پیام مازند -

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مازندران، شهرستان چالوس یکی از کهن‌ترین و دیدنی‌ترین شهر‌های استان مازندران است که در غرب این استان قرار دارد.
این شهرستان از شرق به شهرستان نوشهر، از جنوب به شهرستان کرج و از غرب و جنوب غرب با شهرستان‌های عباس آباد و کلاردشت همجوار است.
این شهر در جلگه‌های ساحلی دریای خزر واقع شده و بخشی از نواحی کجور و کلارستان است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
قسمت‌های شرقی این شهر در ناحیه کجور و قسمت‌های غربی در ناحیه کلارستان، قرار گرفته‌اند.
در طول تاریخ، این منطقه از شمال ایران شاهد جنگ‌های داخلی و خارجی و قومی و قبیله‌ای بسیاری بوده است. پهلوانان و مشاهیر زیادی از این خطه برخاسته‌اند. در بازه‌هایی از تاریخ، شهر چالوس به روستایی خلوت با سکنه محدود تبدیل شده بود و برای تبعید افراد مخالف حکومت، از این منطقه استفاده می‌شد، اما از سده قبل؛ این شهر شکوه سابق خود را بازیافت و به منطقه‌ای مدرن با امکانات تفریحی و گردشگری فراوان تبدیل شد.
امروزه شهر چالوس از برجسته‌ترین نقاط توریستی در کشور ما است و سالانه مسافران بسیاری تعطیلات و سایر اوقات تفریحی خود را در این شهر می‌گذرانند.
در گذشته این منطقه را به‌دلیل اختلاف ارتفاع در کوه‌پایه تا ساحل و قرار گرفتن قسمت‌هایی از شهر در جلگه‌های پست دریایی، «چاله است» یا «چاله س» می‌نامیدند که در گویش طبرستانی «چالس» گفته می‌شد و به مرور زمان با نام چالوس شناخته شد.

نام این شهر در گذشته‌های دور سالوس یا شالوس بود که در پیرامون آن دو شهر کوچک دیگر به نام کبیره و کچه نیز وجود داشته‌است. بعضی از علمای جغرافیانویس، چالوس را از آبادی‌های طبرستان دانسته‌اند. قیام علویان در طبرستان از یک شورش محلی که در آن ولایت بر ضد بی‌رسمی‌های عمال و حکام طاهریان درگرفت در نواحی کلاروشالوس (چالوس) روی داد و آرام آرام از دیلمان تا جرجان تقریباً همه جا را فراگرفت. در ورود علویان به طبرستان، نیرو‌های دیلم با وجوه مردم کلار و چالوس و رویان نسبت به امام علوی اظهار وفاداری کردند.
محمد بن اویس از امرای دوره تسلط خلفای عرب به دستور خلیفه معتصم به حکمرانی چالوس منصوب شد. محمد بن اویس خود در رویان (قسمتی از طبرستان) استقرار یافت و پسرش احمد را به حکومت چالوس گمارد. شهر چالوس در زمان حمله امیر تیمور تخریب شد و سپس تا قرن‌های متمادی به صورت روستایی کوچک درآمد. در دهه اول قرن حاضر (1310) با پشتیبانی دولت وقت آرام آرام به صورت شهری سازمان یافته درآمد و امروزه به شهری زیبا با امکانات فراوان جهانگردی تبدیل شده‌است. درباره وجه تسمیه این شهر می‌گویند، چون بخش جلگه‌ای نسبت به ارتفاعات پست‌تر دیده می‌شود، و به همین دلیل آن را «چاله‌است» یا «چاله‌اس» می‌نامیدند که به مرور زمان به چارلس و چالوس تغییر نام یافت.

شهر زیبای چالوس یکی از شهر‌های کهن استان مازندران به حساب می‌آید که از نظر جغرافیایی در جلگه میانی کرانه دریای خزر قرار دارد. شهر چالوس در شرق شهرستان چالوس واقع شده و اکثریت جمعیت مردم این شهر را بومیان آن تشکیل می‌دهند.
مردم شهر چالوس به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند. طبق آخرین آمارها، جمعیت این شهر زیبا و خاص نزدیک به 66 هزار نفر است. این شهر ششمین شهر پرجمعیت استان مازندران بوده و پر جمعیت‌ترین شهر غرب این استان نیز به شمار می‌رود.
آب و هوای این منطقه به دلیل نزدیک بودن به دریای خزر و شرایط خاص شمال کشور بسیار شرجی بوده و در تابستان میانگین دمای هوا بین 25 تا 36 درجه سانتی گراد و در فصل زمستان نیز میانگین دمای هوا در این منطقه بین 5 تا 12 درجه سانتی گراد است.
ساحت شهر چالوس 18647592 متر مربع است و محدوده‌ی خدمات شهری از سمت شمال تا دریا، از سمت جنوب تا کمربندی چالوس- نوشهر. از شرق تا رودخانه «گنداب رود» و از ناحیه‌غرب تا کمربندی چالوس به عباس‌آباد (تنکابن) گسترش یافته است.
شهرستان چالوس از شرق با شهرستان نوشهر، از غرب به سامان شهرستان تازه تاسیس عباس‌آباد (شهر کلارآباد) و از جنوب به حوزه شمالی آبریز البرز میانی، یعنی سامان استان البرز محدود است که خط جدا کننده‌اش از فراز بلندترین قله‌های شمال تالقان می‌گذرد.
ذکر این نکته چندان به دور از موضوعیت نیست اگر گفته شود تالقان اکنون قسمتی از استان نوتاسیس البرز است، زمانی نه چندان دیرگاه (به مقیاس تاریخ) در محدوده‌ی جغرافیایی رستم‌دار قرار داشت.
بر اساس آخرین یافته‌های باستان‌شناسی از تپه‌کلار سکونت انسان ابزارمند دست کم از تاریخ هزاره دوم پیش از میلاد به اثبات رسیده است. سابقا" مردم شهرستان چالوس به گویش تبری کلارستاقی سخن می‌گفتند که تاکنون نیز کما بیش این وضع پایدار ماند. اگر چه بخش قابل توجهی از ساکنان قسمت جلگه‌ای به زبان گیلکی و بخشی دیگر به زبان کردی تکلم می‌کنند که به دلیل درآمیختگی فرهنگی از غلظت آن کاسته و جریان به سمت زبان غالب (فارسی) پیش رفته است. زبان تبری کلارستاقی گویشی شفاهی است و آثار مکتوب اندکی از خود بر جای نهاد.

شهر چالوس در اقلیم، محدوده معتدل و مرطوب جلگه‌ای قرار دارد. به استناد گزارش ایستگاه علوم دریایی مستقر در منطقه میانگین دمای سالانه برای قسمت جلگه‌ای 8/16 درجه است که هر چه به طرف کوهستان برویم از درجه‌ی آن کاسته می‌شود و مقدار بارش در طول سال بیش از 700 میلیمتر است که همانند دما در ارتفاعات از مقدار آن کاسته می‌شود، حداکثر بارندگی در روز 6/220 و متوسط بارندگی سالانه 80 روز می‌باشد.
شاید برشمردن اندکی از ویژگی‌های این ناحیه خالی از لطف نباشد. آنجا که دیوار برکشیده‌ی زنجیره‌ی البرز، چون اژدری بر زمین آرمیده، با فاصله‌ی نواری سبز از جلگه‌ای که گاه باریک و طویل و گاه پهناور و عریض است، با دریا همنشین می‌شود. این ویژگی با ساکن نمودن ابر‌های گریزپای، بارندگی فراوان یا رطوبتی بالا را خلق می‌کند که اعتدال منطقه‌ای پیامد آن است.
جلگه کم‌عرض چالوس که از انباشته شدن آبرفت دو رود مهم چالوس رود و «سرد رو= سرداب‌رود» پدید آمد، از آنجایی که عرض و طولی چندان ندارد، تفاوتی به لحاظ آب و هوایی بین شرق و غرب و یا شمال و جنوب قسمت جلگه‌ای آن دیده نمی‌شود. اما قسمت اعظم محدوده‌ی این شهرستان آنجا که در کوهستان قرار گرفته از زمستان‌هایی سرد و تابستان‌هایی معتدل برخوردار است.
البته اعتدال در ناحیه کوهستانی کلارستاق چنان است که در میانه مرداد ماه نیز آن گاه که خورشید چهره در نقاب افق فرو می‌برد، دود از کله‌ی دودکش‌ها برمی‌آید و گاهی در مرداد و شهریور نیز کوه‌ها بر اثر بارش برف سفیدپوش می‌شود
آب و هوای شهرستان چالوس
شهر چالوس در جلگه‌های ساحلی دریای خزر و در جوار کوهستان البرز قرار دارد. رشته کوه البرز مانند دیواری ضخیم دریا را احاطه کرده است. برخلاف تصور عمومی که این منطقه را معتدل می‌دانند، باید گفت چالوس شهری با تنوع گسترده آب و هوایی است که عواملی مانند وزش باد‌های محلی، باد‌های از سمت دریا و پوشش جنگلی وسیع در اطراف آن، در این تنوع مؤثر هستند.
در فصل تابستان، رطوبت هوا بسیار بالا می‌رود و شرجی بالای هوا در اوج گرمای تابستانی، شرایط آب و هوایی را نامطلوب می‌کند. هرچه به دریا نزدیک‌تر شوید، بر شرجی هوا افزوده می‌شود و مناطق کوهستانی، آب و هوای مناسب‌تری دارند. اما در فصل‌های سرد، مناطق کوهستانی کاهش شدید درجه حرارت را تجربه می‌کند، در حالی که نقاط نزدیک به ساحل معتدل می‌شوند.
بارش در بیشتر قسمت‌های استان مازندران به‌صورت باران است و در نوار ساحلی شمال، کمتر برف می‌بارد. متوسط دمای هوا در تابستان در این شهر در حدود مثبت 30 درجه سانتی‌گراد و در زمستان در حدود مثبت هشت درجه سانتی‌گراد می‌شود.
با توجه به سبک آب و هوای این منطقه می‌توان گفت بهترین زمان سفر به چالوس در فصل بهار و پاییز است. در این زمان‌ها هوا بسیار لطیف می‌شود. هرچه به‌سمت تابستان برویم، با کم شدن بارش باران، بر میزان شرجی هوا افزوده می‌شود و در اواخر تابستان و شروع پاییز، رطوبت هوا کاهش می‌یابد و بارش باران زیاد می‌شود.
اگر تمایل دارید در تابستان به چالوس سفر کنید، بهترین انتخاب سکونت در قسمت‌های کوهستانی و جنگلی در اطراف چالوس است. برای افراد غیر بومی تحمل آب و هوای تابستانی در شهر چالوس و نزدیک به دریا بسیار سخت می‌شود.
سفر به چالوس در فصل زمستان نیز مطبوع است و هوا در این زمان در شهر و سواحل دریای آن، خیلی سرد نیست، اما فصل زمستان برای تردد در جنگل‌ها و نقاط کوهستانی مناسب نیست. خاک جنگل در طول این فصل کاملا گلی است و نقاط مرتفع نیز، سرمای شدیدی دارند.
جمعیت شهرستان چالوس
چالوس بر اساس آمار سال 1385 و رشد طبیعی، جمعیت شهرستان حدود 126 هزار نفر بوده که 54%شهرنشین و 46%روستانشین بوده و رشد سالانه جمعیت این شهرستان 1.7 درصد است.
جمعیت شهرستان چالوس تا پایان سال 89 به تعداد 127105 نفر می‌باشد که 64990 نفر مرد و 62115 نفر زن می‌باشد از این تعداد 67286 نفر شهری وتعدا 59819 نفر روستایی می‌باشند.
جاذبه‌های دیدنی شهرستان چالوس:

در پیچ‌وخم‌های جاده چالوس، طبیعت بکر و دست‌نخورده‌ای خوابیده است که به ذهن کمتر کسی خطور می‌کند که می‌تواند به آن وارد شود. یکی از همین طبیعت‌های بکر، آبشار «هریجان» است که آب پرخروش آن از دل رشته‌کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرد.
در 100 کیلومتری جاده چالوس به سمت شمال، یک فرعی خاکی وجود دارد که شما را به منطقه حفاظت‌شده هریجان هدایت می‌کند. در همان ابتدا، تابلوی «ورود بدون داشتن مجوز اداره محیط زیست چالوس ممنوع» دیده می‌شود؛ این تابلو به تور‌هایی که گردشگران را به این منطقه می‌آورند، هشدار می‌دهد و این سوال را ایجاد می‌کند که آیا همه‌ی تور‌های تور‌های گردشگری، واقعا این مجوز را می‌گیرند؟!
تا رسیدن به روستا و آبشار هریجان باید مسیر پنج کیلومتری جاده‌ی خاکی را پیچید و کوه را دور زد. به‌نظر می‌رسد روستا ساکنان زیادی ندارد، چون «سکوت» در این منطقه فریاد می‌زند و اثر چندانی از رد پای انسانی نیست و به همین دلیل، اثری هم از زباله نیست.
در سمت غرب روستا، پرچین کوتاهی از سنگ وجود دارد و صخره بزرگی که به‌سختی می‌توان ردی از آبشار را در آنجا دید. دشت اطراف نشان می‌دهد که فصل زنبق‌ها تمام شده و فقط برگ‌های‌شان باقی مانده است، اما چند گل شقایق بزرگ توجه را جلب می‌کنند.
سنگ‌های متلاشی‌شده نیز خبر از زمستان‌های سخت این منطقه می‌دهند. هر قدمی که برمی‌دارید، خرده‌سنگ‌ها از زیر پا فرار می‌کنند و چیزی شبیه بهمن سنگ، راه می‌افتد. صدای پای آب از زیر سنگ‌ها مسیر اصلی را نشان می‌دهد. بین راه، گل‌گاوزبان و بابونه هم روییده‌اند، از چهره‌ی گاو‌هایی که کنار آب ایستاده‌اند، می‌توان فهمید که از عطر پونه‌های خودرویی که می‌خورند، سرمست‌اند.
حداقل بعد از نیم ساعت پیاده‌روی سخت و بدون استراحت، به طبقه اول آبشار می‌رسید، البته در برخی مواقع هم می‌توان از جای پای گاو‌ها که به ابتدای آبشار صعود کرده‌اند، مسیر را پیدا کرد.
بعد از دقایقی پیاده‌روی، هنگامی که روی‌تان را به دشت و منظره‌ی روستا برمی‌گردانید، سد تازه ساخته‌شده «سیاه‌بیشه» را می‌بینید که تلاش می‌کند در آن همه زیبایی، خودی نشان دهد. مه نیز می‌خواهد کم‌کم کل دشت را بگیرد.
صدای پرندگان از جمله شاهین‌ها شنیده می‌شود که تعدادشان کم هم نیست و با بال‌های باز بالای آبشار می‌چرخند و سکوت دشت را می‌شکنند. با حالت سرمست به عرش می‌رسیم؛ اما رفتن به بالاتر ممکن نیست. بهتر است همچنان پای هیچ انسانی به طبقات بالاتر آبشار هریجان نرسد تا حیوانات منطقه از جمله کبک، شاهین، بز، پلنگ، خرس و … با خیال آسوده در منطقه حفاظت‌شده‌شان روزگار بگذرانند.

دریاچه سد دریوک با مساحتی در حدود یک هکتار، روبروی دره، ولی آباد هزارچم و در دامنه کوه دال کمر در شهرستان چالوس قرار گرفته است. این دریاچه آب شیرین حدود 5 متر عمق دارد و توسط مراتع و مرغزار احاطه شده و به همین جهت زیستگاه پرندگان بومی و جانوران وحشی است. در ما‌ه‌های زمستان نیز پرندگان مهاجری مانند غاز و مرغابی در اطراف آن مشاهده می‌شود. این دریاچه دارای راه‌های دسترسی مناسب و محوطه‌های اتراق بوده و به جهت برخورداری از چشم‌انداز‌های طبیعی، مرغزار‌های وسیع و استفاده‌های طبی، مورد توجه دوستداران طبیعت می‌باشد.

پارک جنگلی چالوس در کیلومتر 7 جاده چالوس– تهران واقع شده است. رودخانه چالوس که از کنار آن می‌گذرد، ویژگی خاص و جالبی به آن می‌بخشد.
پارک جنگلی نمک آبرود
پارک جنگلی نمک آبرود بیش از 200 هکتار مساحت دارد و مانند سایر پارک‌های جنگلی، درختان خودرو و انبوهی را در خود جای داده است. گونه‌های مختلف گیاهان شمشاد، توسکا، ملج و افرا از جمله این درختان هستند. عمر درختان شمشاد این پارک بیش از 700 سال برآورد گردیده است.

کاخ چای‌خوران در ورودی جنوبی شهر چالوس از مسیر کندوان و در فاصله 6 کیلومتری شهر چالوس در مجاورت جاده و محور ارتباطی چالوس به تهران قرار دارد. این بنا در اوایل دوران پهلوی ساخته شده و نمای داخلی و خارجی آن دارای تزیینات گچ‌بری و کاشی‌کاری بسیار زیباست. برخلاف سایر کاخ‌ها این کاخ بسیار ساده و بی‌پیرایه است و همانطور که از نامش مشخص می‌گردد، به منظور استراحت موقت و کوتاه مدت به‌کار می‌رفته است.
شهر توریستی نمک آبرود
شهر توریستی نمک آبرود در دوازده کیلومتری غرب چالوس (بین چالوس و تنکابن) واقع شده است. از جمله امکانات تفریحی شهر توریستی نمک آبرود میتوان به تله کابین، باشگاه تیراندازی، بازارچه محلی، پیست دوچرخه سواری، نمایشگاه حیوانات، شهر بازی، سورتمه سواری، پینت بال، دریاچه مصنوعی با پدالو، زمین تنیس، زمین اسکیت، رستوران، آبشار و مجموعه پروازی با هواپیمای دو نفره اشاره کرد.

یکی از بخش‌های مهم توریستی نمک آبرود تله کابین است. این تله کابین که در جنوب شرقی شهرک نمک آبرود واقع شده، امکان صعود به بالای قله زیبای مدوبن را فراهم می‌کند قله کوه مدوبن، با داشتن امکانات پذیرایی مسافرین و همچنین اختلاف دمای حدود 10 درجه سانتیگراد نسبت به پای کوه در ماه‌های گرم سال فضای دلنشین و خاطره انگیزی را برای گردشگران خواهد داشت.
تله کابین نمک آبرود دارای 42 کابین 4 نفره می‌باشد که با سرعت 3 متر بر ثانیه مسیر 2100 متری را کمتر از 12 دقیقه طی می‌کند. ارتفاع دکل تله کابین بین 4 الی 49 متر متغییر است.
متوسط جابجایی مسافرین در طول سال با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه و همچنین ایام تعطیل سال متفاوت بوده بطوریکه در ایام غیر تعطیل بین 700 الی 1000 (نفر در روز) و در ایام تعطیل بین 2500 الی 3500 (نفر در روز) متغیر است.
آبشار سواسره
آبشار سواسره مشرف به ناحیه‌ای از توابع بلده قرار دارد و حدود 100 متر ارتفاع دارد. این آبشار دارای آبی فراوان با پخشابی منحصر به فرد است. فضای این منطقه کوهستانی – بیشه‌ای است و چشم‌انداز‌هایی بکر و شگفت‌انگیز دارد.
مرداب کندوچال
مرداب کندوچال در میان جنگل انبوه فی ین چالوس قرار گرفته است. این تالاب یک هکتار وسعت و حدود 4 تا 5 متر عمق دارد. آب این مرداب از چشمه‌های اطراف تأمین می‌شود و شیرین است.
غیر از درختان جنگلی که دورتادور آن را فرا گرفته اند، پیرامون و سطح مرداب نیز پر از نی و گیاهان مردابی است. این تالاب در ارتفاع 730 متری دریا قرار گرفته است و مأمن پرندگان و آبشخور وحوش است
دبستان پروین اعتصامی
دبستان پروین اعتصامی در ضلع شمالی خیابان امام شهر چالوس قرار دارد. در سال 1312 خورشیدی همزمان با احداث کارخانه حریربافی این بنا به عنوان رستوران کارخانه ساخته شد و در سال‌های 1320 تا 1324 مرکز فرماندهی نیرو‌های ارتش شوروی سابق بود.
پس از خروج متفقین از سال 1325 این بنا با نام دبیرستان شاپور و پس از مدتی تحت نام دبستان پروین اعتصامی مورد بهره برداری آموزشی است. ساختمان مدرسه از یک طبقه و زیرزمین تشکیل شده‌است و ورودی آن در جهت جنوبی و دارای سردر تزئینی است.
بقعه متبرکه سید محمد
بقعه متبرکه سید محمد در روستای زوات واقع در ضلع جنوبی کمربندی چالوس به تنکابن قرار دارد. بنای اصلی مقبره به صورت 8 ضلعی می‌باشد که گنبدی 8 وجهی بر فراز آن استوار است. گنبد بقعه از نوع دوپوش است.

بقایای کاروانسرای سنگی سر قله کندوان در منتهی الیه جنوبی مازندران و در سر قله کندوان قرار دارد. این کاروانسرا به شیوه 4 ضلعی و با ابعاد 14در16 متر ساخته شده‌است. براساس شواهد موجود سقف کاروانسرا به شکل گنبدی بوده‌است.
کاروانسرای سنگی پای قله کندوان
کاروانسرای سنگی پای قله کندوان در فاصله 200 متری شمال تونل کندوان واقع شده‌است. از نوع کاروانسرا‌های کوهستانی می‌باشد. شکل کلی بنا به صورت چهارضلعی در ابعاد 9 در 22 متر در امتداد شمالی ـ جنوبی است و از 2 ردیف طولی حجرات گنبددار تشکیل شده‌است.
امروزه 5 گنبد بخش شرقی کاروانسرا باقی مانده‌است که همگی در قسمت فوقانی دارای نورگیر هستند. هر گنبد روی 4 طاق استوار است و گنبد‌های این بنا از نوع کلنبه‌ای می‌باشد.
پل فلزی چالوس
این پل که در مرکز شهر و بر فراز رود چالوس قراردارد بنای آن در سال 1311 هـ. ش شروع و در سال 1312 به بهره‌برداری رسید. طول پل 200 متر و عرض گذرگاه باجان پناه 6 ٫ 5 متر می‌باشد. قسمت فلزی آن دارای یک چشمه به طول 68 ٫ 5 متر است. اتصالات فلزی تماما پرچ کاری و به گونه تزئینی است. دو طرف پل به صورت پایه چراغ‌ها و مجسمه شیر‌های سیمانی آراسته شده‌است.