بزرگنمايي:

پیام مازند- پناهگاه حیات وحش 55 هکتاری دشت ناز سمکسنده اولین زیستگاه و مرکز تکثیر گوزن زرد ایرانی است و با تلاش‌های صورت گرفته جمعیت این گونه رو به رشد است.

طی نیم قرن گذشته شمار قابل توجهی از گونه گوزن زرد از دشت ناز به مناطق مختلف کشور از جمله جزیره اشک حاشیه دریاچه ارومیه منتقل شدند تا این پستاندار به دوران طلایی زیست خود برسد و شش رأس گوزن از پناهگاه حیات وحش سمسکنده زنده گیری و به ارومیه منتقل شد.

زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی مناطقی از غرب و جنوب غربی ایران است اما روند کاهشی جمعیت این گونه ارزشمند و زیبا در دهه 30 (1330 تا 1339) هجری شمسی سبب شد که از اواخر همان دهه اقداماتی برای نجات گوزن‌های زرد ایرانی در کشور انجام شود.

گوزن زرد جز گونه‌های در معرض انقراض است

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی در حاشیه انتقال شش رأس گوزن زرد ایرانی از پناهگاه دشت ناز ساری در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه گوزن زرد ایرانی جز گونه‌های در معرض انقراض به شمار می‌رود و ایران خواستگاه این گوزن است، افزود: از این رو حفظ نسل این گونه و جلوگیری از انقراض آن اهمیت زیادی برای کشور دارد.

امید یوسفی با بیان اینکه در دهه 50 اقداماتی برای احیای این گوزن صورت گرفت، و علی رغم آنکه احساس می‌شد، نسل این گونه منقرض شده اما با همکاری کشور آلمان یکسری از گونه‌ها زنده گیری و به آلمان منتقل شد، افزود: در نهایت پس از تکثیر تعدادی از گونه‌ها به ایران منتقل شد و اولین سری گونه‌ها در مرکز دشت ناز ساری پرورش یافتند.

وی با اشاره به رشد جمعیت گونه‌های گوزن زرد ایرانی در سمسکنده، افزود: برای اینکه زیستگاه‌هایی شناسایی شوند، کارشناسان اداره محیط زیست در اواخر دهه 50 در پارک حاشیه دریاچه ارومیه، جزیره اشک را برای زیست این گونه شناسایی کردند زیرا تیپ طبیعی این جزیره شبیه جنگل‌های زاگرس است و چون در آن زیستگاه دشمن طبیعی وجود نداشت و دارای وفور علوفه و آب بود، در سال 56 سه رأی گوزن زرد به این جزیره منتقل شد اما دغدغه آن موقع کارشناسان این بود که ممکن است اقلیم جزیره اشک و ارومیه برای گوزن زرد سرد باشد.

یوسفی یادآور شد: پس از بررسی‌ها مشخص شد گوزن توانسته خود را با اقلیم آذربایجان سازگار کند و از این رو در سال‌های قبل عمل انتقال تکرار شد و به طور متوسط هر سال تعدادی گوزن زرد منتقل می‌شد.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش آذربایجان غربی تصریح کرد: پس از آنکه گوزن با شرایط طبیعی منطقه سازگاری پیدا کرد شمار آن در حد قابل قبولی افزایش پیدا کرد و در اواخر دهه 80 شمار آن به بیش از 320 رأس گوزن رسید اما چون وسعت جزیره برای زیست گوزن کافی نبود تعدادی از آنها زنده گیری و به سایر زیستگاه‌ها منتقل شدند.

یوسفی تصریح کرد: در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 سازمان محیط زیست برنامه‌ای را تدوین کرد تا نسل گوزن زرد را از انقراض نجات دهد و برنامه عمل ملی حفاظت از گوزن زرد توسط کارشناسان زبده سازمان و کارشناسان آفریقای جنوبی بررسی و تهیه شد و به استان‌های زیستگاه گوزن زرد ابلاغ شد.

برنامه عمل ملی حفاظت از گوزن زرد توسط کارشناسان زبده سازمان و کارشناسان آفریقای جنوبی بررسی و تهیه شد و به استان‌های زیستگاه گوزن زرد ابلاغ شد

وی ادامه داد: یکی از نظرات در این برنامه این بود که تمام تلاش را برای تکثیر جمعیت گوزن در همان زیستگاه معطوف نشود و جمعیت‌های سایر مناطق را به آن اضافه کنیم تا اختلافات ژنتیکی را به حداقل برسانیم و در راستای این برنامه در سال 97 یک رأس گوزن از پارک ملی حاشیه دریاچه ارومیه به سمسکنده و از این پناهگاه نیز دو رأس به جزیره اشک منتقل کردیم.

وی گفت: امسال نیز شش رأس گوزن زرد به جزیره اشک منتقل شد و با توجه به اینکه در سال‌های اخیر سطح آب دریاچه ارومیه کاهش یافت، جزایر به یکدیگر متصل شدند و در هر چهار جزیره دریاچه ارومیه گوزن زرد زیست می‌کنند.

یوسفی گفت: با توجه شرایط باتلاقی بر اساس مشاهدات میدانی اکنون 30 تا 35 رأس گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک زیست می‌کنند.

وی وسعت جزیره اشک را 2300 هکتار اعلام کرد و گفت: در ساحل دریاچه ارومیه مرکز تکثیری به مساحت شش هکتار احداث کردیم و شش رأس گوزن سمسکنده به این سایت منتقل و جمعیت مازاد جزیره به جزیره اشک منتقل می‌شود.

حال و روز گوزن زرد در زیستگاه مادری آن در سمسکنده خوش است و جمعیت آن طی سال‌های اخیر افزایش یافت و برنامه انتقال و واگذاری آن به پناهگاه‌ها و باغ وحش‌های خصوصی و عمومی در دستور کار قرار دارد. عطاء الله کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران نیز با اظهار اینکه پناهگاه حیات وحش دشت ناز دارای 55 هکتار هکتار وسعت دارد، گفت: تکثیر و پرورش گونه گوزن زرد ایرانی برای اولین در سال 1343 در این منطقه انجام شد و از آن سال تاکنون این مجموعه مشغول تکثیر در اسارت گوزن زرد است و گونه‌های تکثیرشده به استان‌های دیگر منتقل می‌شود.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه ظرفیت زیستی در پناهگاه سمسکنده 35 تا 40 رأس گوزن است، گفت: در حال حاضر 68 رأس گوزن در پناهگاه زیست می‌کنند و شش رأس گوزن با فرایند زنده گیری و رعایت پروتکل‌های محیط زیست و دامپزشکی به جزیره اشک منتقل شدند که چهار رأس نر و دو رأس ماده است.

وی انتقال وحوش از جمله گوزن زرد را فرصت خوبی برای معرفی پناهگاه حیات وحش سمسکنده دانست و گفت: فرایند و عملکرد پرورش گوزن زرد ایران در سمسکنده مطلوب است و تنها مرکزی بوده که نسبت به پرورش این گونه حیات وحش اقدام می‌کند.

برنامه انتقال گوزن به باغ وحش‌ها

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران شمار جمعیت گوزن زرد ایرانی در پناهگاه حیات وحش سمسکنده را مطلوب و رضایت بخش دانست و گفت: در حال حاضر 68 رأس گوزن زرد در این مرکز نگهداری و پرورش می‌شوند.

کاویان اظهار داشت: همچنین به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کردیم که نسبت به انتقال و واگذاری گونه گوزن زرد به باغ وحش‌های عمومی و خصوصی متقاضی، آمادگی داریم.

پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری زیر نظر سازمان محیط‌زیست است و در آن، گونه‌هایی از حیوانات و گیاهان وجود دارند که برای حفظشان به مراقبت‌های خاص نیاز است و مهم‌ترین گونه حیوانی موجود در این پناهگاه گوزن زرد ایرانی است و تلاش برای رسیدن این گونه به دوران طلایی زیست در این مرکز با شدت ادامه دارد.