بزرگنمايي:

پیام مازند - عضو هیات علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: در حال حاضر متولیان زیادی برای بهبود وضعیت هوا زیاد داریم. 23 سازمان در معضل آلودگی هوا مسئول هستند همین مساله حل معضل آلودگی هوا را با مشکلات زیادی روبه رو کرده است

علی اکبر شمسی پور در گفت و گو با خبرنگار شهر با اشاره به ویژگی های توپوگرافی و اقلیمی شهر تهران گفت: اگر به 200 سال پیش برگردیم زمانی که آغا محمدخان قاجار تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد؛ در آن زمان شرایط طبیعی، توپوگرافی و اقلیمی در این شهر مانند امروز وجود نداشته است.
وی با بیان اینکه در گذر زمان این حالت با افزایش بارگذاری جمعیتی و سازه ای و امکانات و تغییر و تحولاتی که در کاربری و پوشش اراضی روی داده آلاینده ها و موادی در هوای این شهر اضافه و باعث شده یک تغییر ماهیتی در این اقلیم روی دهد، افزود: باید به این مساله اشاره کرد که تهران تحت تاثیر شرایط شهری و انسان ساخت قرار گرفته است. به عبارتی اگر بخواهیم وضعیت پایتخت را به صورت نرمال بررسی کنیم، باید توان اکولوژیک آن را با سکونت پذیری ببینیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در گذشته در ایران با توجه به قرار گرفتن در شرایط خشک جغرافیایی ظرفیت سکونت پذیری و سکونت پذیری در شهرها مهم بود. عمده شهرها در پای کوه ها، دشت ها و ارتفاعات ساخته می شدند، به این دلیل که این محدوده ها محل دسترسی به آب های زیر زمینی، رودخانه ها و رود دره ها بودند که به صورت فصلی دارای منابع آبی قابل توجه بودند.
وی بیان کرد: در واقع هر چقدر پتانسیل ابی این محدوده ها بیشتر بود، جمعیت پذیری آنها نیز زیادتر بود. فارغ از اینکه این سرزمین زلزله خیز و گرم است؛ در گذر زمان تهران رشد پیدا کرده و اکنون جمعیت دشت تهران به حدود 22 میلیون نفر رسیده است که با توان اکولوژیک و طبیعی آن سازگار نیست. در این شرایط مطالعات نشان می دهد که عمده منبع آلودگی در پایتخت انسان ساز است.
شمسی پور یادآور شد: در دشت تهران تا قبل از ورود انسان ها آلودگی وجود نداشت. بیشتر تحولاتی که در این محدوده ایجاد شده منشاء انسانی دارد. انسان ها باعث بسیاری از تغییرات کاربری شده اند. تغییر در کیفیت هوا، تخریب محیط طبیعی، کاهش تنوع زیستی، کاهش سطوح نفوذپذیر به جای سطوح نفوذناپذیر، تغییر هندسه و توپوگرافی منطقه همه اینها عوامل انسانی در پایتخت هستند که در وضعیت آب و هوایی این کلانشهر تاثیرگذار بوده است.
وی با بیان اینکه ورود انسان باعث تغییر کاربری، مصرفی انرژی بوده است، تاکید کرد: خروجی تمام این کارها افزایش انواع آلایندگی ها بوده است. آلاینده های هوا، آب و خاک یا مجموعه تمام اینها که اکوسیستم شهر تهران را شامل می شوند. تهران مستعد آلودگی هوا است، زیرا هرچقدر تمرکز انسان در هر منطقه ای بیشتر است میزان آلاینده ها نیز بیشتر است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه درباره راهکارهای کاهش آلودگی هوا در پایتخت گفت: عمده ترین راهکارها می تواند در حوزه توجه به محیط باشد. باید فضاهای شهری را طبیعت محور و انسان محور به جای ماشین محور کنیم. در این ارتباط هم راهکارهای مکانیکی و فناوری وجود دارد و هم راهکارهایی که با شناخت وضع موجود به سمت سازگاری با محیط و اکوسیستم برگردیم.
وی افزود: کم هزینه ترین روش ها، روش سازگاری است که هم مناسب تهران است و هم با کاهش هزینه ها در حوزه سلامت و مالی می تواند مفید باشد. در غیر این صورت در رابطه با تجدیدنظر در مورد فناوری هایی که کهنه می شود و پیشرفت به سمت تکنولوژی های نوین می تواند در ارتباط با انرژی های تجدید پذیر خود را نشان دهد.
شمسی پور ادامه داد: در کل شهرهای جهان به واسطه تغییر و تبدیل کاربری اراضی که روی می دهد، دو اتفاق مهم رخ می دهد نخست تغییر در موازنه چرخه انرژی و دوم چرخه آب است. در چرخه انرژی که به واسطه میزان ورودی و خروجی باید موازنه و برابری داشته باشد، این اتفاق در شهرها به نفع ورودی ها روی می دهد که باعث می شود هم موازنه انرژی و هم بار گرمای محیطی در شهرها افزایش پیدا کند. این مساله به دو دلیل است؛ نخست میزان استفاده از انرژی در شهرها و دوم تغییر کاربری اراضی که وقتی تبدیل انجام می شود، از سطوح نفوذپذیر به سطوح نفوذ ناپذیر تبدیل می شوند و در این ظرفیت گرمایش زمین افزایش پیدا می کند. گرمای محیط که افزایش پیدا می کند این گرما در جداره شهرها نگه داشته شده و شب ها نمایان می شود.
وی بیان کرد: بررسی ها نشان می دهد، 3.9 دهم دمای شبانه تهران افزایش پیدا کرده است که این مربوط به تغییر و تبدیل کاربری زمین است. مصالحی که استفاده می شود مانند آسفالت و سیمان و سنگ های مختلف که در سطوح و جداره ها استفاده می شود، در روز گرما را نگه می دارند و با توجه به اینکه در شب ورودی انرژی نداریم؛ این انرژی وارد هوای شهر می شود و دمای هوا را افزایش می دهد.
این اقلیم شناس یادآور شد: در حوزه آلودگی هوا بحث چرخه آب نیز در تهران مهم است. در شهرها مهمترین رسالت یک شهردار این است که آب را به سرعت از شهر تخلیه کند تا منجر به آب گرفتگی خیابان ها و یا سیلاب نشود. در این راستا در آب در دسترس در شهرها محدودیت داریم. این روند باعث می شود تا میزان تبخیر محیط را کاهش دهیم. وقتی آبی برای تبخیر وجود نداشته باشد، میزان پتانسیل محیطی را کاهش داده ایم.
وی تاکید کرد: در این شرایط انرژی ورودی از خورشید که می توانست به صورت طبیعی برای تبخیر و گرمای نهان اختصاص پیدا کند، به صورت کامل به گرمای محسوس محیطی تبدیل شده و این شرایط باز هم گرمای محیط را افزایش می دهد. در این شرایط در شهرها بار محیطی گرما نسبت به آلودگی هوایی که در شهر تهران با آن مواجه هستیم، افزایش پیدا می کند.
شمسی پور گفت: در حال حاضر بیشتر شهرهای جهان با این بار گرمایی روبه رو هستند و نسبت به کاهش این مساله مطالعاتی را انجام می دهند چرا که تامین انرژی برای آنها هزینه بر و مهم است حتی اگر چند کیلو وات نیز انرژی را کاهش دهند، حتما برای آن برنامه ریزی می کنند.
وی در ادامه افزود: موضوع مهم دیگر در کاهش معضلات زیست محیطی این است که شهر را باید به صورت یک سامانه دید چرا که تمام عناصر و اتفاقاتی که در آن روی می دهد به صورت زنجیروار با هم ارتباط دارند. وقتی گرمای محیطی در شهرها افزایش پیدا می کند نیازمند سرمایش در محیط هستیم و شرایط تهویه هوایی که در محیط اتفاق می افتد ناشی از مصرف انرژی است. مصرف انرژی مساله مهمی است که باید تامین شود. در شهر تهران انرژی از طریق نیروگاه ها تامین می شود که این مساله نیز بر اساس آمار حکایت از آن دارد که سوخت نیروگاه ها بیشتر از گازوئیل و مازوت تامین می شود. در سال های گذشته اگر منابع آلاینده متحرک در آلودگی هوا تاثیرگذار بود، اکنون شاهد این مساله هستیم که حتی در تابستان با آلودگی هوا روبه رو هستیم که منشاء آن منابع آلاینده ثابت است که از سوخت های بی کیفیت استفاده می کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در ارتباط با مصالح و جداره های ساختمان ها اتفاقی که در دنیا در دهه های قبل روی داده، گلوبالیزیشن یا جهانی شدن است. در تمام ایران اشکالی که برای ساختمان ها استفاده می شود، یکسان است و در تمام دنیا نیز این اتفاق روی داده است اما این ساختمان ها هیچ تناسبی با محیط و اقلیم ما ندارد. شاید اگر به سمت معماری سنتی و یا خانه های حیاط مرکزی و دیوارهای کاهگلی برویم که شرایط سازگار با محیط را داشته باشند، بهتر شود. به عنوان مثال قسمت های بازشو خانه که همان در و پنجره های ساختمان ها هستند را نگاه کنیم هم در تجریش و هم در بخش مرکزی شهر بازشوها در معماری سنتی چوبی بودند با شیشه های مکعبی شکل که نشان می دهد برای گرمایش و سرمایش داخلی نیازی به مصرف انرژی زیاد احساس نمی شود.
وی بیان کرد: در حال حاضر به واسطه جهانی شدن که در معماری پر رنگ است، باعث شده ابعاد پنجره ها را بزرگتر در نظر می گیریم و به جای اینکه از چوب برای این بخش استفاده شود، از فلزات استفاده می کنیم که با این روش هدایت گرمایی بسیار زیادی انجام می شود.
شمسی پور یادآور شد: در کاری که برای اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار در رابطه با تاب اوری و اکولوژیک شهرداری تهران انجام دادیم، در مصاحبه ها و پرسشنامه هایی که پر شد، نهاد پیشتاز در موضوع تاب اوری و اکولوژیک در شهرهای تهران نهادهای دولتی و عمومی به عنوان نهادهای حاکمیتی بودند. بعد از آن سرمایه های اجتماعی و سبک زندگی قرار گرفتند.
وی تاکید کرد: در این میان شهرداری به عنوان دولت شهر و مهمترین مسئول در اداره شهر باید تصمیم سازی و تصمیم گیری هایی انجام دهد که شرایط بهبود کیفیت هوا را داشته باشد. در حال حاضر متولیان زیادی برای بهبود وضعیت هوا زیاد داریم. 23 سازمان در معضل آلودگی هوا مسئول هستند همین مساله حل معضل آلودگی هوا را با مشکلات زیادی روبه رو کرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به وظایف شهرداری ها در مواجهه با آلودگی هوا گفت: یکی از سازمان های مسئول در حوزه آلودگی هوا شهرداری ها هستند که با قوانین و مقرراتی که هم می تواند در ارتباط با بالادستی ها باشد و هم می تواند در ارتباط با موضوعات داخلی مدیریت شهری باشد، روبه رو هستند که باید در جهت اجرای این قوانین کارهایی را انجام دهند.
وی افزود: اگر شهرداری بخواهد کاری انجام دهد و در این زمینه موفق باشد، می تواند با بهره گیری از کارشناسان خبره برنامه هایی را اجرایی کند. شاید در رابطه با شهر تهران کار زیادی نتوانیم انجام دهیم چرا که این شهر شکل گرفته و نمی توان تمام شهر را به یکباره تغییر داد اما یکسری راهکارهایی را در رابطه با موضوعات اکوسیستمی می توان طراحی و اجرایی کرد.
انتهای پیام/