بزرگنمايي:

پیام مازند - همشهری آنلاین - گروه سیاسی: سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در مه 2025، با اعلام تعهدات سرمایه‌گذاری به ارزش 3.2 تریلیون دلار، تردیدهایی را درباره واقعی بودن این ارقام و فاصله این ارقام اسمی تا تحقق عملی آنها ایجاد کرده است. این ارقام عظیم، شامل 600 میلیارد دلار از عربستان، 1.
4 تریلیون دلار از امارات و 1.2 تریلیون دلار از قطر، تحول در روابط اقتصادی آمریکا و خلیج‌فارس را نوید می‌دهند. با این حال، مقایسه این ارقام با حجم واقعی مبادلات اقتصادی گذشته (2017 تا 2024) تردیدهایی درباره صحت و امکان تحقق آن‌ها ایجاد کرده است. آیا این اعداد بزرگ تنها برای جلب توجه اعلام شده‌اند؟ ارقام اعلام‌شده، تعهدات خیره‌کننده در جریان سفر مه 2025، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس تعهدات سرمایه‌گذاری زیر را اعلام کردند:
عربستان سعودی : 600 میلیارد دلار در چهار سال، شامل 142 میلیارد دلار قرارداد تسلیحاتی (سامانه‌های موشکی، رادار و هواپیماها) و 80 میلیارد دلار در فناوری با شرکت‌هایی مانند گوگل و اوراکل. نیویورک تایمز اشاره می‌کند که این رقم ممکن است تا 1 تریلیون دلار افزایش یابد، اما هنوز قطعی نیست.
امارات متحده عربی : 1.4 تریلیون دلار در 10 سال، با تمرکز بر هوش مصنوعی، نیمه‌رساناها و انرژی. این تعهد در مارس 2025 توسط شیخ طحنون بن زاید اعلام شد و در سفر با قراردادهایی به ارزش 200 میلیارد دلار (شامل دسترسی به تراشه‌های انویدیا) تقویت شد.
قطر : 1.2 تریلیون دلار، شامل خرید 96 میلیارد دلاری تا 210 هواپیمای بوئینگ، 10 میلیارد دلار برای توسعه پایگاه العدید و 42 میلیارد دلار قراردادهای دفاعی.
جمع این تعهدات، 3.2 تریلیون دلار، می‌شود. اما آیا این ارقام با واقعیت‌های اقتصادی هم‌خوانی دارند؟
مبادلات گذشته: شکاف با ارقام اعلام‌شده برای ارزیابی صحت این تعهدات، نگاهی به مبادلات اقتصادی 2017 تا 2024 بین آمریکا و این 3 کشور ضروری است:
عربستان سعودی
سفر 2017: اعلام قراردادهای 110 میلیارد دلاری تسلیحاتی و 350 میلیارد دلاری در 10 سال. طبق گزارش وزارت امور خارجه آمریکا، تا 2024 تنها 30 میلیارد دلار (کمتر از 10 درصد) اجرایی شد.
تجارت دوجانبه: در 2023، تجارت کالایی 32 میلیارد دلار بود (13 میلیارد دلار صادرات عربستان، عمدتاً پتروشیمی، و 19 میلیارد دلار صادرات آمریکا، شامل فناوری).
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI): سرمایه‌گذاری آمریکا در عربستان در 2023 به 11.3 میلیارد دلار و سرمایه‌گذاری عربستان در آمریکا به 9.6 میلیارد دلار رسید، عمدتا در حمل‌ونقل و املاک.
امارات متحده عربی
تجارت دوجانبه: در 2023، 24 میلیارد دلار تجارت کالایی ثبت شد.
سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی آمریکا در امارات حدود 15 میلیارد دلار بود. تعهد 1.4 تریلیون دلاری اعلام‌شده در 2025 بسیار فراتر از حجم فعلی است.
سفر 2017: قراردادهای محدودی امضا شد، و همکاری‌های بعدی (مانند خرید تسلیحات) رشد کرد.
قطر
سفر 2017: قرارداد 12 میلیارد دلاری با بوئینگ.
تجارت دوجانبه: در 2023، 6 میلیارد دلار تجارت کالایی.
سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی آمریکا در قطر 2.5 میلیارد دلار. تعهدات قبلی قطر (35 میلیارد دلار در 2015 و 45 میلیارد دلار در 2019) به‌طور کامل محقق نشد.
جمع‌بندی: تجارت سالانه این 3 کشور با آمریکا در 2023 حدود 62 میلیارد دلار (32+24+6) و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در محدوده چند ده میلیارد دلار بود. این ارقام در مقایسه با 3.2 تریلیون دلار اعلام‌شده در 2025، شکاف عظیمی را نشان می‌دهند.
چرا ارقام اعلام‌شده غیرواقعی به نظر می‌رسند؟ چند عامل نشان‌دهنده گزافه‌گویی در ارقام اعلام‌شده است:
طبیعت بلندمدت تعهدات: این ارقام برای بازه‌های 4 تا 10 سال هستند و شامل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، قراردادهای تجاری و پروژه‌های مشترک می‌شوند. به گفته کارن یانگ از موسسه خاورمیانه، تحقق آن‌ها به عواملی مانند قیمت نفت، سیاست‌های کنگره آمریکا و ثبات منطقه‌ای بستگی دارد. برای مثال، 1.4 تریلیون دلار امارات به معنای 140 میلیارد دلار سالانه است، در حالی که تجارت فعلی 24 میلیارد دلار است.
سابقه عدم تحقق: در 2017، عربستان 350 میلیارد دلار تعهد داد، اما تا 2024 تنها 30 میلیارد دلار اجرایی شد. نیویورک تایمز گزارش می‌دهد که در 2025، تنها 222 میلیارد دلار از 600 میلیارد دلار عربستان به پروژه‌های مشخص (142+80) اشاره دارد و بقیه مبهم است. این الگو نشان‌دهنده بزرگ‌نمایی برای تبلیغات سیاسی است.
ابهام در جزئیات: کاخ سفید جزئیات کامل 3.2 تریلیون دلار را ارائه نکرده است. به گفته جان آلترمن از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، اعلام اعداد بزرگ برای جلب توجه انجام می‌شود، اما تحقق آن‌ها نامطمئن است. برخی پروژه‌ها (مانند قراردادهای فناوری عربستان) پیش‌تر در جریان بودند و به‌عنوان دستاورد جدید اعلام شدند.
اهداف سیاسی: ترامپ از اعلان ارقام بزرگ برای تقویت وجهه خود به‌عنوان مذاکره‌کننده بهره می‌برد. کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نیز از این اعلان‌ها برای نمایش روابط نزدیک با آمریکا و جلب سرمایه‌گذاری داخلی استفاده می‌کنند.
ارزش واقعی قراردادها با وجود گزافه‌گویی، برخی قراردادها واقعی و قابل‌اجرا هستند:
عربستان: قرارداد 142 میلیارد دلاری تسلیحاتی مستقیما به شرکت‌هایی مانند لاکهید مارتین سود می‌رساند و 80 میلیارد دلار فناوری می‌تواند 500 شغل در آمریکا ایجاد کند (طبق برآورد موسسه بروکینگز).
امارات: قرارداد 200 میلیارد دلاری، شامل همکاری در هوش مصنوعی و تراشه‌های انویدیا، امارات را به مرکز فناوری تبدیل می‌کند.
قطر: خرید 96 میلیارد دلاری بوئینگ و 10 میلیارد دلار برای پایگاه العدید، صنعت هوافضای آمریکا و نفوذ ژئوپلیتیکی را تقویت می‌کند.
طبق تحلیل صندوق بین‌المللی پول، تنها 20 تا 30 درصد این ارقام مستقیما به آمریکا می‌رسد، و بقیه صرف پروژه‌های مشترک یا زیرساخت‌های خلیج فارس می‌شود.
چرا خلیج‌فارس؟ انتخاب خلیج‌فارس به دلیل ثروت عظیم نفتی (30 درصد ذخایر جهانی)، موضع حامی آمریکا و بازده فوری است. برخلاف شرق آسیا (با تنش‌های چین-آمریکا) یا آفریقا (با تسلط چین)، این کشورها شرکای کم‌ریسک هستند. عربستان (رتبه 17 تولید ناخالص داخلی جهانی)، امارات (32) و قطر (54) با وجود رتبه‌های متوسط، نقش کلیدی در انرژی و سرمایه‌گذاری دارند.
پیامدها برای طرفین آمریکا: حتی اگر بخشی از تعهدات محقق شود، مشاغل در هوافضا، فناوری و دفاع ایجاد می‌شود. قراردادهای تسلیحاتی و بوئینگ به اقتصاد ایالات متحده کمک می‌کند.
خلیج‌فارس: دسترسی به فناوری پیشرفته (مانند هوش مصنوعی)، تنوع اقتصادی (چشم‌انداز 2030 عربستان، هدف فناوری امارات) و تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی.
ارقام 3.2 تریلیون دلاری اعلام‌شده در سفر 2025 تا حدی گزافه‌گویی هستند. حجم مبادلات 2017 تا 2024 (چند صد میلیارد دلار) و سابقه عدم تحقق تعهدات (مانند 2017) نشان‌دهنده شکاف بین اعلان و واقعیت است. با این حال، قراردادهای مشخص (مانند 142 میلیارد دلار تسلیحاتی عربستان و 96 میلیارد دلار بوئینگ قطر) بنا به ارزیابی رسانه‌های خارجی واقعی هستند و منافع اقتصادی برای هر 2 طرف دارند. برای قضاوت دقیق‌تر، باید منتظر گزارش‌های اجرایی و داده‌های آتی بود. این ارقام بزرگ، بیش از آنکه بازتاب واقعیت باشند، ابزار نمایش قدرت دیپلماتیک هستند.
کد خبر 946610 برچسب‌ها قطر عربستان ایالات متحده آمریکا امارات