پیام مازند - ساری - روزگاری مازندران سرزمین طلای سفید بود و اینک با سال های اوج و شکوفایی در پنبه زارها فاصله دارد.

 اتخاذ سیاست‌های نامناسب طی دهه‌های گذشته نظیر واردات بی رویه و پایین بودن قیمت، تیشه به ریشه پنبه کاری در مازندران زد و هر سال از سطح زیرکشت این محصول کاست.
نبود ماشین آلات مورد نیاز، سنتی بودن تولید، حمایت نشدن، گرانی نهاده‌های کشاورزی و غیره سبب شده تا پنبه در رقابت با دیگر محصولات کشاورزی ببازد و آرام آرام از صحنه کشت زارها کنار رود.
روزگاری مازندران مهد پنبه ایران بود و کارخانه‌های مختلف وش و ریسندگی در گوشه و کنار استان فعال و طلای سفید در دیمزارهای استان چشم نوازی می‌کرد اما اکنون گستره آن به چند روستا و یک شهر محدود شده است.
قره تپه از روستاهای شرق مازندران و بهشهر به روستای پنبه ایران شهره است و اهالی آن سال‌های سال به کشت این محصول می‌پردازند، هرچند طی سال‌های اخیر، پنبه کاری در آن کمتر شده است. این روستای سه هزار نفری 9 هزار هکتار مزرعه محصولات گوناگون از جمله پنبه دارد. محمد افغان از اهالی روستای قره تپه شمار جمعیت این روستا را سه هزار نفر در قالب 600 خانوار ذکر کرد و درآمد بیشتر اهالی را کشاورزی و اشتغال به کشت گندم، کلزا و پنبه برشمرد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه پنبه کاری همچنان بین اهالی رواج دارد، کاهش بارندگی و حمایت نشدن را سبب وضعیت نامناسب تولید این محصول در سال زراعی جاری بیان کرد و گفت: نرخ پنبه پس از هر بار بارندگی کاهش می‌یابد و از 30 هزار تومان به 25 هزار تومان تقلیل یافته است.
کشاورزان در قیمت گذاری پنبه نقشی ندارند
وی نقش تاجران و بازرگانان بومی و غیربومی را در قیمت گذاری پنبه پررنگ توصیف کرد و گفت: تاجرانی از نکا و گرگان برای خرید وش مراجعه می‌کنند و نرخ‌ها نیز توسط آنها و در رقابت با یکدیگر تعیین می‌شود و کشاورز نقشی ندارد.

محمد کیلکی دیگر کشاورز قره تپه‌ای که یک هکتار از مزرعه اش را به کشت طلای سفید اختصاص داده است، از اوضاع تولید ای نی محصول دل خوشی ندارد و می‌گوید: امسال وضعیت کشت به دلیل شرایط نامساعد جوی خوب نبود و بارندگی کم و بروز آفت شته عسلی سبب بروز خسارت شده است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر کیفیت نداشتن سموم را از جمله مسائل و معضلات فراروی ذکر کرد و گفت: افزایش نرخ کود از دیگر دغدغه‌ها بوده و قیمت آن از کیسه‌ای 200 هزار تومانی به 500 هزار تومان رسیده است و به دلیل مشکل در تأمین کود و نهاده‌ها، پنبه کاری دیگر صرفه گذشته را ندارد.
این کشاورز بارندگی کم را سبب نامناسب بودن شرایط کشت و کار کشاورزی ذکر کرد و گفت: کشاورزان هرسال چشمشان به آسمان است و بارندگی کم و نامناسب سبب شده تا کشاورزی در این منطقه به صورت تک محصولی رواج داشته باشد.
کشاورزان هرسال چشمشان به آسمان است و بارندگی کم و نامناسب سبب شده تا کشاورزی در این منطقه به صورت تک محصولی رواج داشته باشد
حمایت نشدن، گرانی پنبه کاری درپی افزایش نرخ نهاده‌ها و نبود تجهیزات مناسب و به روز موجب شده تا اشتیاق جوانان به پنبه کاری کاهش یافته و این پدیده فروش مزارع را دامن زده است. شکری امامی از دیگر اهالی روستای قره تپه سطح زیر کشت مزارع روستای قره تپه را 9 هزار هکتار ذکر کرد و گفت: این روستا قطب محصولاتی نظیر گندم و پنبه به شمار می‌رود ولی به دلیل حمایت نشدن اقتصاد کشاورزی ضعیف است.
وی با بیان اینکه کشاورزان رمقی برای خرید نهاده‌ها با قیمت گران را ندارند، گفت: ضعف اقتصادی کشاورزان را به فروش زمین ترغیب کرده است و تداوم این روند به اقتصاد کشاورزی و محصولاتی نظیر کلزا ، گندم و پنبه صدمه می‌زند.
وی با عنوان اینکه قیمت پنبه در مقابل گرانی نهاده‌ها ناچیز است، آن را در کاهش علاقه کشاورزان و جوانان به پنبه کاری مؤثر دانست.
مازندران در حالی قطب کشاورزی به شمار می‌رود و در روزگاران نه چندان دور این استان مهد پنبه بود و پنبه زارهای آن از شرق تا غرب گسترده بود اما اکنون دامنه آن به چند روستا و نهایتاً یک یا دو شهر محدود شده است. پایین بودن قیمت، سنتی بودن برداشت و شرایط نامناسب جوی سبب شده تا هرسال از سطح پنبه زارها کاسته و این محصول استراتژیک در رقابت با دیگر محصولات زودبازده از گردونه خارج شود.
برنامه خودکفایی پنبه کلید خورد / ‏‬ لزوم ارائه بسته‌های حمایتی
سحر انصاری کارشناس پنبه جهاد کشاورزی مازندران نیز با اشاره به برنامه 10 ساله وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی تولید پنبه گفت: این طرح از دو سال قبل کلید خورد تا در راستای اجرای آن سطح پنبه زارهای استان در سال 1403 به هزار و 500 هکتار برسد.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با اظهار اینکه امسال هزار و 181 هکتار از مزارع استان پنبه کاری شده است، گفت: 95 درصد تولید پنبه مختص شهرستان بهشهر و روستای قره تپه است و برای رسیدن به خودکفایی برنامه ریزی شده تا کشت این محصول در شهرهای نکا ، جویبار و میاندرود نیز صورت گیرد.
وی نبود مکانیزاسیون، قدیمی بودن دستگاه‌های و نداشتن ردیف کار مناسب، تجهیزات نامناسب آبرسانی و غیره را از مشکلات فراروی کشاورزان پنبه کار ذکر کرد و گفت: برای رسیدن به سال‌های اوج پنبه کاری و خودکفایی در این بخش باید کمک‌های بلاعوض، بودجه‌های مناسب، بسته‌های تشویقیی و حمایتی درنظر گرفته شود.
وی نوسازی مکانیزاسیون و ممنوعیت واردات پنبه را راهکار اصولی برای رونق پنبه کاری ذکر کرد.
گرایش کشاورزان به کشت‌های جایگزین و اقتصادی
طبق نظر کارشناسان، اجرای برنامه اصلاح الگوی کشت و تدوین برنامه‌های حمایتی هدفمند و جامع می‌تواند منجر به رونق دوباره کشت محصولات استراتژیک نظیر پنبه در استان‌ها از جمله مازندران شود و این طرح در سال جاری کلید خورد. احسان عباس پور معاون بهبود تولیدات گیاهی پنبه با تاکید بر توسعه زنجیره تولید پنبه گفت: این محصول در گذشته جایگاه وسیعی در اقتصادی استان داشت اما قیمت فروش و خرید در بازار سبب ورود لطمه به سطح زیرکشت پنبه زارها و گرایش کشاورزان به کشت‌های جایگزین شده است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: دلایل مختلف از جمله نداشتن توجیه اقتصادی کشاورزان را به سمت محصولاتی کشاند که توجیه اقتصادی بیشتری داشت.
وی با عنوان اینکه به دلیل فنی و کارشناسی پنبه باید در تناوب سایر محصولات از جمله غلات کشت شود، اصلاح خاک و کشت تناوبی محصول پنبه ضروری دانست و با اشاره به استقبال کم کشاورزان از پنبه کاری، گفت: اصلاح الگوی کشته مطالبه دیرینه کشاورزان است و طبق آن وضعیت بازار باید قبل از تولید ساماندهی و برنامه ریزی شود.
به هر روی مازندران تا رسیدن به سال‌های اوج پنبه کاری و قطب طلای سفیدشدن فاصله زیادی دارد و ارائه مشوق‌ها، تأمین تجهیزات، افزایش نرخ محصول و خرید تضمینی برای جلوگیری از جولان دلالان برای اقتصادی شدن تولید نیاز کشاورزان پنبه زار محسوب می‌شود.