پیام مازند - فصل سرد پاییز و زمستان هر سال همراه با بازگشت جدی آلودگی هوا در کلان‌شهرهای ایران است؛ وضعیتی که نه‌تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه زنگ خطر سلامت عمومی را به صدا درمی‌آورد.
وقتی هوا سرد می‌شود و وارونگی دما رخ می‌دهد، میادین شهری مملو از دود خودروها، گازهای نیروگاهی و ذرات معلقی می‌شوند که نمی‌توانند بالا بروند. از طرفی به دلیل شروع مدارس تردد خودروها بیشتر از قبل است. مسئولان دیر یا زود مجبور می‌شوند میان تعطیلی یا راهکارهای فنی، تصمیم بگیرند و انتخاب کنند. اما آیا در مقابل این بحران، گزینه تعطیلی مدارس و ادارات تنها راه‌حل است، یا تکنولوژی می‌تواند پاسخی بهتر ارائه دهد؟ بعد از گذشت چند سال با تحمل آلودگی‌ها و مریضی‌ها، باید به دنبال راهکار سریع و موثر بود حتی برای منازل؛ اما آیا واقعا چنین راهکاری وجود دارد؟
آمارهای تکان‌دهنده از کیفیت هوا در فصل‌های سرد
آمارهای منتشرشده از شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهند که دی‌ماه گذشته خالی از روزهای ناسالم نبود. به گزارش ایسنا، در دی‌ماه سال 1402، تهرانی‌ها شاهد 20 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و دو روز هوای ناسالم برای همه اقشار بودند. همچنین ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون به‌عنوان آلاینده شاخص شناخته شد.
در فاصله ابتدای سال گذشته تا اول دی‌ماه، تهران تنها 5 روز هوای پاک داشته و 82 روز هوای ناسالم برای گروه حساس ثبت شده است؛ در همین بازه، 12 روز نیز وضعیت ناسالم برای همگان گزارش شده است.
در زمستان سال 1403 نیز، از 55 روز سپری شده، تنها 15 روز هوای قابل قبول برای عموم گزارش شده و 33 روز برای گروه حساس و 7 روز برای همه افراد ناسالم بوده است.
چنین شاخص‌هایی نشان می‌دهند که در فصل سرد، استفاده از فیلترها و تهویه ساده کافی نیست و خطر سلامت مردم به‌صورت محسوس افزایش می‌یابد.
تعطیلی به‌عنوان تنها راهکار برای آلودگی هوا؟
وقتی سطح آلاینده‌ها به حد هشدار می‌رسد، مقامات به گزینه تعطیلی مدارس و ادارات روی می‌آورند. در سال 1402، برای مثال، تعداد روزهای آلودگی هوا در تهران بیش از 140 روز گزارش شده است. در چنین شرایطی تعطیلی ادارات و مدارس بیشتر می‌شود. این تصمیم البته تبعات سنگینی دارد: تعطیلی فعالیت آموزشی، کاهش ساعات کاری کسب‌وکارها و توقف روند خدمات عمومی.
ولی آیا تعطیلی یک راه‌حل پایدار است؟ کارشناسان معتقدند نه. چون این راهکارها مشکل را از کامل حل نمی‌کنند. تعطیلی فقط راه‌حلی موقتی است که بخشی از فشار را کم می‌کند، اما آلاینده‌ها پس از بازگشت فعالیت‌ها دوباره انباشته می‌شوند. به علاوه، تعطیلی مکرر می‌تواند باعث اختلال در سیستم اقتصادی، آموزشی و رفاهی جامعه شود.
از این‌رو، بسیاری از متخصصان بر لزوم استفاده از راهکارهای نوین و فناورانه تأکید دارند؛ گزینه‌هایی فراتر از فیلتر و تهویه. تا بتوان در خانه، ادارات، مدارس و... آلودگی را کنترل کرد. فناوری‌هایی مانند سیستم‌های پیشرفته تصفیه هوا(که قطعی موثر نیستند) یا استفاده کنترل‌شده از گازهایی مانند ازن و دستگاه ازن ساز مطرح شده‌اند، موضوعی که در بخش‌های بعدی درباره آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
پیامدهای آلودگی زمستانی بر سلامت و اقتصاد شهری
زمستان که می‌رسد، آلودگی نه فقط به چشم می‌آید بلکه آمار مرگ‌ومیر و بار بیماری‌ها صراحت بیشتری پیدا می‌کند؛ مطالعات مبتنی بر داده‌های GBD نشان می‌دهد که در دوره‌های مرجع اخیر تعداد مرگ‌های زودرس منتسب به آلاینده‌های ذره‌ای در ایران ده‌ها هزار نفر در سال بوده است (مثلاً حدود 41 هزار مورد در برآوردهای گذشته).
این هزینه انسانی با بهای اقتصادی همراه است: تحلیل‌های بین‌المللی و پژوهش‌های جدید خسارت سالانه‌ای در سطح چند میلیارد دلار برای ایران برآورد می‌کنند، رقمی که بار درمان، کاهش تولید و سال‌های از دست‌رفته عمر را در بر می‌گیرد.
از منظر بالینی، افزایش مراجعه به اورژانس‌ها، بدتر شدن آسم و بیماری‌های قلبی در موج‌های سرد به‌صورت دوره‌ای ثبت می‌شود؛ از منظر محیطی نیز، میانگین غلظت PM2.5 در فصل سرد اغلب چند برابر سطوح توصیه‌شده سازمان جهانی بهداشت است )راهنمای WHO مرجع سطح ایمنی PM2.5 را مشخص کرده است).
پیام روشن است: آلودگی فصل سرد یک بحران سلامت عمومی است که هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی ملموسی بر شهرها تحمیل می‌کند، به‌گونه‌ای که بی‌اقدامی هزینه‌های بیشتری بر جامعه خواهد گذاشت. اما هزینه‌ها به کنار، سلامتی برای هر شخص و خانواده مهم‌تر است. پس باید به دنبال راهکارهایی بود که در اولین مرحله، محل زندگی و کار عاری از آلودگی‌ها شود.
چرا اقدامات سنتی جوابگو نبوده‌اند؟
تجربه چند سال اخیر نشان داده که اتکا صرف به تعطیلی موقت یا تهویه و فیلترهای معمولی، مشکل ساختاری آلودگی زمستانی را حل نمی‌کند. تعطیلی شاید فشار کوتاه‌مدت بر زیرساخت‌ها را کم کند، اما منبع آلودگی، ترافیک، سوخت‌های گرمایشی، صنایع، همچنان فعال است و با بازگشت فعالیت‌ها، آلودگی فوراً برمی‌گردد. همین روند باعث می‌شود تعطیلیِ مداوم به‌جای راه‌حل، تبدیل به هزینه و اختلال شود.
از سوی دیگر، تهویه طبیعی در شرایط وارونگی (inversion) عملاً آلاینده بیرون را وارد فضا می‌کند و فیلترهای مرسوم (به‌ویژه آنهایی که فقط ذرات درشت را می‌گیرند) توانایی خنثی‌سازی گازها، ترکیبات فرّار و برخی میکروارگانیسم‌ها را ندارند. راه‌حل‌های مبتنی بر فیلتر هم وقتی مواجه با منابع داخلی (پخت‌وپز، سوخت‌های ناقص، مواد شیمیایی) باشند، ناکارآمد می‌نمایند. پژوهش‌ها و گزارش‌های سیاست‌گذاری نشان می‌دهد که برای کاهش پایدار آلودگی شهری لازم است از مجموعه‌ای از مداخلاتِ هم‌زمان، سیاست زیست‌محیطی، اصلاح سوخت و حمل‌ونقل و فناوری‌های هدفمند در فضاها استفاده شود.
بیشتر بخوانید: راز شفافیت آب آکواریوم‌‌های حرفه‌ای: ازن ساز آکواریوم !
فناوری ازن؛ راهکاری نوین برای مقابله با آلودگی محیط‌های بسته
ازن (O₃) یک اکسیدان قوی است که در شرایط کنترل‌شده می‌تواند ساختار بسیاری از میکروارگانیسم‌ها و برخی آلاینده‌های شیمیایی را تخریب کند؛ مطالعات آزمایشگاهی و میدانی نشان داده‌اند که ازن در غلظت و زمان قرارگیری مناسب می‌تواند نقش مفیدی در ضدعفونی فضاها و کاهش بار میکروبی داشته باشد. البته این تأثیر همواره وابسته به دوز، زمان تماس و شرایط محیطی است و معمولاً مؤثرترین کاربردهای ازن «در فضاهای خالی از انسان» و به‌عنوان گامِ تکمیلی پس از پاک‌سازی مکانیکی و شیمیایی گزارش شده‌اند.
در عین حال، نهادهای بهداشتی بین‌المللی نسبت به استفاده نادرست از تولیدکننده‌های ازن هشدار داده‌اند: ازن در غلظت‌های بالا برای ریه‌ها مضر است و استفاده در این غلظت در فضاهای مسکونی یا در حضور افراد می‌تواند باعث سرفه، تنگی نفس و تشدید بیماری‌های تنفسی شود؛ بنابراین پیاده‌سازی این فناوری نیازمند دستگاه‌های دقیق، پروتکل‌های خاموش‌سازی برای حضور انسان و پایش پیوسته است.
جمع‌بندی سریع برای سازمان‌ها: ازن ساز و گاز ازن می‌تواند جزئی از پکیج فنیِ مقابله با آلودگیِ فضای بسته باشد، اما نه بدون استانداردها و نظارت فنی. انتخابِ تجهیزات معتبر، اجرای پروتکل‌های ایمنی و ترکیب با تهویه و کنترل منبع، شرطِ لازمِ بهره‌برداریِ مؤثر و بی‌خطر است.
از دستگاه ازن ساز در چه مکان‌هایی می‌توان استفاده کرد؟
فناوری ازن‌ساز به‌عنوان یک راهکار نوین برای کاهش آلودگی می‌تواند در طیف گسترده‌ای از محیط‌ها به کار گرفته شود. منازل، سازمان‌ها، مراکز درمانی، ادارات و حتی فضاهای آموزشی از جمله مکان‌هایی هستند که بیشترین نیاز را به هوای پاک و ضدعفونی‌شده دارند. در این مکان‌ها، تراکم جمعیت و بسته بودن محیط باعث می‌شود خطر انتقال آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی بیشتر شود. از طرفی داخل خودرو، کارخانه‌ها، گلخانه‌ها و... هم قابل استفاده است. ازن‌سازها به دلیل توانایی در اکسید کردن آلاینده‌ها، می‌توانند به‌عنوان یک لایه‌ی تکمیلی در کنار تهویه و سایر روش‌ها عمل کنند. تجربه کشورهای توسعه‌یافته جهان نشان می‌دهد استفاده از این فناوری به‌ویژه در بیمارستان‌ها و مراکز حساس، نقش مهمی در ارتقای سلامت عمومی ایفا کرده است.
آیا فناوری ازن برای سلامتی خطری دارد؟
هر فناوری قدرتمند اگر بدون رعایت استاندارد به کار گرفته شود، می‌تواند خطرساز باشد. ازن نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض غلظت‌های بالا می‌تواند برای ریه‌ها مضر باشد. اما همین گاز، وقتی توسط دستگاه‌های استاندارد و با دوز و زمان‌بندی دقیق کنترل شود، نه‌تنها خطری ندارد بلکه مزایای قابل‌توجهی ایجاد می‌کند. به همین دلیل انتخاب دستگاه معتبر اهمیت حیاتی دارد. در ایران، شرکت ازن گستران به‌عنوان یکی از معتبرترین تولیدکنندگان داخلی، دستگاه‌هایی با استانداردهای ایمنی طراحی کرده که امکان تنظیم دقیق غلظت و زمان عملکرد را فراهم می‌کند. رعایت این دستورالعمل‌ها باعث می‌شود ازن‌ساز نه تهدید، بلکه به یک ابزار مؤثر و ایمن برای سازمان‌ها تبدیل شود.
برای دریافت (( قیمت خرید【 ازن ساز صنعتی 】اوزن گستران )) وارد شوید.
تجربه برخی سازمان‌ها در استفاده از فناوری‌های نوین
در سال‌های اخیر، مجموعه‌های مختلفی در ایران و جهان به استفاده از فناوری‌های نوین برای مقابله با آلودگی داخلی روی آورده‌اند. بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و حتی بخش‌هایی از صنایع غذایی نمونه‌هایی هستند که از ترکیب راهکارهای تهویه و فناوری‌های نو مانند ازن‌ساز استفاده کرده‌اند. گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که این سازمان‌ها با به‌کارگیری فناوری‌های مدرن، نه‌تنها کیفیت هوای محیط خود را بهبود بخشیده‌اند بلکه هزینه‌های ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی را نیز کاهش داده‌اند. این تجربیات نشان می‌دهد که فناوری‌های نوین، اگر به‌صورت علمی و هدفمند پیاده‌سازی شوند، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای سلامت عمومی ایفا کنند.
آینده‌ای متفاوت با انتخاب فناوری‌های هوشمند
بحران آلودگی هوا راه‌حل ساده و تک‌بعدی ندارد، اما تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند که سازمان‌ها با انتخاب فناوری‌های هوشمند می‌توانند هم سلامت نیروهای خود را حفظ کنند و هم هزینه‌های بلندمدت را کاهش دهند. در این میان، فناوری‌هایی مانند ازن‌ساز، به شرط استفاده اصولی و انتخاب برند معتبر می‌توانند بخشی از آینده‌ای پاک‌تر و پایدارتر باشند.
در ایران، شرکت ازن گستران به‌عنوان یکی از پیشگامان تولید دستگاه‌های تخصصی ازن‌ساز، توانسته محصولاتی ارائه دهد که با نیازهای سازمان‌ها و مراکز حساس سازگار باشد. انتخاب چنین برندهایی به معنای سرمایه‌گذاری بر آینده‌ای سالم‌تر، کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر است؛ آینده‌ای که در آن هوای پاک یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی است.
برای بررسی بیشتر: ازن ساز صنعتی 5 گرم متناوب کار بدنه ABS