پیام مازند- پایتخت پیشین ایران، کهن‌شهری با قدمت 6000
ساله، سمبل بهار نارنج و مرکز استان مازندران از امسال لقب جدیدی را یدک
می کشد که مسئولیتش را دوچندان کرده است. فرصت جدیدی که برای ارائه موثر
ظرفیت‌های گردشگری و فرهنگی و اجتماعی شهر ساری فراهم شده بود: ساری
پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو در سال 2022
از سال 1372 بود که به پیشنهاد ایران،
سازمان همکاری منطقه‌ای، نام و ماموریت جدیدی یافت و به سازمان همکاری
اقتصادی (اکو) تغییر کرد و کشور افغانستان و برخی از جمهوری های استقلال
یافته پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شامل آذربایجان، قزاقستان،
ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان به این سازمان پیوستند.
این سازمان هم اکنون 10 عضو فعال دارد و
جمعیت کشورهای عضو آن به بیش از 400 میلیون نفر می‌رسد. جمعیتی که پیشینه
مشترکی در تاریخ، فرهنگ، دین و حتی زبان دارند و همین امر یک پتانسیل
چشمگیر گردشگری را پیش روی کشورهای عضو می‌گستراند.
حدود 2 سال پیش هیئت وزیران گردشگری
کشورهای عضو اکو طرح پیشنهادی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع
دستی مازندران برای معرفی یک شهر در هر سال به عنوان پایتخت گردشگری
کشورهای عضو اکو را تأیید کردند. 12 مهر 1398 وزرای گردشگری کشورهای عضو
اکو در تاجیکستان با این طرح موافقت کردند و شهرهای تاجیکستان، ساری و
اردبیل به ترتیب به عنوان پایتخت‌های گردشگری کشورهای عضو اکو در
سال‌های2021، 2022 و 2023 معرفی شدند.
از همان زمان اظهارنظرهای موافق و مخالف
درباره میزبانی ساری و مازندران از این رویداد مطرح شد. با همه نگرانی‌ها،
انتقادها، حمایت‌ها و همراهی‌ها بالاخره زمان افتتاح این رویداد فرارسید و
در تاریخ 19 تا 22 اردیبهشت با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع
دستی، دبیرکل اتحادیه اقتصادی اکو، سفرای کشورهای عضو اکو و مسئولان ارشد
استان مازندران این رویداد اقتصادی-گردشگری برگزار شد.
در این راستا تلاش های بسیاری برای
زیباسازی شهرهای بزرگ بویژه مرکز استان در مازندران انجام شد. به گفته
استاندار مازندران: «رویداد گردشگری اکو 2022 ساری یکی از سکوهای توسعه و
پیشرفت و رشد مازندران بود که در طول 4 دهه اخیر به دنبال آن بوده ایم؛
فرصتی برای شناساندن این استان سرسبز و پر از جاذبه و موهبت الهی برای
همگان و جهانیان که در همین زمینه گروه های مختلف موسیقی اقوام ایران زمین
و برنامه های متنوع ایرانی و آئینی به همراه نمایشگاه صنایع دستی و غذا و
دمنوش ها برای سفرای کشورهای عضو در بوستان ملل ساری به نمایش گذاشته شد».
علیرغم این ظرفیت جذاب و اقدامات انجام
شده برای اکو 2022 ساری اما کارشناسان گردشگری نسبت به رویداد برگزار شده
علیرغم تعریف و تمجید های متفاوت استانداری و مسئولان ذی ربط در حوزه
گردشگری نظرات متفاوتی داشتند.
محمدحسن زال، عضو هیئت علمی دانشگاه
مازندران در گفت و گو با ایسنا درباره این رویداد بیان کرد: مازندران یک
استان و منطقه ای بسیار توانمند از منظر طبیعت و تاریخ است. بالطبع بروز
گونه هایی از گردشگری مثل گردشگری رویداد اکو 2022 ساری در این منطقه بسیار
می تواند شیوه ارائه جاذبه ها و مقاصد را متنوع کند و فرصت بسیار بی
نظیریست که نصیب ایران، مازندران و ساری شده است.
زال اهمیت این رویداد را در سطح جهانی
ارزیابی کرد و گفت: این رویداد از این منظر بسیار اهمیت دارد که اشل بسیار
بزرگ و جهانی است، فرصتی برای معرفی و تبلیغ فرهنگ و مناطق استان و ایران
که نیاز به مطالعات عمیق و برنامه ریزی بسیار زیاد برای برگزاری یک رویداد
به فراخور شأن، تاریخ و فرهنگ مردم منطقه داشت.
وی با بیان اینکه مطالعات تطبیقی شهری
مانند همدان و یا دیگر مناطق و استفاده از تجربیات مثبت و کسب تجربیات منفی
می توانست کارساز باشد چراکه مازندران مشخصات بارزی دارد و باید بدانیم
جایگاه و ویژگی های استان چیست و همینطور مهمان های ما جه کسانی هستند و
در این راستا گردشگری منطقه را پرتوافکنی کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با اشاره
به اینکه این اتفاق لزوما اتفاق مثبتی نخواهد بود اما بالقوه اتفاقی مثبت
است خاطرنشان کرد: یک پدیده به درستی نمی تواند پاسخگوی گردشگری داخلی
باشد و به طور کلی موفق نبودیم در گردشگری داخلی به طور دقیقی پاسخگو باشیم
و یک گردشگری هدایت شده و مدیریت شده را ارائه دهیم. این اتفاق یک شمشیر
دو دم است و می تواند بسیار مثبت و بسیار منفی باشد.
زال هوشمندی دست اندرکاران اجرای این
رویداد را در گرو مثبت یا منفی بودن این اتفاق قلمداد کرد و افزود:
زیرساختهای مازندران گنجایش و توان گردشگران داخلی را ندارد، قطعا گردشگران
داخلی ما قابل مقایسه با گردشگران خارجی نخواهد بود تا بتوانیم به نفع
مازندران از گردشگری خارجی استفاده کنیم. مثال بارز آن برای الگو برداری
کشور آلمان است که گردشگری بسیار خوب داخلی دارد و تنها گردشگری داخلی را
زنده نگه می دارد.
وی اضافه کرد: باید بررسی کنیم که
گردشگری ما از چه چیزی رنج می برد، از پلاژها، خطرات، از ایمنی جاده،
ترافیک و غیره و تمامی این ها را با بار معنایی مثبت خنثی کنیم. بنابراین
زیرساخت های گردشگری داخلی و خارجی برابر است ولی در یک سطح می تواند
متفاوت باشد. باید بررسی کنیم که جذابیت های ما چیست و دسترسی به آنها
چگونه است، آیا تبدیل به محصول شده یا فقط جاذبه هستند.
این کارشناس
گردشگری با اظهار به اینکه هر جاذبه ای لزوما مقصد نیست باذکر مثالی گفت:
یک آبشار بسیار زیبا در منطقه ای وجود دارد ولی نزدیک شدن به آن ریسک
لغزنده بودن، حیوانات و سقوط به دره و مخاطرات دیگری را در پی دارد و
طبیعتا نمی توانیم بگوییم این مقصد است. باید بتوانیم تمامی این جاذبه ها
را به مقصد گردشگری تبدیل کنیم.
زال ضمن تاکید بر بررسی دقیق از منطقه و
ضعف های آن گفت: یک مطالعه عمیق با نکات مثبت و منفی و تجربیات مشابه داخل
و خارج ایران می تواند تجربیات مثبت را برای ما رقم بزند و همفکر به سمت
توسعه گردشگری مازندران و بالفعل درآوردن بالقوه ها پیش برویم.
هرچند کارشناسان گردشگری معتقدند این
رویداد می توانست باشکوه تر و بسیار بهتر برگزار شود اما گویا رویداد بین
المللی اکو 2022 ساری در بین مازندرانی ها اقبال و استقبال نداشته است، صحت
این مدعا را خبرنگاران ایسنا مازندران با جمع آوری نظرات مردمی به اثبات
رساندند.
در بررسی و نظرسنجی مردمی به عمل
آمده از غرب تا شرق استان مازندران و جمع آوری حدود 175 نظر از طیف های
مختلف اقشار، از جوانان تا کهنسالان، دانشجویان و دانش آموزان، صنوف مختلف
بازار و تجار، وکلا، دانشگاهیان، کارگران و کارفرمایان، فعالان حوزه
گردشگری، اهالی رسانه و فضای مجازی، معلمان و رانندگان که به صورت تصادفی
گزینش شده بودند، قاطبه آنان کمترین شناختی از این رویداد نداشته و مطابق
نمودار 65 درصد مردم استان حتی نام اکو 2022 ساری را نشنیده بودند. 35 درصد
باقیمانده شامل کسانی بودند که یا مرتبط با رویداد بوده و یا به واسطه
ارتباطی غیرمستقیم با نام اکو 2022 ساری تنها اطلاعاتی اندک از آن داشتند.
نکته جالب در
این نظر سنجی مردمی به نمودار منطقه ای شناخت رویداد در سه دسته بندی غرب،
مرکز و شرق استان بازمی گردد. نمودار بیان میکند که حدود 90 درصد مردم غرب
مازندران(نور تا رامسر)، حدود 55 درصد مردم مرکز نشین استان(محمودآباد و
آمل تا میاندورود) و حدود 70 درصد مردم شرق مازندارن از این رویداد بین
المللی که در مرکز استانشان برگزار شده بود اطلاعی نداشتند.
نکته
دیگر این نظر سنجی دسته بندی روستا و شهرنشین آن است که حدود 85 درصد
روستانشینان حتی نام این رویداد را نشنیده بودند و تنها 15 درصد جمعیت
شهرنشین از آن آگاهی داشتند. گفتنی است، تنها 3 درصد کل جمعیت شرکت کننده
در نظر سنجی دقیقا توانستند رویداد اکو 2022 ساری را توضیح و تشریح کنند.
اما پس از بررسی مردمی و آشنایی با آرای
مردم در باره این رویداد به سراغ یک کارشناس گردشگری مدرس دانشگاه و مدیر
تورهای گردشگری داخلی و خارجی رفتیم و نظر او را جویا شدیم.
محمدرضا اورمزدی در گفت و گو با
ایسنا درباره چالش های برگزاری رویداد اکو 2022 ساری گفت: مازندران در بخش
زیرساختی، سخت افزاری، نرم افزاری و توسعه حمل و نقل جاده ای، ریلی و
هوایی دارای مشکلات و چالش هایی است که بخشی دیگر آن در حوزه توسعه دریایی
در جابه جایی انسان و مسافر اتفاق افتاده است.
اورمزدی با
اشاره به تعداد مراکز اقامتی گفت: امکانات ما متناسب با پذیرش گردشگر بین
المللی و این رویداد نیست چراکه این رویداد که یک رویداد چند وجهی است و
دارای ابعاد اقتصادی، فرهنگی و گردشگری بوده و حتی می توان گفت یک رویداد
دیپلماتیک نیز رخ داده است.
وی موانع موجود برسر راه اکو 2022 را
بودجه نامناسب و عدم تخصیص راهبرد های مناسب ارزیابی می کند و در این باره
می گوید: بودجه هایی که برای این کار باید در نظر گرفته شود ناکافی است.
استان مازندران در انجام سرویس ملی و فراملی نیازمند بودجه و تخصیص است و
باید سیاست های گردشگری و تبیین این سیاست ها در بحث حاکمیت و حکمرانی نیز
مطرح شود.
این مدرس دانشگاه و کارشناس گردشگری بیان
کرد: باید امروزه اقتصاد گردشگری را در ایران و استان مازندران به عنوان
یکی از اقتصاد مولد و پایدار بشناسیم و این سیاست پایدار در کل نظام باید
وجود داشته باشد و در برنامه های چشم انداز اقتصادی ایران طراحی شود
بسیاری از رویدادهای که در زمان های آتی برگزار می شود نیز در این چیدمان
در نظر گرفته خواهند شد.
اورمزدی
با گریزی به ضعف های مدیریتی، خواستار همراهی همه دستگاه ای مرتبط در حوزه
گردشگری شد و گفت: خصوصی و دولتی و نهاد های ذی ربط از جمله وزارت امور
خارجه، وزارت میراث فرهنگی، دستگاه های ذی ربط استانداری باید به صورت
واحد در این حوزه عمل کنند.
وی با بیان اینکه ارزیابی منطقی درباره
اکو 2022 ساری نیازمند نگاه به سه عنصر زمان یعنی گذشته، حال و آینده است
گفت: رصد و پالایش برای تحقق بخشی صنعت گردشگری انکار ناپذیر است، وضعیت
منطقه، ظرفیت زمین، دیتاهای اقتصادی ما و نهاد های تصمیم گیری و تصمیم
سازان ما چه کرده اند و چه می خواهند انجام دهند.
این کارشناس و مدیر تورهای
گردشگری داخلی و خارجی بر بهره گیری از ظرفیت نخبگان، اهل فن و تاثیرگذاران
در فعالیت های اقتصادی و گردشگری تاکید کرد و افزود: رویداد2022 اکو در
ساری یک فرصت طلایی برای جذب سرمایه گذاری و تبدیل شدن به یک هاب منطقه ای
در حوزه بازارهای مالی به ویژه گردشگری بود و می توانست دروازه توسعه ای
برای استان مازندران صنعت گردشگری ایران باشد.