پیام مازند - - با فرا رسیدن روزهای گرم بهار و نزدیک شدن به تب‌وتاب تابستان، جاده‌های پرپیچ‌وخم شمال کشور، به‌ویژه مسیرهای منتهی به مازندران، بار دیگر زیر پای خیل عظیم مسافران از جای‌جای ایران به لرزه درمی‌آیند. سواحل نقره‌فام دریای خزر، با موج‌های خروشان و نسیمی که بوی نمک و آزادی را به مشام می‌رساند، هر ساله قلب میلیون‌ها گردشگر را تسخیر می‌کند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
از خانواده‌هایی که بساط جوجه‌کباب را کنار ساحل پهن می‌کنند تا جوانانی که با هیجان به دل آب می‌زنند، مازندران در این فصل به تابلویی زنده از شادی و زندگی بدل می‌شود. اما در پس این همه زیبایی و شور، سایه‌ای تاریک و خاموش در کمین است: غرق‌شدگی. دریای خزر ، با آن ظاهر فریبنده و موج‌های بازیگوش، هر تابستان به قاتلی بی‌رحم بدل می‌شود که بی‌صدا جان‌ها را می‌رباید.
کافی است لحظه‌ای غفلت کنی، به تابلوی «شنا ممنوع» بی‌توجه باشی یا قدرت امواج را دست‌کم بگیری؛ آن‌وقت دریاست که حرف آخر را می‌زند. این تراژدی سال‌هاست که تکرار می‌شود و خانواده‌های بسیاری را در سوگ عزیزانشان نشانده، اما انگار هنوز درس عبرت کافی نگرفته‌ایم. در این گزارش، نگاهی به این معضل تلخ و آماری که هر سال قلب‌مان را به درد می‌آورد، می‌اندازیم و از ضرورت هوشیاری در برابر این خطر همیشه‌حاضر سخن می‌گوییم.
صدای ساحل: روایت‌هایی از شادی، ترس و حسرت در آغوش خزر
سواحل مازندران ، در آستانه فصل گرما، به صحنه‌ای از شور زندگی بدل می‌شوند؛ جایی که خانواده‌ها، دوستان و گردشگران با رویای لحظاتی شاد و بی‌دغدغه به سوی دریای خزر می‌شتابند. اما در میان این همه هیاهو و خنده، زخمی پنهان در قلب این سواحل نفس می‌کشد: تراژدی غرق‌شدگی‌هایی که هر سال، شادی بسیاری را به سوگ بدل می‌کند. این حوادث نه‌تنها خانواده‌های قربانیان را در اندوهی عمیق فرو می‌برند، بلکه تأثیری ماندگار بر روان مسافران و ساکنان محلی بر جای می‌گذارند.
در این گزارش، با سه نفر از کسانی که در ساحل بابلسر حضور دارند گفت‌وگو کرده‌ایم تا از دریچه نگاه آنها، به تجربه‌ها، ترس‌ها و امیدهایشان در مواجهه با این دریای زیبا اما غیرقابل‌پیش‌بینی بنگریم. این صداها، آیینه‌ای از احتیاط، آگاهی و حسرت‌هایی هستند که شاید بتوانند هشداری برای آینده باشند.
احمدی، که همراه خانواده‌اش برای تعطیلات به بابلسر سفر کرده، با دقت به فرزند خردسال خود که در محدوده مجاز شنا مشغول بازی است، نظارت می‌کند. او اظهار می‌دارد: «دریای خزر ظاهری آرام و دعوت‌کننده دارد، اما تجربه‌های تلخ گذشته نشان داده که این آرامش می‌تواند فریبنده باشد. سال گذشته، در همین ساحل، شاهد حادثه‌ای بودم که در آن جوانی در اثر جریان‌های قوی دریا غرق شد. این موضوع مرا نسبت به خطرات دریا هوشیارتر کرده است. به فرزندانم تأکید کرده‌ام که تنها در مناطق تحت نظارت ناجیان غریق شنا کنند و از ورود به نقاط غیرمجاز اکیداً خودداری کنند.» وی همچنین بر لزوم افزایش آگاهی گردشگران درباره جریان‌های شکافنده و شرایط خطرناک دریا تأکید می‌کند.
خانم محمدی، که به‌همراه گروهی از دوستانش برای تفریح به مازندران آمده، تجربه‌ای متفاوت را شرح می‌دهد. او می‌گوید: «روز گذشته، در حالی‌که مشغول شنا در نزدیکی ساحل بودیم، یکی از ناجیان غریق به ما هشدار داد که به‌دلیل جریان‌های خطرناک، از محدوده فعلی خارج شویم. در ابتدا، این هشدار را چندان جدی نگرفتیم، اما پس از گفت‌وگو با یکی از سوخت که از حادثه غرق‌شدگی دو نفر در سال گذشته در همین نقطه خبر داد، متوجه شدت خطر شدیم.» او ضمن ابراز نگرانی از ناآگاهی برخی گردشگران، خواستار نصب تابلوهای هشداردهنده بیشتر و اطلاع‌رسانی گسترده‌تر درباره مناطق پرخطر شد.
آقای اکبری، که سال‌هاست در نزدیکی ساحل زندگی می‌کند و به‌عنوان فروشنده در ساحل فعالیت دارد، با تجربه‌ای عمیق از رفتار دریا سخن می‌گوید. وی بیان می‌کند: «دریای خزر برای ما اهالی مازندران بخشی از هویت و زندگی است، اما برای مسافران ناآشنا می‌تواند بسیار خطرناک باشد. هر سال شاهد ورود گردشگران به مناطقی هستیم که به‌دلیل جریان‌های قوی یا عمق زیاد، شنا در آنها ممنوع است. سال گذشته، خانواده‌ای در همین ساحل شاهد از دست دادن یکی از عزیزانشان بودند، تنها به این دلیل که به هشدارها توجه نکردند.» او از مسئولین درخواست می‌کند که نظارت بر سواحل را تقویت کرده و آموزش‌های ایمنی را به‌صورت گسترده‌تری در اختیار مسافران قرار دهند.
جریان‌های مرگبار خزر؛ عامل مرگ بسیاری از گردشگران
ساحل بابلسر ، یکی از پرترددترین سواحل مازندران، در آستانه فصل گرما بار دیگر میزبان گردشگرانی است که برای لذت بردن از دریای خزر به این منطقه سفر کرده‌اند. اما در پس زیبایی این پهنه آبی، خطر جریان‌های شکافنده و حوادث غرق‌شدگی در کمین است. در این گزارش، با «امیر حسینی»، ناجی غریق باتجربه‌ای که سال‌هاست در سواحل مازندران فعالیت می‌کند، گفت‌وگو کرده‌ایم تا از دلایل غرق‌شدگی در دریای خزر و راه‌های پیشگیری از این حوادث آگاه شویم.
آقای حسینی، با 12 سال سابقه فعالیت به‌عنوان ناجی غریق، جریان‌های شکافنده را اصلی‌ترین عامل حوادث مرگبار در سواحل مازندران می‌داند. وی توضیح می‌دهد: «جریان‌های شکافنده، کانال‌های باریکی از آب هستند که با سرعت زیاد، از ساحل به سمت دریا حرکت می‌کنند. این جریان‌ها زمانی شکل می‌گیرند که امواج، حجم زیادی از آب را به ساحل می‌آورند و این آب باید از طریق مسیرهای کم‌عمق به دریا بازگردد. سرعت این جریان‌ها می‌تواند به بیش از دو متر بر ثانیه برسد، که حتی برای شناگران حرفه‌ای نیز غیرقابل مقابله است. عرض این جریان‌ها از چند متر تا 60 متر متغیر است و گاهی تا صدها متر به سمت دریا امتداد می‌یابد.»
به گفته حسینی، ویژگی‌های خاص دریای خزر این جریان‌ها را خطرناک‌تر می‌کند. «خزر، برخلاف ظاهر آرامش، به‌دلیل تغییرات ناگهانی عمق و موج‌های غیرقابل‌پیش‌بینی، محیطی چالش‌برانگیز است. در برخی نقاط ساحل، عمق آب در چند قدم از نیم متر به چندین متر می‌رسد. این تغییرات، همراه با جریان‌های شکافنده و گل‌آلود بودن آب، شناگران را در موقعیتی خطرناک قرار می‌دهد. شوری آب نیز، در صورت ورود به چشم یا ریه، می‌تواند باعث کاهش دید یا مشکلات تنفسی شود و شنا کردن را دشوارتر کند.»
حسینی در ادامه به مکانیزم غرق‌شدگی در این جریان‌ها اشاره می‌کند: «وقتی فردی در جریان شکافنده گرفتار می‌شود، معمولاً از ترس شروع به شنا کردن برخلاف جریان می‌کند، که این کار تنها انرژی او را تحلیل می‌برد. خستگی، وحشت و ناتوانی در بازگشت به ساحل، شناگر را مستعد غرق‌شدگی می‌کند. بسیاری از افراد، حتی در روزهای آرام، به‌دلیل ناآگاهی از این جریان‌ها غافلگیر می‌شوند.»
وی با اشاره به تجربه‌های خود، می‌افزاید: «در تابستان گذشته، جوانی را نجات دادم که جریان شکافنده او را 200 متر از ساحل دور کرده بود. او کاملاً خسته شده بود و اگر چند دقیقه دیرتر می‌رسیدیم، ممکن بود جان خود را از دست بدهد. اما متأسفانه همه موارد به نجات ختم نمی‌شود. گاهی زمانی به محل حادثه می‌رسیم که دریا کار خود را کرده است.»
حسینی برای پیشگیری از این حوادث، توصیه‌های روشنی ارائه می‌دهد: «نخستین و مهم‌ترین اقدام، شنا کردن صرفاً در مناطق مجاز تحت نظارت ناجیان غریق است. گردشگران باید از ورود به مناطق ممنوعه، به‌ویژه نقاط خلوت، خودداری کنند. همچنین، توجه به هشدارهای هواشناسی و پرهیز از شنا در روزهای طوفانی یا مواج ضروری است. شناگران غیرحرفه‌ای نباید وارد آب عمیق‌تر از شانه‌های خود شوند و هیچ‌گاه نباید به‌تنهایی شنا کنند.»
او در پایان، با تأکید بر نقش آگاهی عمومی، اظهار می‌کند: «دریای خزر بخشی از هویت مازندران است، اما احترام به آن حیاتی است. هر سال صدها نفر را نجات می‌دهیم، اما حوادث غرق‌شدگی همچنان ادامه دارد. امیدوارم با افزایش اطلاع‌رسانی و رعایت نکات ایمنی، شاهد کاهش این فجایع باشیم.»
لزوم حمایت از ناجیان غریق برای ایمنی سواحل مازندران
سواحل مازندران، با 480 کیلومتر نوار ساحلی، هر تابستان پذیرای میلیون‌ها گردشگر است که برای لذت بردن از زیبایی‌های دریای خزر به این منطقه سفر می‌کنند. در این میان، ناجیان غریق، به‌عنوان حافظان جان مسافران، نقشی کلیدی در تأمین ایمنی سواحل ایفا می‌کنند. بااین‌حال، کمبود برخی امکانات، تلاش‌های این افراد را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است. نقی کریمیان، رئیس هیئت نجات غریق و غواصی مازندران، در گفت‌وگویی اختصاصی از نیاز به حمایت بیشتر از ناجیان غریق سخن می‌گوید و توصیه‌هایی برای ایمنی گردشگران ارائه می‌دهد.

کریمیان با اشاره به اهمیت نقش ناجیان غریق اظهار می‌کند: «ناجیان ما با تعهد و ازخودگذشتگی، هر روز برای حفاظت از جان گردشگران تلاش می‌کنند. اما برای اثربخشی بیشتر، نیاز به امکانات و تجهیزات مناسب داریم. ابزارهایی مانند قایق‌های نجات، موتورهای گشت‌زنی و بی‌سیم‌های ارتباطی می‌توانند به ناجیان کمک کنند تا سریع‌تر و مؤثرتر عمل کنند، به‌ویژه در سواحلی به طول 480کیلومتر که نظارت بر آن‌ها کاری دشوار است.»
وی با قدردانی از تلاش‌های انجام‌شده، ادامه می‌دهد: «در سال‌های اخیر، اقداماتی برای بهبود زیرساخت‌های ایمنی سواحل انجام شده، اما همچنان در برخی مناطق، مانند بابلسر که به‌دلیل حضور گسترده گردشگران پرتردد است، کمبودهایی وجود دارد. برای مثال، تأمین تعداد بیشتری برجک دیده‌بانی یا جلیقه‌های نجات استاندارد می‌تواند ایمنی را ارتقا دهد. این امکانات، به ناجیان امکان می‌دهد تا با اطمینان بیشتری به نجات افراد گرفتار در جریان‌های شکافنده یا موج‌های خزر بپردازند.»
کریمیان به اهمیت حمایت جمعی اشاره می‌کند: «ناجیان غریق تنها بخشی از زنجیره ایمنی هستند. همکاری مسئولین، گردشگران و حتی ساکنان محلی برای ایجاد سواحلی ایمن ضروری است. حمایت از ناجیان، چه از طریق تأمین تجهیزات و چه از طریق قدردانی از زحماتشان، انگیزه آن‌ها را برای خدمت‌رسانی تقویت می‌کند. ما به‌عنوان جامعه، می‌توانیم با هم‌افزایی، تجربه‌ای امن و لذت‌بخش برای همه رقم بزنیم.»
رئیس هیئت نجات غریق مازندران همچنین توصیه‌هایی برای گردشگران ارائه می‌دهد: «دریای خزر به‌دلیل ویژگی‌هایی مانند جریان‌های شکافنده و تغییرات عمق، نیازمند احتیاط است. از مسافران عزیز می‌خواهیم تنها در طرح‌های سالم‌سازی شنا کنند، جایی که ناجیان از ساعت 8 صبح تا 8 شب حضور دارند. شنا در مناطق ممنوعه یا در شب، به‌دلیل کاهش دید و محدودیت‌های نظارتی، خطرناک است.»
وی افزود: «توجه به هشدارهای هواشناسی نیز حیاتی است. در روزهای مواج یا زمانی که هشدارهای جوی صادر شده، از ورود به آب خودداری کنید. رعایت این نکات ساده، بار سنگینی از دوش ناجیان برمی‌دارد و به آن‌ها امکان می‌دهد تمرکز بیشتری بر نظارت داشته باشند.»
کریمیان در پایان با نگاهی امیدوارانه می‌گوید: «ناجیان غریق مازندران با عشق به خدمت‌رسانی به مردم کار می‌کنند. با حمایت بیشتر، چه در قالب امکانات بهتر و چه در قالب همکاری گردشگران، می‌توانیم سواحل خزر را به مکانی امن‌تر تبدیل کنیم. دریای خزر یک گنجینه طبیعی است و با احترام به آن و حمایت از حافظانش، می‌توانیم خاطراتی خوش برای همه خلق کنیم.»
وقتی خورشید در افق دریای خزر غروب می‌کند و نور طلایی‌اش روی موج‌های نقره‌فام می‌رقصد، سواحل مازندران به تابلویی زنده از شادی، خنده و خاطره‌سازی بدل می‌شود. خانواده‌هایی که زیر سایه چترهای رنگارنگ بساط جوجه‌کباب پهن کرده‌اند، جوانانی که با تیوپ‌های بادی در آب ورجه‌وورجه می‌کنند، و کودکان که با سطل‌های کوچکشان قلعه‌های شنی می‌سازند، همه بخشی از این قصه ساحلی‌اند. اما در پس این صحنه‌های دل‌انگیز، دریای خزر با جریان‌های شکافنده و عمق‌های ناگهانی‌اش، داستانی دیگر هم دارد؛ داستانی از غرق‌شدگی‌هایی که قلب‌ها را شکسته و خانواده‌هایی را در حسرت گذاشته است.
روایت‌های این گزارش، از مسافرانی که با شوق و ترس از دریا سخن گفتند، تا ناجیان غریقی که با دست‌های خالی به جنگ امواج می‌روند، و مسئولینی که با آمار و هشدارهایشان زنگ خطر را به صدا درآوردند، همگی چون تکه‌های پازلی کنار هم قرار می‌گیرند تا تصویری کامل‌تر از سواحل مازندران ترسیم کنند. صدای رضا، مسافر تهرانی که با نگرانی به فرزندش در آب چشم دوخته بود، سارا که از تجربه نزدیک به خطرش گفت، و حاج‌علی که با حسرت از فجایع گذشته یاد کرد، همگی حکایت از عشق به دریا و ترس از بی‌رحمی آن دارند. امیر حسینی، ناجی غریق، با چشمانی پر از تجربه، از نبرد روزانه‌اش با جریان‌های مرگبار گفت و نقی کریمیان، رئیس هیئت نجات غریق، از نیاز به حمایت و امکانات برای ناجیانی سخن راند که جانشان را برای نجات دیگران به خطر می‌اندازند.
کاهش 51 درصدی غرق‌شدگی‌ها در سال 1403، نوری از امید است که نشان می‌دهد تلاش‌ها بی‌ثمر نبوده‌اند. اما این عدد، تنها یک گام در مسیر طولانی ایمنی است. سواحل 480 کیلومتری مازندران، با صدها نقطه حادثه‌خیز، نیازمند توجهی بیش از پیش هستند. ناجیان غریق، این قهرمانان بی‌ادعا، به قایق‌های نجات، موتورهای گشت‌زنی و حتی جلیقه‌های استاندارد نیاز دارند تا بتوانند سریع‌تر، قوی‌تر و مطمئن‌تر عمل کنند. و ما، به‌عنوان گردشگران، با یک انتخاب ساده می‌توانیم بخشی از این تغییر باشیم: شنا در طرح‌های سالم‌سازی، گوش سپردن به هشدارهای ناجیان، و دوری از آب در شب‌های تاریک یا روزهای طوفانی.
دریای خزر، مثل یک رفیق قدیمی، پر از رمز و راز است. گاهی مهربان، با موج‌هایی که پاهایت را نوازش می‌کنند، و گاهی سرکش، با جریانی که در یک چشم به‌هم‌زدن تو را به قلبش می‌کشد. اما این دریا، با همه عظمتش، به ما درس احترام می‌دهد. احترام به ناجیانی که شبانه‌روز ساحل را می‌پایند، به تابلوهایی که با فریاد بی‌صدا می‌گویند «شنا ممنوع»، و به خودمان، که شایسته سفری ایمن و پر از خنده هستیم. بیایید دست در دست هم، از مسافران گرفته تا مسئولین و ساکنان محلی، این تابلوی ساحلی را با رنگ‌های شادی و ایمنی نقاشی کنیم. سواحل مازندران، منتظرند تا قصه‌هایمان را نه با حسرت، که با خاطراتی جاودان به پایان ببریم.