بزرگنمايي:

پیام مازند- چندسالی است که تئاتر مازندران به روزمرگی افتاده است و کوچ هنرمندان به دیگر استان‌ها و خانه نشینی و عزلت گزینی خاک صحنه خورده‌ها گریبان هنر نمایش را گرفته است.

پیشینه تئاتر مازندران قوی و برجسته است و هنرمندان نام آشنایی در شرق تا غرب استان خاک صحنه را خورده‌اند و بسیاری از آنها وقتی نام تئاتر به گوششان می‌رسد بغض می‌کنند و اندوهناک می‌شوند.

حال امروز تئاتر مازندران با دهه‌های قبل چندان تفاوتی ندارد، همچنان هنرمندان این رشته از بی پولی و حمایت نشدن، نبود سالن مناسب، تجهیزات دکور، گریم، صدا و غیره گلایه دارند و این مسائل در تولید و شکل گیری اثر نمایشی نیز برجسته است.

نگاهی به تولیدات نمایشی مازندران در سال‌های اخیر حکایت از آن دارد که هنرمندان برای فرار از تحمیل بار مالی به سمت تئاترهای کم بازیگر، صحنه‌های لخت و یا بدون دکور حجیم و غیره روی آورده‌اند و نبود تجهیزات مناسب، رویکرد و بینش هنرمندان را به سمت متن‌ها و نمایش‌های کشیده است که گاه با فرهنگ و آئین بومی منطقه چندان سازگاری ندارد.

آسمان تئاتر همه جا یکرنگ است

سی و چهارمین جشنواره تئاتر مازندران از 26 آبان ماه شروع شد و عصر 29 آبان با اعلام نتایج برترین‌ها به کار خود پایان می‌دهد اما حکایت تئاتر و هنرمندان غریبش همچنان ادامه دارد. علیرضا نوری از بازیگران تئاتر استان مازندران که سال‌های سال در این حرفه تجربه کسب کرده و در جشنواره‌های مختلف حضور داشته است، می‌گوید: آسمان تئاتر با دیگر مناطق کشور از جمله پایتخت یکی است و بی پولی درد مشترک همه هنرمندان است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه از چهار ماه پیش مشغول بازی در نمایشی هستم که همچنان برای تکمیل دکور آن کارگردان به ادارات مختلفی سر می‌زند، گفت: یکی از مشکلات تئاتر در مازندران این است که این هنر هنوز تجاری نشده و گیشه در آن جایی ندارد.

بازیگر نمایش «شب بی پایان فاخته و آخرین مروارید» با بیان اینکه اگر به عنوان مثال سالانه 20 اثر نمایشی در استان تولید شود، مجموع درآمد مالی ناشی از فروش بلیت در آن به 10 میلیون تومان هم نخواهد رسید، ادامه داد: این در حالی است که برای تولید هر اثر نمایشی به چند ده میلیون تومان بودجه نیاز است و کمک‌های دولتی ارشاد در حد پول تأمین آب معدنی برای گروه در طول تمرین نیست.

جای بخش خصوصی در تئاتر خالی است

نوری با بیان اینکه تنها تفاوت تئاتر مازندران با پایتخت در این است که در مرکز، تولید تئاتر از اساس به بخش خصوصی سپرده می‌شود، ادامه داد: مسئله تهیه کنندگی در تئاتر پایتخت همانند فیلم و غیره امری جاافتاده است ولی در کل مازندران نمی‌توان یک تهیه کننده بخش خصوصی پیدا کرد که تمایل به سرمایه گذاری در تئاتر داشته باشد.

بازیگر نمایش اتللو افسانه گویا با اظهار اینکه مسئله دستمزد و قرارداد در تئاتر مازندران به هیچ وجه وجود ندارد، گفت: در تمام سال‌هایی که در هنر تئاتر مشغول به فعالیت بوده و هستم تمام عوامل از کارگردان گرفته تا بازیگر فقط بر اساس عشق به تئاتر، دور هم جمع شده‌اند و نه تنها حمایت مالی نشدند بلکه از جیب نیز هزینه کرده‌اند.

غربت نمایش‌های بومی و محلی

جدای از اقتصاد در تئاتر مازندران، بی توجهی به آموزش‌های بازیگری و نویسندگی یا کارگردانی و کم توجهی به متون نمایشی بومی از چالش‌های تئاتر در استان به شمار می‌رود. صفرعلی اوجانی از هنرمندان پیشکسوت تئاتر و عضو هیئت انتخاب جشنواره تئاتر مازندران با اشاره به بازبینی 15 اثر نمایشی برای حضور در سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان گفت: در این دوره جشنواره شاهد پرداختن به مسائل ایرانی و بومی در نمایش‌ها بودیم که جای خرسندی دارد.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه باید نسبت به تربیت نویسندگان بومی تلاش و برنامه ریزی کرد، گفت: پرداختن به آثار بومی و محلی دستمایه‌های فراوانی را برای تولید پیش روی هنرمندان قرار خواهد داد و باید این متون منتشر و حمایت شوند.

آموزش در تئاتر ضرورت فراموش شده

گروهی بودن، حساب تئاتر را از دیگر هنرهای نظیر تجسمی و غیره جدا می‌کند و این مسئله ضرورت توجه بیش از پیش به اقتصاد این هنر را الزامی می‌سازد. حمیدرضا برزگر از هنرمندان نمایش در مازندران با بیان اینکه تولید تئاتر حرفه‌ای با رعایت همه استانداردها نیازمند پیش تولید و حمایت مالی است، گفت: حمایت مالی از یک اثر نمایش جز لاینفک تولید تئاتر است و باید به آن توجه شود.

وی علاوه بر این، مقوله آموزش، شناخت فرهنگی بومی و جغرافیایی را برای تولید اثر نمایش مهم برشمرد و گفت: نگاهی به نمایش‌های راه یافته به جشنواره نشان می‌دهد که همه ظرفیت‌های استان در این رویداد عرضه نشده است و از سوی دیگر باید به این مسئله توجه کنیم که دوره سه ساله کرونایی و تعطیلی‌های تئاتر این هنر را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

وی نبود برنامه ریزی برای حمایت و تربیت نویسندگان بومی و خلاق را از جمله چالش‌ها بیان کرد و گفت: متن بنیان و ستون ساختمان تئاتر به شمار می‌رود و باید با برپایی کلاس‌های آموزشی و هدفمند برای ارتقای وضعیت نویسندگی در استان تلاش کرد.

هشت نمایش در مازندران جواز حضور به سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان راه یافته‌اند و روایت‌های مختلفی دارد و مسائل اجتماعی و روز جامعه در آنها به تصویر کشیده شده است، الگوگیری از شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای و تأثیر آن بر خانواده، پرداختن به آسیب‌های اجتماعی و موضوعات فرهنگی و ارزشی در نمایش‌های راه یافته به این دوره جشنواره دیده می‌شود.

روایت گذشته یک بازیگر

علیرضا دورافکن کارگردان نمایش «سیزیف» جشنواره تئاتر را بستری برای تبادل اطلاعات ذکر کرد و با اشاره به ژانر سورئالی اثر نمایشی خود گفت: این نمایش زندگی گذشته یک بازیگر و غرق شدن در نقش نمایشی را روایت می‌کند.

وی با اشاره به تأثیر جشنواره در رشد و تعالی هنر تئاتر، یادگیری و انتقال تجربه را از مهمترین دستاوردهای جشنواره تئاتر ذکر کرد و گفت: یکی از خلاء های موجود، کمرنگ بودن نقد و بررسی آثار نمایشی جشنواره است و امیدواریم در سال‌های آتی به آن توجه شود.

در این دوره جشنواره که داوری آن را حمید کاکا سلطانی، شهرام زرگر و محمد دشت گلی برعهده دارند، 20 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و از این تعداد در نهایت 15 اثر از هشت شهر چالوس، نور، محمودآباد، آمل، بابلسر، ساری، نکا، بهشهر شرایط حضور در مرحله بازبینی را کسب کردند و همچنین با پایان مرحله نخست داوری آثار ارسالی به دبیرخانه سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان مازندران 8 اثر به مرحله نهایی این جشنواره راه‌یافتند.

آثار این دوره جشنواره در مجتمع اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سالن آمفی‌تئاتر و بلک باکس اجرا شد و آئین اختتامیه عصر یکشنبه برگزار می‌شود. نمایش «یه روزِ دیگه» به نویسندگی نادیا فرجی و کارگردانی احمد خدادی از شهرستان نکا، نمایش «جزیره آبی» به نویسندگی طناز موسویان و کارگردانی مهیار کمانگری از شهرستان آمل، نمایش «خلیل خولی» به نویسندگی شکیلا شایگان و کارگردانی حامد مربوط صادق و رضا غلامی از شهرستان محمودآباد، نمایش «پرواز پرندگان مهاجر» به نویسندگی رسول حق جو و کارگردانی ماهور شیدایی فر از شهرستان ساری از جمله آثار این جشنواره است.

«نمایش تنها خدا حق دارد بیدارم کند» به نویسندگی محمد چرمشیر و کارگردانی مسعود تیر از شهرستان چالوس، نمایش «مرگ با سوراخ اضافه» به نویسندگی و کارگردانی امیرحسین فلاحت پیشه از شهرستان بابلسر، نمایش «صنم» به نویسندگی بهناز دوستی و کارگردانی ارسلان مهدوی از شهرستان ساری و نمایش «سیزیف» به نویسندگی محمد صادق گلچین و کارگردانی علیرضا دور افکن از شهرستان محمود آباد از دیگر آثار جشنواره تئاتر مازندران است.

نگاهی به کمیت و کیفیت آثار نمایشی راه یافته به سی و چهارمین جشنواره تئاتر مازندران خلاء های زیادی شامل عدم حضور هنرمندان کارکشته و پیشکسوت و برجسته، آثار نمایشی قوی و تراز فرهنگ و زیست بوم استان و غیره را نمایان می‌کند.