بازخوانی حکم فیفا در پرونده منتظر محمد!

پیام مازند - ورزش 3 /در حالی‌که پرونده شکایت منتظر محمد علیه باشگاه استقلال به یکی از سنگین‌ترین پرونده‌های بین‌المللی فوتبال ایران تبدیل شده، بند 45 از رأی فیفا به‌عنوان یکی از نقاط حساس و تعیین‌کننده این پرونده شناخته می‌شود.
در این بند آمده است که فدراسیون فوتبال ایران (IRIFF) طی نامه‌ای رسمی به فیفا اعلام کرده بازیکن عراقی «هرگز در سامانه ثبت‌نام رسمی این فدراسیون به‌عنوان بازیکن استقلال به ثبت نرسیده است.» فیفا بر اساس همین پاسخ، نتیجه گرفته که استقلال در ثبت رسمی بازیکن قصور کرده و در نتیجه فسخ یک‌طرفه منتظر محمد را موجه دانسته است.
اما دیروز «علوی» سخنگو و مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال ایران توضیح تازه‌ای ارائه داده است: فیفا هیچ‌گونه استعلامی در مورد بازیکن "منتظر محمد" از فدراسیون نگرفته، بلکه در تاریخ 14 اردیبهشت 1404 درباره بازیکن دیگری به نام "مصطفی محمد" (بازیکن سابق مس رفسنجان) استعلام کرده و فدراسیون نیز در 18 اردیبهشت پاسخ داده که این بازیکن سابقه‌ای در استقلال ندارد. به بیان ساده‌تر، پاسخ فدراسیون اساساً به بازیکن دیگری مربوط بوده و فیفا یا در ترجمه و تطبیق اطلاعات دچار خطا شده، یا استعلام نادرست را در پرونده منتظر محمد لحاظ کرده است.
بازار

با توجه به این توضیحات، روشن است که یکی از مبانی اصلی صدور حکم علیه استقلال ممکن است بر پایه‌ی اطلاعات نادرست شکل گرفته باشد. در واقع، فیفا تصور کرده فدراسیون ایران تأیید کرده که منتظر محمد در استقلال ثبت نشده، در حالی‌که این استعلام اصلاً درباره او نبوده است. نکته قابل‌توجه این است که تاریخ نامه فدراسیون (7 مه 2025 / 17 اردیبهشت 1404) ماه‌ها بعد از فسخ یک‌طرفه بازیکن ارسال شده؛ زمانی که منتظر محمد بازیکن نساجی بود و بیش از ده‌ها بازی برای این تیم انجام داده بود. همین اختلاف زمانی و اشتباه در هویت بازیکن، می‌تواند در تجدیدنظرخواهی استقلال در CAS نقشی کلیدی ایفا کند.

در چنین شرایطی، حتی اگر استقلال پیش‌تر از ثبت رسمی بازیکن غفلت کرده باشد، این توضیح جدید فدراسیون نشان می‌دهد که حداقل بخشی از استدلال فیفا، بر پایه داده‌ای اشتباه بنا شده است؛ داده‌ای که به‌صورت مستقیم باعث شد فسخ بازیکن موجه شناخته شود و باشگاه با پرداخت بیش از 222 میلیارد ریال و دو پنجره محرومیت روبه‌رو شود. به عبارت دیگر، اگر فیفا از همان ابتدا استعلام درستی درباره بازیکن عراقی استقلال دریافت می‌کرد، ممکن بود کل روند پرونده به شکل دیگری پیش برود — چراکه در آن صورت، بحث «فسخ موجه به دلیل عدم ثبت» عملاً منتفی می‌شد.
در زیر، بندهای حکم صادره از سوی فیفا را مرور می‌کنیم. توجه داشته باشید که در تمام طول متن، منظور از خواهان منتظر محمد بوده و مقصود از خوانده نیز باشگاه استقلال است. در بند 45 که تیر خلاص فدراسیون به استقلال بوده، آمده است:
45. به دنبال درخواست دبیرخانه عمومی فیفا، فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران (IRIFF) در تاریخ 7 مه 2025 تأیید کرد که خواهان هرگز در سوابق فدراسیون به عنوان بازیکن ثبت‌شده باشگاه استقلال قرار نداشته است.
سپس در بخشی از بند ملاحظات اتاق حل اختلاف (Dispute Resolution Chamber)آمده است:
ب) بار اثبات (Burden of Proof)
49. اتاق یادآور شد که مطابق ماده 13 بند 5 آیین دادرسی، اصل بار اثبات بر این مبناست که هر طرفی که مدعی حقی بر اساس یک واقعه ادعایی است، باید مدارک اثبات آن را ارائه کند. همچنین طبق ماده 13 بند 4 همین آیین‌نامه، اتاق می‌تواند به شواهدی که طرفین ارائه نکرده‌اند نیز استناد کند، از جمله شواهدی که در سیستم انتقال الکترونیکی فیفا (TMS) موجود است.
این یعنی استناد فیفا به سیستم TMS بوده که بالاتر گفته شد فدراسیون فوتبال در پاسخ به استعلام فیفا، اعلام کرده است نام منتظر محمد در لیست استقلال ثبت نشده است.
بخش اصلی – بررسی و تحلیل حقوقی
51. سپس اتاق به ماهیت پرونده وارد شد و یادآور گردید که دو طرف اختلاف نظر شدیدی درباره تاریخ و شرایط فسخ قرارداد و پیامدهای آن دارند.
52. در این چارچوب، اتاق تصریح کرد که نخست باید مشخص شود چه کسی قرارداد را فسخ کرده و این فسخ در چه تاریخی رخ داده است. پس از آن باید بررسی شود که آیا فسخ با دلیل موجه بوده یا خیر، و آیا مستحق دریافت غرامت هست یا نه.
53. اتاق ابتدا یادآور شد که خواهان (بازیکن) در اظهارات خود ادعاهای متناقضی مطرح کرده است؛ به‌این معنا که از یک سو مدعی است باشگاه استقلال (خوانده) با بی‌پاسخ گذاشتن نامه‌های 15 اوت 2024 و 1 سپتامبر 2024 و با اقدام به لغو ثبت و منع او از تمرین، قرارداد را بدون دلیل موجه فسخ کرده، اما از سوی دیگر می‌گوید خود او به دلیل سکوت باشگاه قرارداد را با دلیل موجه فسخ کرده است.

54. از سوی دیگر، اتاق دیدگاه باشگاه استقلال را نیز در نظر گرفت که مدعی بود فسخ قرارداد به دلیل اقدامات خود بازیکن رخ داده است.
55. اتاق در این خصوص اشاره کرد که بازیکن در تاریخ 1 سپتامبر 2024 نامه اخطاری رسمی به باشگاه ارسال کرده و در آن تصریح کرده بود که اگر تا تاریخ 3 سپتامبر 2024 پاسخی از سوی باشگاه دریافت نکند، قرارداد خود را منحل‌شده تلقی خواهد کرد.
56. اتاق یادآور شد که تا تاریخ 3 سپتامبر 2024 هیچ پاسخی از سوی باشگاه استقلال به بازیکن داده نشده است.
57. با توجه به مهلت تعیین‌شده در نامه 1 سپتامبر و اشاره صریح بازیکن به اینکه در صورت بی‌پاسخ ماندن مکاتبات، خود را از تعهدات قراردادی رهاشده می‌داند، و با توجه به سکوت باشگاه، اتاق نتیجه گرفت که بازیکن در تاریخ 3 سپتامبر 2024 قرارداد خود را عملاً فسخ کرده است.
58. با اثبات اینکه فسخ قرارداد در تاریخ 3 سپتامبر 2024 از سوی بازیکن انجام شده، اتاق به بررسی این مسئله پرداخت که آیا فسخ با دلیل موجه صورت گرفته یا نه.
59. بازیکن اظهار داشت که حتی اگر خودش قرارداد را فسخ کرده باشد، این اقدام با دلیل موجه بوده است، زیرا باشگاه استقلال از ثبت رسمی او در فدراسیون فوتبال ایران خودداری کرده است.
60. در بررسی اینکه کدام طرف قرارداد را فسخ کرده، اتاق مشاهده کرد که بازیکن دو مکاتبه رسمی به باشگاه ارسال کرده تا نسبت به عدم ثبت نام و محرومیتش از تمرین اعتراض کند: نخست در 15 اوت 2024 و دیگری در 1 سپتامبر 2024. نکته مهم برای اتاق این بود که هر دو نامه به آدرس ایمیلی ارسال شده‌اند که در سیستم TMS به عنوان آدرس رسمی باشگاه استقلال ثبت شده و از نظر فیفا برای باشگاه الزام‌آور است.
61. هیأت رسیدگی (اتاق حل اختلاف فیفا) همچنین متوجه شد که باشگاه استقلال هرگز دریافت این مکاتبات را رد نکرده است.
62. اتاق بررسی‌کننده، مدارک ارائه‌شده از سوی هر دو طرف را در حمایت از مواضعشان مرور کرد و نتیجه گرفت که استناد خواهان به اطلاعات موجود در وب‌سایت Transfermarkt.com برای تأیید اینکه یک بازیکن واقعاً در یک باشگاه ثبت شده یا نه، منبع قابل‌اتکایی محسوب نمی‌شود؛ چراکه این وب‌سایت منبع رسمی در این زمینه نیست.
63. در خصوص مدارک ارائه‌شده توسط باشگاه استقلال، اتاق مشاهده کرد که فهرست بازیکنان ارائه‌شده برای بازی لیگ قهرمانان آسیا در تاریخ 16 سپتامبر 2024، شامل تعداد بازیکنانی بیش از حد معمول برای یک مسابقه فوتبال بود و از همین رو، این مدرک نمی‌تواند به طور قطعی اثبات کند که بازیکن در فهرست رسمی باشگاه ثبت شده است.
64. با درنظر گرفتن تمام موارد فوق، اتاق حل اختلاف اطلاعات فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران (FFIRI) را که در تاریخ 7 مه 2025 به دبیرخانه عمومی فیفا ارسال شده بود، مورد توجه قرار داد. در این اطلاعیه تأیید شده بود که خواهان هرگز توسط باشگاه استقلال به ثبت نرسیده است.
65. بر اساس این شواهد، هیأت به استناد رویه ثابت فیفا یادآور شد که لغو ثبت یا عدم ثبت (ثبت‌نشدن) یک بازیکن، عملاً حق اساسی ورزشکار برای شرکت در فعالیت‌های رقابتی را از او سلب می‌کند؛ حقی که بخش جدایی‌ناپذیر از حرفه اوست و نقض آن می‌تواند عواقب سنگینی بر مسیر حرفه‌ای بازیکن داشته باشد. بنابراین چنین اقدامی می‌تواند دلیل موجهی برای فسخ فوری قرارداد توسط بازیکن باشد.
66. همچنین اتاق حل اختلاف به ادعای باشگاه استقلال مبنی بر مذاکره بازیکن با باشگاه ایرانی دیگری به نام آلومینیوم اراک در حالی‌که هنوز تحت قرارداد استقلال بوده است، اشاره کرد. اگرچه این رفتار از نظر فیفا نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند، اما اتاق متذکر شد که مدارک ارائه‌شده از سوی استقلال صرفاً گزارش‌های رسانه‌ای بوده‌اند که حاوی اطلاعات تأیید‌نشده‌اند. حتی اگر چنین اتفاقی واقعاً رخ داده باشد، باید در چارچوب شرایطی بررسی شود که بازیکن هیچ پاسخی از باشگاه دریافت نکرده و در فهرست رسمی ثبت نشده بوده است.
67. با درنظر گرفتن موارد فوق، اتاق حل اختلاف زنجیره زمانی رخدادها را که منجر به فسخ قرارداد شد، به شرح زیر اعلام کرد:
الف) در تاریخ 10 ژوئن 2024، دوره قرضی بازیکن با باشگاه ایرانی صنعت مس رفسنجان به پایان رسید، زیرا این روز آخرین روز فصل در ایران بود (طبق اطلاعات موجود در سیستم TMS).
ب) در تاریخ 11 ژوئن 2024، بازیکن می‌بایست به باشگاه استقلال بازمی‌گشت.
ج) در تاریخ 15 اوت 2024، بازیکن نخستین نامه رسمی را به باشگاه ارسال کرد و اعلام داشت که نه در فهرست ثبت شده و نه اجازه حضور در تمرینات را دارد.
د) بین تاریخ 11 ژوئن تا 15 اوت 2024، باشگاه استقلال هیچ اقدامی برای ثبت او انجام نداد.
ه) هرچند در نامه 15 اوت 2024 درخواست مشخصی از باشگاه نشده بود، اما باشگاه هیچ پاسخی به آن نداد.
و) در تاریخ 1 سپتامبر 2024، با توجه به عدم پاسخ باشگاه، بازیکن نامه دوم را ارسال کرد و اعلام داشت شرایط همچنان بدون تغییر باقی مانده است و به باشگاه 48 ساعت مهلت داد (تا 3 سپتامبر 2024) در غیر این صورت قرارداد را فسخ‌شده تلقی خواهد کرد.
ز) در تاریخ 3 سپتامبر 2024، باشگاه استقلال هیچ پاسخی نداد و بازیکن عملاً قرارداد خود را به صورت یک‌طرفه فسخ کرد.
68. با توجه به عدم ثبت نام بازیکن از تاریخ 11 ژوئن تا 16 سپتامبر 2024 و سکوت باشگاه استقلال در قبال نامه‌های ارسالی، اتاق حل اختلاف تشخیص داد که بازیکن در تاریخ 17 سپتامبر 2024 مطابق ماده 14 مقررات فیفا، قرارداد خود را به‌طور موجه فسخ کرده است؛ زیرا باشگاه بیش از سه ماه فرصت داشته که مشکل ثبت را رفع کند اما اقدامی انجام نداده است.