در اجرا و نصب سیستم سپتیک خانگی ، به مراتب نمود بیشتری داشته است.

تا دو سال پیش در شهرستان تنکابن فاضلاب های خانگی به وسیله ماشین های فاضلاب کش به صورت غیر قانونی جمع آوری می شد و آنها در نیمه های شب این فاضلاب ها را بیرون از شهر و در حاشیه رودخانه ها ، نهرها و زمین های بایر رهاسازی می کردند که مشکلات زیادی را به  لحاظ زیست محیطی به همراه داشت.

شهرداری تنکابن در سال 98 برای رفع این مشکل طرح احداث تصفیه خانه فاضلاب هایی را که به وسیله فاضلاب کش ها جمع آوری می شدند در دستور کار خود قرار داد و سرانجام این طرح که حاصل تلاش مستمر مجموعه مدیریت شهری و شورای سلامت شهرستان تنکابن بود برای نخستین بار در کشور با کمک یک شرکت دانش بنیان در شهر تنکابن اجرایی شد.

فاضلاب های خانگی در این طرح پس از جمع آوری به وسیله فاضلاب کش ها به محل تصفیه خانه انتقال داده می شد و محصول نهایی آن آب زلال و شفافی بود که برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفت و به لحاظ زیست محیطی کاملا مورد تایید نهاد های مربوطه بود.

این طرح که به گفته مدیران وقت شهرستانی برای تکمیل و راه‌اندازی آن 2 میلیارد تومان از سوی بخش خصوصی هزینه شده‌ بود به عنوان مدل موفق مورد تقاضای سایر شهرها نیز قرار گرفت و سرانجام با حضور عیسی کلانتری رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور و احمد حسین زادگان استاندار وقت مازندران به بهره برداری رسید.

رهاسازی فاضلاب های خانگی به وسیله فاضلاب کش ها در محیط طبیعی با اجرای این طرح به حداقل ممکن رسید و افرادی هم که در این زمینه فعالیت می کردند شناسایی شدند تا با این مرکز همکاری نمایند. این روند حدود دوسال به طول انجامید تا این که در ابتدای امسال زمزمه هایی مبنی بر بسته شدن این تصفیه خانه به گوش رسید و چیزی نگذشت که این مرکز تعطیل شد.

با تعطیل شدن تصفیه خانه بار دیگر فاضلاب کش ها مجبور شدند همچون گذشته نسبت به رهاسازی فاضلاب های خانگی در طبیعت اقدام نمایند که منجر به اعتراضاتی از سوی مردم شد.

با شروع به کار دوره ششم شورای اسلامی شهر تنکابن و پس از انتخاب شهردار ، راه اندازی این تصفیه خانه به یکی از دغدغه های اصلی مدیریت شهری تبدیل و جلساتی نیز پیرامون این موضوع برگزار شد که منتج به نتیجه نشد و سرانجام پیمانکار این پروژه از ادامه فعالیت منصرف شد.

گسترش آلودگی   

یک کارشناس بهداشت محیط با بیان اینکه رها سازی غیر بهداشتی و تصفیه نشده فاضلاب باعث پخش شدن مواد آلوده در محیط زیست می شود ، گفت : وجود مواد آلوده و فاضلاب در محیط زیست و محل زندگی انسان باعث ایجاد مکانی مناسب جهت تغذیه و تکثیر حشرات موذی نظیر سوسک، مگس، پشه و موش می شود.

حسن امینیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : اگر فاضلاب بدون تصفیه و غیر بهداشتی در محیط رها شود، چه در سطح زمین و چه در زیر زمین باعث آلودگی محیط زیست می شود و این آلودگی در مدت طولانی باعث نابودی موجودات زنده در طبیعت، آلودگی منابع خاک ، زمین و از بین رفتن گیاهان می گردد.

وی اظهار داشت : وجود فاضلاب و پساب در معابر و محل زندگی انسان ظاهری زشت و ناپسند به محیط داده و باعث تنفر افراد و دوری آنها از آن محیط می شود.

به گفته این کارشناس ، حتی آلودگی های خشک شده فاضلاب نیز بیماری زا هستند چرا که با خشک شدن مواد جامد داخل فاضلاب و تبدیل شدن آنها به ذرات ریز، امکان حرکت آنها همراه با باد وجود دارد و باعث انتقال عوامل بیماری زا از راه دستگاه تنفسی می شود و می توانند باعث ایجاد بسیاری از بیماری های ریوی و تنفسی شوند.

وی تصریح کرد : باید قوانین سخت گیرانه تری نسبت به افرادی که اقدام به رهاسازی فاضلاب در محیط طبیعی می کنند ، اعمال شود تا محیط زیست برای همه نسل ها پاکیزه و به دور از آلودگی باشد.

بر اساس ماده 688 قانون مجازات های بازدارنده ، هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فاضلاب(فضولات انسانی، دامی و مواد زائد)، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها، زباله در خیابان ها و کشتار غیر مجاز دام، استفاده غیر مجاز فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلابی برای مصارف کشاورزی ممنوع است و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتر نباشد به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.

عقب‌گرد کردیم                                    

یک شهروند تنکابنی با ابراز گلایه نسبت به تعطیلی تصفیه خانه فاضلاب خانگی گفت : منزل مسکونی بنده در حاشیه کمربندی قرار دارد و بارها دیده ام که خودروهای فاضلاب کش در تاریکی شب اقدام به رهاسازی فاضلاب در زمین های مردم می کنند و کسی هم نیست که جلوی کار آنها را بگیرد.

کامران بهرامیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : زمانی که تصفیه خانه فعال بود و فاضلاب ها به آنجا منتقل می شد دیگر شاهد چنین صحنه هایی نبودیم و مردم منطقه از این وضعیت بسیار راضی و خشنود بودند.

وی با بیان اینکه حفظ محیط زیست باید برای مسئولان نیز اهمیت داشته باشد ، اظهار داشت : راه اندازی چنین تصفیه خانه ای که در کشور بی نظیر بود یک افتخار بزرگ برای مسئولان به شمار می رفت  و نباید آن را با بی تدبیری نابود کرد.

این شهروند تنکابنی گفت : متاسفانه مسئولان به جای آنکه تصفیه خانه موجود را گسترش دهند یا تعداد بیشتری از آن را راه اندازی کنند تا مشکل فاضلاب در این شهر برطرف شود ، دست رو دست گذاشتند تا تصفیه خانه در مشکلات غرق شود و تلاشی هم برای نجات آن صورت نگرفت.

وی یادآور شد : بازگشت به عقب برای شهری مثل تنکابن یک فاجعه است و مدیران شهری باید تدابیری بیندیشند تا دیگر شاهد چنین اتفاقات تلخ و ناخوشایندی نباشیم.

مطالبه‌گر باشیم

شهروند دیگری که از رهاسازی فاضلاب توسط مردم در کوچه و خیابان ها گلایه مند بود به خبرنگار ایرنا گفت : اکثر چاه های فاضلاب در محله های مختلف پر شده و متاسفانه برخی افراد در هنگام شب با کمک پمپ لجن کش اقدام به تخلیه چاه در کوچه و خیابان می کنند.

رضا منصوری افزود : وقتی از آنها می خواهیم تا تخلیه چاه را به خودروهای فاضلاب کش واگذر نمایند ، آنها می گویند که فرقی ندارد چون فاضلاب کش ها هم فضولات را در محیط رهاسازی می کنند.

وی تعطیلی تصفیه خانه فاضلاب خانگی را به زیان سلامت مردم دانست و اظهار داشت : باید تصفیه خانه را به هر قیمتی شده فعال نگه می داشتند و از تعطیلی آن جلوگیری می کردند اما متاسفانه این اتفاق نیافتاد.

این شهروند با بیان اینکه مدیریت شهری باید در اینگونه مسائل که با سلامت مردم در ارتباط است حساسیت بیشتری داشته باشد ، خاطرنشان کرد : مردم باید در این زمینه مطالبه گری داشته باشند و از مدیریت شهری بخواهند تا هر چه سریعتر تصفیه خانه را راه اندازی نماید.

مروارید مشکین

خبرنگار ایرنا در گفت و گو با یکی از فاضلاب کش ها ، روند فعالیت آنها را پس از تعطیلی تصفیه خانه فاضلاب خانگی تنکابن جویا شد.

یکی از رانندگان فعال در این زمینه که خود را فرشاد معرفی کرد ، گفت : تا پیش از شروع به کار تصفیه خانه همه کسانی که در این زمینه فعالیت می کردند ، فاضلاب ها را در نقاط مختلف حاشیه شهر رها می کردند و چاره ای هم جزء این نبود اما پس از راه اندازی این مرکز همه فاضلاب کش ها موظف شدند تا فاضلاب ها را به تصفیه خانه منتقل نمایند.

وی اظهار داشت: با تعطیلی تصفیه خانه تنکابن برخی فعالان این عرصه ، فاضلاب ها را به تصفیه خانه شهرک صنعتی سلمانشهر انتقال می دهند اما برخی از همکاران همچون گذشته در حاشیه جاده ها اقدام به رهاسازی فاضلاب می کنند.

فرشاد قیمت هر سرویس تخلیه چاه را برای خودروهای با منبع متوسط یک میلیون و 500 هزار تومان و برای خودروهای با منبع بزرگ یک میلیون و 800 تا 2 میلیون تومان اعلام کرد و افزود : به دلیل بالا بودن سطح آب های زیر زمینی ، چاه های جذبی هیچگاه به طور کامل تخلیه نمی شوند و مشکل فاضلاب پس از مدتی دوباره شروع می شود.

وی وضعیت درآمدی این شغل را بسیار خوب دانست و تصریح کرد : از آنجا که هر کسی وارد این شغل نمی شود و تنها چند نفر در این زمینه فعالیت دارند ، درآمد آن بسیار خوب است اما سختی های خاص خود را نیز دارد.

حمایت شد

رییس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان تنکابن در این باره گفت : ساماندهی فاضلاب ها به عنوان یکی ازاولویت ها در راستای حفظ سلامتی مردم است که در صورت عدم مدیریت یا رهاسازی فاضلاب خام در محیط، سلامت و بهداشت عمومی به مخاطره خواهد افتاد.

هادی منصور کیا افزود : برای اخذ مجوز جهت راه اندازی تصفیه‌خانه فاضلاب خانگی «سپتاژ» در تنکابن تلاش های زیادی صورت گرفت و اگر آن حمایت ها و پیگیری ها نبود هیچگاه این پروژه به مرحله اجرا در نمی آمد.

وی با بیان اینکه نبایستی به همین راحتی این پروژه ارزشمند را از دست می دادیم ، اظهار داشت : از آنجا که این طرح در کاهش صدمات محیط زیستی و افزایش سلامت جامعه تاثیر بسزایی دارد بنابراین باید به هر قیمتی شده آن را حفظ نماییم.

منصور کیا با اشاره به اینکه نگرانی مردم در این زمینه کاملا درست است ، خاطرنشان کرد : در نبود خط انتقال و تصفیه خانه متمرکز فاضلاب شهری ، پروژه سپتاژ خانگی یک نعمت بزرگی برای منطقه بود که امیدواریم با تلاش همه دستگاه ها این امر بار دیگر محقق شود.

وی یادآور شد : رهاسازی فاضلاب های خانگی در انهار و رودخانه ها جرم محسوب می شود و تاکنون ده ها پرونده در این زمینه به دادگاه ارسال شده است.

 کوتاهی نکردیم

سخنگوی شورای اسلامی شهر تنکابن نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : تا زمانی که تصفیه خانه فاضلاب خانگی فعال بود شهرداری همکاری خوبی با این پروژه داشت و هیچگونه کوتاهی در این زمینه صورت نگرفته است.

مظاهر خسته بند با بیان اینکه مجری طرح بارها در جلسات رضایت خود را از شهرداری اعلام نموده است ، افزود : یکی از مشکلات این بود که خودروهای فاضلاب کش جهت تخلیه به این مرکز مراجعه نمی کردند و برای این منظور قرار شد تا جی پی اس بر روی خودروها نصب شود و نیروی انتظامی در این زمینه نظارت داشته باشد.

وی اظهار داشت : شهرداری تنکابن حتی به مجری طرح اعلام کرد که اگر زمین یا امکانات بیشتری می خواهید در اختیار شما قرار خواهیم داد تا تصفیه خانه تعطیل نشود اما متاسفانه اتفاقی که نباید می افتاد ، افتاد.

خسته بند با اعلام آمادگی نسبت به راه اندازی مجدد تصفیه خانه فاضلاب خانگی تاکید کرد : همه دستگاه ها باید در این زمینه مدیریت شهری را همراهی نمایند تا بار دیگر شاهد راه اندازی مجدد این پروژه باشیم.

 حمایت نشد

معاون امور هماهنگی عمرانی فرمانداری شهرستان تنکابن گفت : پروژه سپتاژ خانگی یکی از پروژه های بسیار مهم در حوزه محیط زیست و سلامت جامعه بود که برای نخستین بار در کشور راه اندازی شد و بسیاری از شهرهای دیگر از آن الگوبرداری کرده بودند.

حسن باقری گرمارودی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : با راه اندازی این پروژه مشکل رهاسازی فاضلاب های خانگی در حاشیه شهر تنکابن برطرف شده بود و خودروهای فاضلاب کش موظف بودند تا فاضلاب ها را به این مرکز تحویل بدهند.

وی با انتقاد از عدم حمایت مدیریت شهری جدید از این پروژه اظهار داشت : متاسفانه از پیمانکار این پروژه حمایت نشد و نگاه اشتباه هزینه و فایده ای مدیریت شهری موجب شد تا فعالیت این پروژه متوقف گردد.

باقری گرمارودی خاطرنشان کرد : باید در حوزه شهری نگاه خدماتی داشت و لازم است تا در برخی موارد همچون حفظ سلامت جامعه ، از جیب خرج کرد تا مردم با مشکل مواجه نشوند.

معاون امور هماهنگی عمرانی فرمانداری تنکابن گفت : اگر مدیریت شهری تنکابن نگاهش بر هزینه و فایده است پس جمع آوری زباله از سطح شهر که برای شهرداری فقط هزینه دارد ، کاری اشتباه و بیهوده است و نباید این کار را انجام دهد.

وی با بیان اینکه مدیریت شهری تنکابن باید نگاهش را در این زمینه تغییر دهد ، تصریح کرد : در جلساتی که پیرامون این موضوع برگزار شد ، مجری طرح که این تکنولوژی را تاکنون به صورت رایگان در اختیار مدیریت شهری قرار داده بود ، خواسته هایی داشت که متاسفانه به آنها توجهی نشد و در نهایت مجبور به تعطیلی تصفیه خانه نمود.

وی یادآور شد : تاکنون تلاش هایی جهت راه اندازی مجدد تصفیه خانه فاضلاب خانگی صورت گرفته که امیدواریم به نتایج خوبی برسیم تا نگرانی ها را در این زمینه به حداقل برسانیم.