چاپ

پیام مازند- ماجرای پروژه پترومیانکاله، سبب بروز نگرانی های در سطوح اجتماعی شد و مخالفت های سازمان ‏های مردم نهاد و تشکل های فعال محیط زیستی، علاقه مندان به محیط زیست کشور و بخش ‏عظیمی از اساتید دانشگاهی در این حوزه را برانگیخت. مسائل حفاظت از محیط زیست، مباحث ‏آمایش سرزمینی و موضوعات آلایندگی این صنعت ضرورت احداث آن را زیر سوال برد و سرانجام پروژه ‏به دستور رئیس جمهور و با ورود قوه قضائیه متوقف اعلام شد.‏

رویکردهای توسعه ای برخی مسئولان و معدودی از کارشناسان نیز تنها مواضع موافقان اجرای ‏پترومیانکاله بود که خود نیز به وجوه مختلف قابل بحث و بررسی است، اما آیا اساسا باید به سراغ ‏احداث پتروشیمی در این محدوده مکانی رفت. به بیان دیگر آیا این منطقه استعداد ایجاد یک ‏مجتمع پتروشیمی را داراست. تهدیدات و فرصت های طرح و ضرورت های ایجاد آن چیست و اینکه ‏چقدر این طرح می تواند با شکل و شمایلی که امروز مطرح است بدون تغییر باقی بماند و موثر ‏باشد.

یک پژوهشگر و استاد دانشگاه در انتقاد به دوقطبی شدن فضای عمومی جامعه با این شرایط که ‏عده ای مخالف و موافق، با هر تخصص و دانش و هر ظرفیتی و با داشتن اطلاعاتی که مشخص ‏نیست چه اندازه صحت دارد، اظهار نظر کنند، گفت: چنین اتفاقی جز تشنج فکری و ایجاد نگرانی در ‏جامعه هیچ دستاورد دیگری نخواهد داشت مگر اینکه عده ای با راه انداختن چنین جریاناتی قصد ‏برهم زدن نظم اجتماعی را داشته باشند تا موضوع در مسیر درست طی نشود.‏

بابک مومنی تاکید کرد: جای مباحث ‏کارشناسی در کرسی های آزاداندیشی دررون دانشگاه هاست تا با گفت و گوی تخصصی مسائل ‏واکاوی شود و به پختگی برسد و آنگاه استاندار و مقامات سیاسی و مسئولان مرتبط، در دانشگاه ‏حاضر شده و خروجی این بحث را به عنوان پشتیبان اصلی و معمار تصمیمات خود بکارگیری کنند.‏

دغدغه مسئولان قابل درک است

مومنی، نخست با انتقاد نسبت به ادبیات گفت و گوی برخی مسئولان با مخالفان طرح، دغدغه توسعه ای این مسئولان را نیز در این مسئله قابل درک دانست و ‏خاطرنشان کرد: اینکه استانی با حجم عظیم از فرصت و ظرفیت ها در بخش های مختلف دریا، ‏ساحل، جلگه و جنگل و کوهستان برای خلق ثروت، دارای نرخ عجیبی از بیکاری و فقر و انواع آسیب ‏های اجتماعی باشد که بخش قابل توجهی از آن ها ریشه اقتصادی دارد، وظیفه مسئولان را ‏سنگین تر می کند.‏

وی حجم مراجعات بابت اشتغال به نمایندگان مجلس، نماینده ولی فقیه و امام جمعه ها که ‏پاسخی برای آن ها وجود ندارد را یکی از دلایل چراغ سبز نشان دادن مسئولان به احداث یک ‏صنعت بزرگ در استان علیرغم نداشتن حتی پایه های منطقی و استوار دانست و تصریح کرد: ‏شرایط این افراد که دغدغه اشتغال و پیشرفت نواحی دارند قابل درک است چراکه استعداد توسعه ‏در مازندران وجود دارد.‏

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، تداخل وظایف و دغدغه را سبب بروز اشتباه در رویکرد ‏مسئولان دانست و اظهار کرد: فشار ناشی از دو موضوع فوق باعث شده تا برای استقرار یک ‏ابرپروژه اطلاعات نادرستی در اختیار مسئولین قرار گیرد و از آنجا که آنان متخصص نیستند به این ‏اتفاق تن می دهند.‏

آدرس و اطلاعات نادرست مدیران ‏

مومنی، نمونه ای از عدم تخصص و آدرس غلط مسئولان به ویژه درباره طرح پترومیانکاله را مصاحبه برخی مسئولان وقت با رسانه‌ها عنوان و نسبت به این حجم از ‏داده های اشتباه ابراز تاسف کرد.

این پژوهشگر و استاد دانشگاهی اضافه کرد: مسئولی در گفتگو با رسانه، صنعت غذایی را کم بازده معرفی می کند و پتروشیمی را در ‏دسته صنایع سبز جهان قرار می دهد و با این مدعا که این صنایع در کشورهای توسعه یافته بدون ‏محدودیت در هر نقطه جغرافیایی احداث می شوند، استقرار پتروشیمی در میانکاله را غیرقانونی ‏نمی داند.‏

وی در این خصوص، می گوید: وقتی مدیر یک دستگاه تخصصی آدرس اشتباه بدهد، ‏نخست در پاسخ باید گفت استانداردهای آنها ملی است یا بین المللی، تحلیل آنها از شرایط ‏موجود بر مبنای داده های بین المللی است یا ملی، اگر بر اساس داده های بین المللی گفته ‏شده صنایع غذایی راندمان بالایی ندارند، اشتباه فاحشی رخ داده است.‏

مومنی با بیان اینکه صنعت غذا در دنیا همواره جزء پایدارترین، سالم ترین و سودمندترین صنایع است، ‏خاطرنشان کرد: اینکه صنعت غذا در استان مازندران جواب مطلوب نداده به سیاستگذاری مسئولان ‏متولی باز می گردد نه صنعت غذا؛ چراکه نتوانستند بستر مناسب برای سرمایه گذاری در این حوزه ‏را بسط دهند همانطور که پروژه بزرگی چون تولید ماهیان خاویاری قره برون با آن حجم از ظرفیت و ‏برنامه توسعه و گسترش هم چنان به افق مدنظر خود نرسیده است. ‏

این استاد دانشگاه با طرح این سوالاتی مبنی بر اینکه چرا صنعت غذا در گفتار برخی مسئولان با نمونه موفق ‏خارجی مقایسه نمی شود و آیا قرار است همان صنعت پتروشیمی مستقر در کشورهای توسعه یافته در مازندران ‏استقرار یابد، گفت: بررسی ها نشان می دهد آلایندگی صنایع پتروشیمی کرمانشاه و عسلویه از ‏مرز هشدارها نیز فراتر رفته است. مطالعات سال 93 به طور صریح درباره عسلویه بیان می کند که ‏در خوش بینانه ترین حالت آلاینده های موجود در این منطقه در مرزهای هشدار جدی است.‏

وی با استناد به هفته‌نامه پزشکی «لانست» ‏‎(lancet)‎‏ سال 2013 در ارتباط با صنایع پتروشیمی ‏جهان، اظهار کرد: مجموعه مقالات این مجله می گویند افردی که در معرض آلایندگی ناشی از صنایع ‏پتروشیمی هستند نسبت به افراد ساکن در مناطق دارای اقتصاد کشاورزی امید به زندگی کمتری ‏دارند و این تجربه جهانی است.‏

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در بخشی دیگر به گزارش‌های مدیرکل هواشناسی مازندران در ‏رابطه با لایه وارونگی مازندران که به مراتب پایین تر از تهران است، اشاره کرد و گفت: فراموش نکنیم ‏در چه اقلیمی قرار داریم چراکه هم اکنون در استان بنابر داده های هواشناسی، استعداد و ‏مخاطرات آلودگی به مراتب بالاتر از پایتخت است.‏

تفاوت چشمگیر داده های طراحی با زمان بهره برداری پروژه

مومنی جنبه دیگر اتفاق پترومیانکاله را به دوره بهره برداری نسبت داد و تصریح کرد: تجربیات نشان ‏داده خیال خوشی که مدیران در دوره طراحی مدنظر دارند عملا در دوره بهره برداری اتفاق نمی ‏افتد؛ نمونه آن نیروگاه شهید سلیمی نکاست، در کدام قسمت از مراحل طراحی پروژه نیروگاه نکا ‏سوزاندن سالانه رقمی نزدیک به 11 میلیون تن مازوت پیش بینی شده بود، پاسخ مسئولان در این ‏زمینه هم جای تامل دارد که می گویند نمی توان در صنعت برق کشور نوسان ایجاد کرد و روی این ‏تولید حساب مجزا باز شده است.‏

وی با انتقاد از اینکه پروژه ها پس از استقرار در کشور به شکل دلخواه مورد بهره برداری قرار می ‏گیرند، تصریح کرد: در نظام بهره برداری مشکلات بسیار جدی وجود دارد که قابل مقایسه با خوش ‏بینی های زمان طراحی نیست. در نتیجه این اطلاعات ضدو نقیض باعث شده که شاید مدیران ‏ارشد استان و کشور اذهانشان به انحراف کشیده شود.‏

اهمال دستگاه‌های اجرایی باعث ظهور پترومیانکاله

کم کاری دستگاه های اجرایی

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور عامل ظهور پروژه پتروشیمی در منطقه میانکاله را تغافل و ‏سهل انگاری سازمان های برخی متولیان امر عنوان کرد و افزود: بیش از ‏اینکه سازمان حفاظت محیط زیست سیبل فشارها و توقعات اجتماعی باشد این وظیفه دستگاه ‏های اجرایی استان بوده که زمینه شکوفایی صنعتی سازگار با مازندران را طی سنوات پیشین ‏فرآهم کنند.

مومنی با طرح این پرسش هایی گفت: سازمان گردشگری استان مازندران تاکنون چه تاثیری قابل ‏توجهی در حوزه خود بر جای گذاشته است، چه طرح مشخص گردشگری برای حاشیه تالاب ‏میانکاله در تمام این سال ها از سوی این نهاد ارائه و چه ظرفیتی برای درآمدزایی ایجاد شده ‏است، سازمان متولی کدام طرح را برای این منطقه تعریف کرده که دل مردم و مسئولین منطقه به ‏آن خوش باشد تا جایگزین یک پروژه آسیب زا شود.

وی با اشاره به اسناد آمایشی استان که مزیت نخست مازندران را کشاورزی و مزیت دوم را ‏گردشگری معرفی می کند تصریح کرد: این اسناد پس چرا تهیه می شود و این مزیت خاص در کجا ‏بالفعل درآمده است، چه برنامه هایی در حوزه اکو توریست(طبیعت گردی)، اگروتوریست(گردشگری ‏کشاورزی) و هیدروتوریست(گردشگری آبی) منطقه دارید و نه کل مازندران. وقتی هیچ برنامه ای ‏وجود ندارد که خلق ثروت و تولید درآمد کند عاملی می شود که طرح های انچنین ناسازگار کلنگ ‏زنی شود.‏

این محقق و دکترای علوم مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی چالش دیگر احداث پترومیانکاله را ‏تامین آب پروژه و ارتباط آن با صنعت شیلات دانست و تشریح کرد: مشخصا پیش بینی شده برای ‏این پروژه چیزی نزدیک به 13 میلیون مترمکعب آب نیاز است و این در شرایطی است که وضعیت ‏آبخوان های دشت شرق مازندران از نقطه قرمز و هشدار عبور کرده و بشدت بحرانی است و جزء ‏مناطق 100 درصد ممنوعه کشور به لحاظ برداشت آب به شمار می رود.‏

مومنی اضافه کرد: با توجه به اینکه نزولات جوی به شدت کاهش یافته و منابع سطحی آنچنانی نیز ‏وجود ندارد بنابراین بحث شیرین سازی آب دریا به میان می آید؛ برای شیرین سازی و تامین 13 میلیون ‏مترمکعب آب پترومیانکاله، 43 میلیون مترمکعب آب دریا نیاز است، در نتیجه 30 میلیون مترمکعب با ‏شوری حداقل 2 برابر به دریا برمی گردد.‏

وی افزود: اداره کل شیلات استان مازندران مدعی انواع پروژه های آبزی پروری از جمله ماهیان ‏خاویاری و پرورش ماهی در قفس است و پیش بینی کرده می توان در سواحل استان بیش از 100 ‏هزار تن ماهی با شیوه ماهی در قفس تولید کرد و این استعداد وجود دارد؛ حال که پای پروژه ای ‏مخرب به حوزه تخصصی به میان آمده چرا نظر نمی دهد، آیا می توان با این چالش ورود آب با چند ‏برابر شوری در دریا طرح های توسعه ای شیلاتی ارائه کرد. آیا این طرح با شما همخوانی دارد.

رئیس گروه کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه پیام نور مازندران به طرح های احیای خلیج میانکاله ‏که توسط مدیرکل آب منطقه ای مازندران مطرح شده بود اشاره و اظهار کرد: این مقام مسئول ‏پیشتر گفته بود برای احیای تالاب باید کانال سراسری شرق به غرب ایجاد شود برای اینکه آب از ‏غرب وارد و مشکل تالاب تا حدودی حل شود. سوال اینجاست که با وجود آب شیرین کن ‏محدودیتی ایجاد نخواهد شد و آیا اساسا تاثیرگذار خواهد بود، چرا این دستگاه ها عکس العملی ‏نشان نمی دهند.‏

مومنی با بیان اینکه مشکل بازگشت نمک به دریا در صورت تحقق این طرح و دیگر طرح های مخربی ‏که صحبت اجرای آن بر سر زبان ها افتاده، جدی است تاکید کرد: آیا اثر تجمعی نظیر چالش نمک و ‏باقی آلایندهای محیط زیستیِ پروژه هایی که با این نیت و غرض مطرح می شوند محاسبه می ‏شود.

مومنی در پیشنهادی برای اجرای طرح گردشگری گفت: اگر تردد اصولی، درست و نظام مند ‏گردشگران در منطقه حفاظت شده میانکاله وجود داشته باشد، مسلما حفظ و حراست از منطقه ‏راحت تر است تا اینکه متروکه بوده و توسط افراد ناگاه آتش زده شود. مدیریت کردن نه به معنای ‏رها کردن نه به معنای نابود کردن است، باید برنامه ریزی پایدار و اصولی داشته باشیم.‏