پیام مازند - روزیاتو | جکی چان به‌خاطر سبک کونگ‌فو بامزه و تحسین‌برانگیزش شناخته می‌شود؛ سبکی که در آن طراحی مبارزات حرفه‌ای رزمی با کمدی فیزیکی اسلپ‌استیک ترکیب می‌شود. موفقیت او در هالیوود با فیلم ساعت شلوغی (Rush Hour)، یک فیلم اکشن دهه نودی با طراحی مبارزات عالی، باعث شد چان به نامی آشنا در صنعت فیلمسازی آمریکا تبدیل شده و در زمره بهترین بازیگران رزمی تاریخ قرار بگیرد.
در واقع، شهرت چان عمدتاً به‌خاطر حضورش روی پرده است، با نزدیک به 200 فیلم به عنوان بازیگر. اما او نه‌تنها از دهه 1960 ـ سال‌ها پیش از ساعت شلوغی ـ در این عرصه حضور داشت، بلکه در چند فیلم هم صرفاً به‌عنوان بدلکار فعالیت کرده است.

چان پشت دوربین نیز سهم قابل توجهی در سینما داشته است. نخستین تجربه کارگردانی‌ جکی چان در سال 1979 با فیلم کفتار بی‌باک رقم خورد که خودش نیز در آن بازی می‌کرد. هرچند هیچ‌کدام از بهترین فیلم‌های او در 15 سال اخیر توسط خودش کارگردانی نشده‌اند، اما آخرین فیلمی که چان کارگردانی کرد درام عاشقانه‌ای بود به نام The Diary در سال 2020. با اینکه فیلم ضعیفی بوده و به‌طور گسترده‌ای مورد انتقاد قرار گرفت، اما نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که برخی از بهترین فیلم‌های رزمی-کمدی جکی چان را آثاری شکل می‌دهند که خودش پشت دوربین یا کنار کارگردان بوده است. در این فهرست شما را با 13 فیلمی که جکی چان علاوه بر بازی در نقش اول، کارگردانی‌شان را نیز بر عهده داشته آشنا می‌کنیم.
13. 1911 (2011)

انقلاب 1911 در چین به پایان آخرین سلسله بزرگ پادشاهی این کشور منجر شد. این واقعه که به قیام ووچانگ معروف است، در نهایت به تولد جمهوری چین انجامید. فیلم 1911 با میزان قابل قبولی از دقت تاریخی و فیلم‌برداری خیره‌کننده، داستان این انقلاب را روایت می‌کند، جایی که وینستون چائو نقش سان یات-سن، نخستین رئیس‌جمهور موقت جمهوری چین را بازی می‌کند. جکی چان نیز نقش شخصیت اصلی فیلم، فرمانده نظامی هوانگ زینگ را بر عهده دارد. این فیفلم در سال 2011 و در یکصدمین سالگرد قیام ووچانگ منتشر شد.
صحنه آغازین فیلم یک سکانس اکشن کلاسیک است که در آن چان به‌تنهایی دسته‌ای از سربازان امپراتوری را از پا درمی‌آورد. با این حال، 1911 فیلمی اکشن نیست و بیشتر بر تنش‌ها و درامی تمرکز دارد که انقلاب چین با خود به همراه آورد. با اینکه فیلم‌برداری و بازی‌ها عالی‌اند، اما تمرکز صرف بر این موضوع خاص باعث شده فیلم در کل ناامیدکننده باشد.
12. Chinese Zodiac (2012)

اگر تا حالا از خود پرسیده اید دیدن ایندیانا جونز در حال انجام حرکات رزمی چگونه خواهد بود، تنها نیستید. جکی چان خودش نیز علاقه داشت با ایفای نقش شخصیتی که در مأموریت‌های یافتن آثار گمشده فرهنگی چین شرکت دارد، چنین ایده‌ای را تجربه کند. این ایده منجر به خلق شخصیت عقاب آسیایی شد که نخستین‌بار در فیلم شمشیر خدایان (1986) معرفی شده بود.
با اینکه بدلکاری‌ها مثل همیشه چشمگیرند، فیلم زودیاک چینی که سومین قسمت از سه‌گانه عقاب آسیایی است، از نظر روایت بسیار به‌هم‌ریخته بوده و انسجام داستانی ندارد. هرچند این فیلم یکی از پرفروش‌ترین آثار جکی چان و همچنین پرفروش‌ترین قسمت این سه‌گانه محسوب می‌شود، اما امتیاز آن در راتن‌ تومیتوز تنها 25 درصد است.
11. Dragon Lord (1982)

به نویسندگی و کارگردانی چان، فیلم ارباب اژدها او را در نقش اژدها و چونگ وینگ فت را در نقش گاوچران نشان می‌دهد، دو دوست خل‌و‌چل که یک روز تصمیم می‌گیرند مأموریتی جدی را برعهده بگیرند. پس از کشف نقشه‌ای که نمی توانند بیکار نشسته و نظاره گر اتفاق افتادن آن باشند، این دو با مهارت‌هایی که از طریق ورزش های رزمی آموخته‌اند، سعی در خنثی کردن آن دارند.
این فیلم مهارت‌های رزمی جدی جکی چان به عنوان یک رزمی کار را نشان می‌دهد، از جمله حرکات پارکور خارق‌العاده، اما تقریباً تمام چیزی که فیلم ارائه می‌دهد همین است. لحظاتی که این دو شخصیت این طرف و آنطرف می روند به‌یادماندنی‌اند، اما داستان با اینکه شروعی جذاب دارد، از نظر احساسی به سطحی که می‌تواند برسد نمی‌رسد. با این حال، بدلکاری‌های خیره‌کننده چان تماشای فیلم را لذتبخش می‌کند.
10. Armour of God (1986)

از نظر تئوریک، شمشیر خدایان یکی از بهترین فیلم‌های رزمی ماجراجویانه است. اما داستان سطحی، شخصیت‌های بیش از حد زیاد و یک ضدقهرمان فراموش شدنی، کیفیتی را که مضمون فیلم نوید می‌دهد از بین می‌برند. چان در نقش عقاب آسیایی ظاهر می‌شود؛ ماجراجویی به سبک ایندیانا جونز. هرچند جذابیت ذاتی و مهارت‌های رزمی چان شخصیتی جالبی از او ساخته، یک داستان فرعی بی‌نتیجه نیز در فیلم وجود دارد که به جایی نمی‌رسد.
با این حال، فیلم تا حدی نقص‌های روایی‌اش را با سکانس اکشن پیچیده در صحنه پایانی جبران می‌کند. چان در اوج توانایی اش، شوخی‌ها و حرکات رزمی را با همان شدت و طراوت همیشگی اجرا می‌کند. اگر داستان عمیق‌تر و شخصیت‌ها بهتر پرداخت شده بودند، این فیلم می‌توانست اثری فوق‌العاده باشد.
9. Who Am I? (1998)

در فیلم من کی هستم؟ جکی چان نقش مردی فراموش‌کار با لقب ووامی را بازی می‌کند که می‌کوشد توطئه‌ای را که به یک حادثه و از دست دادن حافظه‌اش انجامیده، فاش کند. ترکیب و تعادل مناسب طنز بدنی با صحنه‌های رزمی با طراحی زیبا باعث شده این فیلم به‌راستی یک تریلر اکشن اصیل به سبک جکی چان باشد. این فیلم یکی از پرتنش ترین و خطرناک ترین بدلکاری‌های چان را در خود دارد که طی آن، وی با استفاده از طنابی بازشونده از یک سقف به سمت پایین سر می خورد. تنها نقطه ضعف فیلم من کی هستم؟ این است که گاهی اوقات بیش از حد هندی می شود، و برخورد صادقانه ترین با روایت فیلم می توانست سرگرمی پرتنش تری برای مخاطب رقم بزند.
8. The Fearless Hyena (1979)

اولین تجربه کارگردانی جکی چان مهارت او را نه‌فقط به‌عنوان یک رزمی‌کار، بلکه به‌عنوان یک بازیگر نشان می‌دهد. در نیمه اول فیلم، او همان کمدی شلنگ تخته همیشگی‌اش را اجرا می‌کند، اما نقطه‌ای احساسی‌ که شخصیت او را در مسیر انتقام قرار می‌دهد، لحن فیلم را به‌کلی تغییر می‌دهد. مبارزات منحصر‌به‌فرد چان در کفتار بی‌باک او را در حالی نشان می‌دهد که همزمان با مشت و لگد انداختن، احساساتش را نیز بروز می‌دهد.
غنای احساسی پرده سوم فیلم متأسفانه به‌خاطر فقدان لحظات احساسی در نیمه نخست، کمی ناهمگون به‌نظر می‌رسد. با این حال، علی‌رغم این ناهماهنگی، The Fearless Hyena یک فیلم کونگ‌فویی فوق‌العاده است. گنجاندن مضامین کلاسیک کونگ‌فو در فیلم و زیرپا گذاشتن طراحی روتین مبارزات با نشان‌دادن چان در حال گریه و خنده در طول نبردها، این فیلم را به نمونه‌ای ایده‌آل برای نمایش استعدادهای چان به‌عنوان کارگردان و بازیگر تبدیل کرده است.
7. Miracles: The Canton Godfather (1989)

همان‌طور که جکی چانِ بازیگر از تجربه کردن ژانرهای مختلف ابایی نداشت، جکی چانِ کارگردان هم چنین بود. او نه‌تنها در فیلم تاریخی Miracles: The Canton Godfather نقش‌آفرینی کرد، بلکه خودش پشت دوربین هم قرار داشت و صحنه‌هایی را کارگردانی کرد که خود در آن‌ها حضور نداشت. در حالی که فیلم داستانی پخته و واقع‌گرایانه رل روایت می‌کند که توانایی چان در خلق ملودرام را نشان می‌دهد، همچنان حاوی صحنه‌های اکشن به‌یادماندنی نیز هست.
پدرخوانده کانتون یکی از فیلم‌های ابتدایی خوب جکی چان است که تماشای آن برای کسانی که می‌خواهند آثارش را پیش از ورودش به هالیوود ببینند، توصیه می‌شود. این فیلم دارای سکانس‌های اکشنی است که به چان امکان می‌دهد بدلکاری‌های نفس‌گیرش را اجرا کند و همه را خودش انجام داده است. البته باید کمی برای آن صحنه‌ها صبر کرد، چون فقط سه سکانس بدلکاری در کل فیلم وجود دارد، فیلمی که دو ساعت طول می‌کشد. نه‌تنها بازی احساسی چان در این فیلم ارزش دیدن دارد، بلکه همان چند سکانس اکشن آن‌قدر دقیق طراحی شده‌اند که ارزش صبر کردن را دارند.
6. Project A: Part II (1987)

جذابیت جکی چان به‌عنوان یک بازیگر، دنباله‌ی یکی از بهترین آثار کارگردانی‌شده‌اش را سرپا نگه می‌دارد. فیلم Project A: Part II او را در نقش یک سرباز در برابر موانعی غیرقابل باور قرار می‌دهد. فیلم نسبت به قسمت اول خوددارتر و محتاط‌تر عمل می‌کند، اما این به بهتر شدن فیلم منجر نمی‌شود. داستان به جذابیت قسمت اول نیست و جای خالی پرداخت بیشتر به دزدان دریایی—که بهترین دیالوگ‌ها را دارند—احساس می‌شود.
با وجود ایرادها، پروژه آ: بخش دوم همان سبک همیشگی جکی چان را دارد: صحنه‌های اکشن عالی، به‌ویژه در اوج فیلم. تعداد شخصیت های منفی که چان در صحنه پایانی با آن‌ها می‌جنگد از شمارش خارج است، اما او با لبخندی به دلربایی مشت‌هایش، همه را یکی‌یکی از پای درمی‌آورد. تنها نقطه‌ضعف اصلی فیلم، مقدمه‌چینی‌های طولانی و پرجزییات آن است که باعث می شود زمان زیادی صرف رسیدن به اصل ماجرا می‌شود—اما آن بخش پایانی، به‌اندازه هر یک از بهترین کمدی‌های رزمی جکی چان ارزش دارد.
5. Operation Condor (1991)

دنباله‌ی با کارگردانی انفرادی جکی چان برای شمشیر خدایان فاکتور هیجان را بیشتر کرده و ما را با ماجراجویی دیگری از شخصیت نمادین عقاب آسیایی همراه می‌کند؛ این بار در جست‌وجوی طلای نازی‌ها در صحرای آفریقا. فیلم از قسمت اول بزرگتر و پیچیده‌تر است و بهره‌مند از لحن اغراق‌آمیزتری که به شخصیت ماجراجو روحی تازه می‌بخشد.
عملیات کندور که یکی از بهترین فیلم‌های اکشن جکی چان در دهه 1990 است، با ضدقهرمانی به‌یادماندنی نیز همراه است. کل داستان ادای دینی هدفمند به شخصیت ایندیانا جونز است—کسی که الهام‌بخش چان برای خلق شخصیت عقاب آسیایی بوده. با این حال، کلیشه‌ای بودن نگارش شخصیت‌های بومی و زنان فیلم، برای دنیای مدرن چندان جذاب نیست و از نظر فرهنگی تاریخ‌گذشته به نظر می رسد. اما اگر فیلم چیزی کم دارد، صحنه‌های رزمی بیشتر از جکی چان است.
4. The Young Master (1980)

یکی از نخستین آثار کارگردانی‌شده توسط جکی چان، استاد جوان اولین حضور او در یک فیلم از کمپانی Golden Harvest بود. این استودیو نقشی اساسی در جهانی شدن سینمای هنگ‌کنگ داشت و در تبدیل شدن چان به نامی آشنا در سراسر جهان سهم بزرگی ایفا کرد. فیزیک بدنی فوق‌العاده و مهارت‌های رزمی چان لحظات حیرت‌انگیزی به فیلم بخشیده، به‌ویژه نبرد نهایی 20 دقیقه‌ای که بی‌وقفه تا پایان ادامه دارد و به‌تدریج چان را در موقعیت کنترل کامل و پیروزی قرار می‌دهد.
جالب است بدانید که فیلم ارباب اژدها در ابتدا قرار بود دنباله‌ای برای The Young Master باشد، اما در طول ساخت از آن فاصله گرفت و به اثری مستقل بدل شد. نظم ساختاری این فیلم رزمی در مقایسه با فیلم‌های پرآشوبی که کارنامه هنری چان را تعریف می‌کنند، حتی ممکن است غریب به‌نظر برسد، اما درواقع نشانگر توانایی او به‌عنوان کارگردان است. استاد جوان همزمان یک تریلر معمایی و یک فیلم اکشن است و هرگز در حفظ تعادل بین روایت کلاسیک و ضرباهنگ احساسی دو ژانر، دچار لغزش نمی‌شود.
3. Police Story 2 (1988)

به‌عنوان یک دنباله، داستان پلیس 2 به فیلم اورجینال وفادار باقی مانده، اما جکی چانِ کارگردان لحن متفاوتی را در اولویت قرار داده تا فشارها و تنش‌های شغل شخصیتش را برجسته‌تر کند. شخصیت اصلی فیلم نه‌تنها باید با تبهکاران جدید مقابله کند، بلکه دشمنان فیلم قبلی نیز برای انتقام بازمی‌گردند. این یک فیلم پلیسی کلاسیک با طعم ابرقهرمانانه است که باعث شد این مجموعه تا دو فیلم دیگر ادامه یابد، پیش از آنکه در سال 2004 با New Police Story از نو راه اندازی شود. یکی از دنباله‌های مورد انتظار جکی چان، New Police Story 2 است، هرچند از زمان اعلام آن در 2023، خبری از پیشرفت این پروژه نرسیده است.
هرچند این تغییر لحن به نفع داستان بوده و برخی از طنزهای قسمت اول هم همچنان حضور دارد، اما ممکن است برخی بیننده‌ها بخواهند طنز بیشتری از چان ببینند. با این وجود، طرفداران همیشگی چان نیز از دیدن این دنباله راضی خواهند بود؛ چرا که استاد، طبق معمول، با هنر رزمی خیره‌کننده‌اش تماشاگران را شگفت‌زده می‌کند. صحنه‌های اکشن نه‌تنها مفصل و باجزییات طراحی شده‌اند، بلکه با ریتمی سریع اجرا می‌شوند که به آن‌ها انرژی فراوانی می‌دهد—به‌ویژه سکانس زمین‌ بازی.
2. Project A (1983)

مدت‌ها پیش از آن‌که تام کروز به‌خاطر بدلکاری‌های خطرناکش لقب آخرین ستاره سینما را بدست آورد، جکی چان آن بازیگر بی‌پروایی بود که این سبک فیلم‌سازی اکشن را در عصر مدرن به هالیوود آورد. یکی از بهترین نمونه‌ها از تعهد چان به حرفه‌اش، پرش معروف 22 متری اش در فیلم Project A است که به‌راحتی می‌توانست به فاجعه منجر شود.
فیلم‌های رزمی اغلب شامل تورنمنت‌ها یا داستان‌های انتقام‌اند، اما برخی از بهترین‌ها آن‌هایی هستند که در قالب ماجراجویی‌های حماسی روایت می‌شوند. پروژه آ فیلمی است که باعث شد چان تصمیم بگیرد بدلکاری‌هایش را همیشه خودش انجام دهد، و بدون آن، شاید شهرت امروزی‌اش را نداشت. اما این فیلم چیزی فراتر از نقطه آغاز بدلکاری‌های مشهور اوست. Project A داستان ماجراجویانه دزدان‌دریایی‌محور دارد با طرحی پیچیده و سرگرم‌کننده. نکته برجسته فیلم، کنترل کامل چان بر بدنش است؛ جایی که از نیروی جاذبه و تعادل ناپایدار روی کشتی بهره می‌برد تا تماشاگران را با بدلکاری‌های خنده‌دار و در عین حال نفس‌گیرش، حیرت‌زده کند.
1. Police Story (1985)

نه‌تنها Police Story بهترین اثر کارگردانی‌شده توسط جکی چان است، بلکه شاید بهترین فیلمی باشد که او در آن بازی کرده. تماشای دوباره این فیلم در دوران مدرن ممکن است شبیه دیدن گلچینی از لحظات نمادین کارنامه هنری جکی چان باشد، چراکه تقریباً هر صحنه از این فیلم، اکنون به یک لحظه کلاسیک تبدیل شده است. چان کمدی و اکشن را به شکلی بی‌نقص با هم ترکیب می‌کند، طوری‌که هرکدام، دیگری را تقویت می‌کند.
روایت اکشن-کمدی داستان پلیس تأثیر فرهنگی گسترده‌ای بر سینما داشته و بسیاری از فیلم‌های مدرن و برجسته این ژانر از آن الهام گرفته‌اند. فیلم از حضور چان در پشت دوربین نیز سود برده، چراکه تمرکز بر خطرات بدلکاری‌هایی که او انجام داده، مخاطرات احساسی مخاطب را تشدید کرده و باعث می‌شود بیشتر با قهرمان همذات‌پنداری کند. Police Story فیلمی نمادین از جکی چان است که تجربه‌ای به‌یادماندنی ارائه می‌دهد—احساسی که شاید در هیچ فیلم رزمی دیگری تکرار نشود.