پیام مازند -
فعالیت دوباره کارگاه احداث سد فینسک بر خلاف ابلاغیه رسمی وزارت نیرو مبنی بر توقف آن است.
مجریان سد فینسک بدون توجه به ابلاغیه رسمی وزارت نیرو و مخالفت وزیر این وزارتخانه با ادامه عملیات اجرایی، ساخت سد را از سر گرفتند. به‌دنبال این اتفاق سازمان حفاظت محیط زیست کشور خواستار برخورد قضایی با آنها شد.
وزیر نیرو پیشتر اعلام کرده بود سمنان بدون ساخت سد فینسک هم قادر به تأمین آب مورد نیاز خود در بخش شرب، کشاورزی و صنعت است.
اما ذی‌نفعان در سفر رئیس جمهور به استان سمنان خواستار از سرگیری ساخت سد شدند. رئیس جمهور بررسی وضعیت سد را موکول به یک جلسه بین وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست کشور و استانداری مازندران کرده بود. هنوز ترکیب برگزارکنندگان این جلسه و زمان آن معلوم نشده است اما مجری، ساخت سد فینسک را در سه شیفت شروع کرده است.
فعالان محیط زیست اعتقاد دارند که مجریان طرح می‌خواهند [پروژه] سد فینسک را به مرحله غیرقابل بازگشت برسانند تا دولت مجبور به اجرای کامل آن شود. بررسی‌های کارشناسان محیط زیست نشان می‌دهد ساخت این سد به مهاجرت اجباری 25 روستا در مخزن سد و پایین‌دست آن منجر می‌شود. همچنین 400 هکتار از جنگل‌های هیرکانی را از بین می‌برد و 6 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی پایین‌دست سد شهید رجایی را دستخوش بی‌آبی می‌کند. از سرگیری ساخت سد بدون توجه به ابلاغیه رسمی وزارت نیرو و مخالفت وزیر، به اعتراض فعالان حوزه محیط زیست و منابع طبیعی منجر شد. این اعتراض واکنش «عباس گلرو» نماینده سمنان را در پی داشت.
او در بهارستان وزیر نیرو را مخاطب قرار می‌دهد و می‌گوید: «آقای محرابیان وقتی شما به قانون احترام نمی‌گذارید و آن را نقض می‌کنید و بعضاً اسیر فشار گروه‌های سیاسی می‌شوید، دست‌های خطرناک وارد عمل می‌شوند و کاری می‌کنند که امنیت ملی ما را به خطر می‌اندازند. آقای محرابیان شما به خاطر فشار سیاسی، طرحی به‌نام سد فینسک در حوزه انتخابیه من را که مصوبه مجلس شورای اسلامی بوده لغو کردید در صورتی که تمام مجوزهای لازم زیست محیطی و برنامه و بودجه‌ای را داشته است. این اقدام با چه منطق و مطالعه کارشناسی صورت گرفته است.»
همچنین او می‌گوید: «انتظار مردم سمنان این است که وزیر نیرو دستور ادامه عملیات اجرایی سد را هر چه سریع‌تر صادر کند. همچنین از وزیر اطلاعات و وزیر دادگستری انتظار داریم که برخی افراد که مردم را در رابطه با این پروژه به «شورش» تحریک کرده‌اند بازداشت و با آنها برخورد قضایی صورت گیرد.»
فعالان حوزه محیط زیست مازندران در واکنش به حرف‌های گلرو، در شبکه‌های اجتماعی پاسخ داده‌اند: «مردم مازندران بیش از 10 سال است که صرفاً در چهارچوب قوانین کشوری از اجرای طرح‌های انتقال آب به خارج از استان جلوگیری کرده‌اند. خوب بود آقای گلرو به‌عنوان عضو کمیسیون سیاست خارجی مجلس تعریف خود از «شورش» را نیز ارائه می‌کردند.»
روزنامه ایران برای اطلاع از نظر سازمان حفاظت محیط زیست درباره فینسک با روابط عمومی این سازمان تماس گرفت. این تماس به برقراری ارتباط با علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یا معاونان او منجر نشد اما براساس اعلام روابط عمومی به «ایران»، سازمان حفاظت محیط زیست خواستار برخورد قانونی و قضایی با دست‌اندرکاران سد فینسک به‌دنبال از سرگیری غیرقانونی ساخت سد فینسک است.
چه میزان از آب مازندران به سمنان منتقل می‌شود؟ «عبدالله درزی» استاد دانشگاه مازندران نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» یادآور می‌شود بی‌توجهی به وضعیت ساکنان این 25 روستا به بحران اجتماعی که امروز اصفهان با آن درگیر است منجر می‌شود و مردم سمنان و مازندران را رودرروی هم قرار می‌دهد. موافقان سد‌سازی درحالی به‌دنبال انتقال آب سد شهید رجایی مازندران از طریق سد فینسک هستند که هم اکنون سالانه 30 میلیون متر مکعب از آب مازندران از طریق چشمه روزیه به سمنان منتقل می‌شود. آنها به‌دنبال انتقال آب خزر هستند. درزی مطرح کردن آب خزر از سوی موافقان انتقال آب را پوششی برای انجام سایر طرح‌های انتقال آب مثل سد فینسک، سد خاکی چاشم و... به سمنان می‌داند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: «یکی از سرشاخه‌های مازندران چشمه روزیه است که سالانه 30 میلیون متر مربع از آورد آن از سال 1386 به سمنان انتقال می‌یابد. سمنانی‌ها با ساخت سد فینسک به‌دنبال انتقال هفت و نیم میلیون متر مکعب آب دیگر از استان هستند. این سهم را می‌خواهند از سد شهید رجایی که تأمین‌کننده آب 23 آبادی است بردارند.»
انتقال آب به سمنان برخلاف برنامه ششم توسعه درزی خواستار توجه به ظرفیت‌های قانونی در بهره‌برداری از آب در سمنان می‌شود و می‌گوید: «براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، سمنان تا سال 1425 قرار است آب مورد نیاز صنعت خود را سه برابر کند و حقابه کشاورزی را از یک میلیارد متر مکعب به 780 میلیون متر مکعب برساند. آب شرب هم قرار است سه برابر افزایش پیدا کند. این مسأله با برنامه ششم توسعه نمی‌خواند. در این برنامه از صنایع خواسته شده تا خود را با شرایط کم‌آبی وفق دهند و به سمت سیستمی بروند که بهره‌وری آبی بالایی دارد. از سوی دیگر برخلاف افق دیده شده، کشاورزی سمنان رو به گسترش است. باغداران و کشاورزان سمنانی رقابت عجیبی در پمپاژ آب‌های زیرزمینی دارند. همه شاهد بودند که گسترش باغ‌های سیب، دریاچه ارومیه را خشک کرد. محصول آن هم هر ساله در اطراف باغ‌ها تلنبار می‌شود و از بین می‌رود. با وجود این باغ‌های سیب در سمنان در حال توسعه است!»
او توجه به «مدیریت مصرف» را یک اصل می‌داند و می‌گوید: «اگر هزینه‌هایی که برای ساخت سازه و سدها خرج شده را صرف ارتقای بهره‌وری آب، ارتقای سیستم تولید در صنایع، اجرای فرصت‌های قانونی، الگوی کشت، تحویل حجمی آب کنترل (میزان مصرف هر کشاورز) و... می‌کردیم، امروز با بحران روبهرو نبودیم.»
او سد فینسک را یک منبع نامطمئن می‌داند و می‌گوید: «میزان آبدهی رودخانه تجن در ایستگاه فینسک در 15 سال اخیر خیلی کاهش پیدا کرده است. برای همین منبع نامطمئن، کلی نیاز از قبل در پایین‌دست تعریف کردیم. حالا بدون توجه به پایین‌دست می‌خواهیم در سمنان هم برای آن نیاز جدیدی تعریف کنیم. بنابراین کشاورزان پایین‌دست سد شهید رجایی که 25 کیلومتر با سد در حال ساخت فینسک فاصله دارند دیگر نمی‌توانند کشاورزی کنند. »
فرونشست، مازندران را تهدید می‌کند درزی، علیرغم تصور غالب و البته نادرستی که وجود دارد، یکی از مشکلات حال حاضر مازندران را کمبود آب برای کشاورزی می‌داند و می‌گوید: «دو سال پیش کاهش آب در مازندران در حدی بود که در 6 هزار اراضی پایین دست سد شهید رجایی و در کانال انتقال آب، کشت و زرعی انجام نگرفت.» او نسبت به کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی در حوزه تجن مازندران هشدار می‌دهد و می‌گوید: «چون آب‌های سطحی جوابگوی نیاز کشاورزان نیست آنها به سمت برداشت آب‌های زیرزمینی رفته‌اند که استان را با خطر فرونشست زمین روبهرو کرده است.» کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی پیشتر نسبت به فرونشست در شرق مازندران به‌دلیل استفاده از آب‌های زیرزمینی و کشت برنج هشدار داده‌اند. این متخصص آب از مسئولان سمنانی می‌خواهد به سمت صادرات آب مجازی به استان بروند و درباره آب مجازی می‌گوید: «مقدار آب مجازی مرتبط با تولید یک محصول کشاورزی مانند گندم در استان مازندران به مراتب کمتر از مقدار آن در سمنان هست. در چنین شرایطی، عاقلانه است که این محصول در جایی تولید شود که نیازمند آب مجازی کمتری است و سپس به حوضه مقصد منتقل شود.»
حنیف رضا گلزار کنشگر محیط زیست و منابع طبیعی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» به سال‌ها انتقال آب از مازندران اشاره می‌کند و می‌گوید: «برای انتقال حجم بسیار زیادی از منابع آبی مازندران به استان‌های همجوار برنامه‌ریزی شده است.»
یازده سد تاکنون در مازندران ساخته شده و 12 سد دیگر هم در حال ساخت یا مطالعه است. گلزار اعتقاد دارد که ساخت 24 سد باعث خشک شدن رودخانه‌های استان مثل حوضه گاوخونی و زاینده‌رود در اصفهان و کارون در خوزستان می‌شود. او افسانه پر آب بودن مازندران را باعث انجام تعریف طرح‌های مخرب انتقال آب از سرشاخه‌های استان می‌داند و می‌گوید: «انجام این طرح‌ها قطع به یقین آینده آبی و زیستی مازندران را با خطر بسیار جدی مواجه می‌کند.»