پیام مازند - به گزارش قدس آنلاین، از سال 91 تاکنون، آمریکا سعی کرده است که انتفاع اقتصادی ایران از صادرات نفت خام و محصولات هیدروکربوری را با اعمال تحریم‌های نفتی و بانکی محدود و مسدود کند.
جهش صادرات نفت ایران از ارقامی نزدیک به روزانه 100 هزار بشکه به بیش از یک میلیون بشکه در دولت سیزدهم نشان داد که با اجرای سیاست بازارسازی نفت از دو مسیر «شراکت استراتژیک» و «خرید تقاضا» می‌توان تحریم نفتی را بی‌اثر کرد و صادرات نفت ایران را افزایش داد.
اما همچنان شبهات زیادی درباره نحوه دور زدن تحریم بانکی و بازگشت پول به کشور در اذهان عمومی وجود دارد که در این گزارش بررسی می‌شود.
زنگنه: دارایی‌های بلوکه شده مربوط به فروش نفت قبل از تحریم‌هاست
چندی پیش محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به بازگشت ارز حاصل از فروش نفت گفت: درآمدهای حاصل از صادرات نفت به کشور برمی‌گردد، یعنی وصول مطالبات انجام می‌شود. ما در شرکت ملی نفت ایران وظیفه داریم نفت را بفروشیم و پولش را تحویل بانک مرکزی دهیم. آنچه وظیفه شرکت ملی نفت است به درستی در حال انجام است، چون پول حاصل از فروش نفت را دریافت می‌کنیم.
حال سوال اساسی این است که اگر در شرایط تحریم پول نفت به کشور بازمی‌گردد، پس ماجرای دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های خارجی چیست؟
بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: ما در دوره تحریم‌ها طلبی نداریم و همه پول صادرات نفت را گرفته‌ایم. پول‌هایی که از مسدود شدن آن حرف زده می‌شود مربوط به قبل از تحریم‌هاست و پول‌هایی است که در سیستم‌های رسمی بوده است و باقی مانده و بخشی از آن در عراق، کره جنوبی، امارات متحده عربی و ژاپن مسدود شده است (تصویر 1).

تصویر 1
در واقع اموال بلوکه شده ایران مربوط به فروش نفت در بازه قبل از تحریم‌هاست که ایران با حساب‌های رسمی و شناخته شده خود تبادلات بانکی را انجام می‌داد و بعد از اعمال تحریم، آمریکا این حساب‌های بانکی را مسدود کرد؛ اما بعد از اعمال تحریم، ایران با شبکه‌سازی غیررسمی و استفاده از حساب‌های پوششی، پول نفت را به کشور برمی‌گرداند.
5 روش بازگشت پول نفت در شرایط تحریم
به طور کلی پنج روش برای بازگشت پول نفت و محصولات نفتی به کشور در شرایط تحریم وجود دارد که عبارت‌اند از:
تهاتر نفت با کالا و سرمایه‌گذاری شبکه‌سازی در صرافی‌ها استفاده از ظرفیت بانک‌های کوچک ایجاد کانال مالی مجزا در شبکه بانکی تسویه نفت با ارزهای ملی ماجرای تهاتر نفت ایران با چای سریلانکا چه بود؟
برای واضح‌تر شدن بحث یکی از موارد بلوکه شدن اموال نفتی ایران را بررسی می‌کنیم.
سال گذشته خبری مبنی بر «تهاتر نفت ایران با چای سریلانکا» در فضای مجازی منتشر شد که بازتاب منفی زیادی را نیز در پی داشت، ماجرا از این قرار است که ایران قبل از تحریم‌های دوره اول در سال 91، چندین محموله نفت به سریلانکا صادر کرده بود که درآمد حاصل از آن(250 میلیون دلار) در حساب رسمی ایران واریز شد. بعد از اعمال تحریم، اموال مربوط به این حساب رسمی و شناخته شده توسط آمریکا مسدود شد.
حال دولت سیزدهم با یک دیپلماسی فعال بعد از 10 سال توانست اموال ایران را با کالایی تسویه کند که سالانه به صورت طبیعی از سریلانکا وارد می‌کند.
علیرضا پیمان‌پاک رئیس سازمان توسعه تجارت در این باره توضیح می‌دهد: آزادسازی مطالبات ایران که قریب 10 سال در کشوری دیگر بلوکه شده بود با تهاتر متفاوت است. دریافت مطالبات کشور بدون یک دلار ریزش به همراه سود دیرکرد، آن هم در قالب کالایی که بانک مرکزی سالانه بالغ بر 350 میلیون دلار برای تامین آن می‌پردازد، تنها کاسبان تحریم و صرافان آشنا را مکدر می‌کند (تصویر 2).

تصویر 2
طبق آمار کمرگ ایران(جدول 1)، سریلانکا دومین صادرکننده چای به ایران در سال 1400 بوده است و رتبه نخست با ارزش 168 میلیون دلار در اختیار هند قرار دارد.
جدول 1

در نتیجه تنها تفاوت ایجاد شده با توافق جدید دولت ایران و سریلانکا این است که ایران به جای واریز ارز جدید به حساب سریلانکا، از دارایی‌های بلوکه شده خود برای تسویه حساب جهت واردات چای استفاده می‌کند.
در این گزارش به شیوه بازگشت ارز حاصل صادرات نفت اشاره شد، اما باید توجه داشت که ارز حاصل صادرات محصولات نفتی مثل انواع سوخت و مواد پلیمری به دلیل تنوع و تعدد مشتریان در بازار بسیار راحت‌تر نسبت به ارز نفت به کشور باز می‌گردد.
منبع: فارس