پیام مازند - ایرنا / «هرجا، مرغ مینا دیدید، شکارش کنید، این گونه مهاجر، زندگی بسیاری از موجودات محلی و بومی را دارد از بین می برد.»! اینها عباراتی است که اخیرا فردی با عنوان فعال محیط زیست در استوری اینستاگرام خود منتشر کرده است.
انتشار این استوری اینستاگرامی با محتوای دعوت به شکار «مرغ مینا» از سوی فردی با عنوان فعال و مسوول تشکلهای مردمی حفاظت محیط زیست در خراسان رضوی، واکنشها و انتقادهایی را در میان کارشناسان و دوستداران محیط زیست برانگیخته است؛ اظهارنظری که به گفته متخصصان نهتنها فاقد پشتوانه علمی و قانونی است بلکه میتواند به ترویج خشونت علیه حیاتوحش و تخریب تنوع زیستی منجر شود؛ این اقدام گویی دعوت به شکار در لباس حفاظت است و تناقضی آشکار در گفتار زیستمحیطی.
در روزهایی که بحرانهای زیستمحیطی، کاهش تنوع زیستی و تهدید گونههای جانوری به یکی از دغدغههای جدی کشور تبدیل شده، انتظار میرود اظهارنظرها و مواضع فعالان و مسوولان حوزه محیط زیست مبتنی بر دانش تخصصی، قوانین موجود و ملاحظات اخلاقی حفاظت از حیاتوحش باشد.
با این حال انتشار محتوایی از این دست در فضای مجازی با مضمون تشویق به شکار «مرغ مینا»، آن هم از سوی فردی که عنوان مسوولیت در تشکلهای مردمی حفاظت محیط زیست را یدک میکشد، موجی از نگرانی را در میان فعالان این حوزه ایجاد کرده است.
مرغ مینا اگرچه در برخی مناطق بهعنوان گونهای مهاجم شناخته میشود اما مدیریت گونههای مهاجم در ادبیات علمی و دستورالعملهای سازمان حفاظت محیط زیست نیازمند برنامهریزی، مطالعات کارشناسی و اقدامات قانونی کنترلشده است نه دعوت عمومی به شکار و کشتار.
کارشناسان تاکید میکنند که برخورد احساسی و غیرعلمی با این موضوع میتواند پیامدهایی همچون برهم خوردن تعادل اکوسیستم، عادیسازی شکار غیرمجاز و افزایش تخلفات زیستمحیطی را به دنبال داشته باشد.
از سوی دیگر قوانین صریح شکار و صید در کشور هرگونه شکار جانوران را منوط به مجوزهای رسمی و ضوابط مشخص میداند و انتشار چنین پیامهایی در شبکههای اجتماعی بهویژه از سوی چهرههای دارای جایگاه اجتماعی و زیستمحیطی میتواند برداشت نادرست «مجاز بودن شکار» را در افکار عمومی تقویت کند.
فعالان محیط زیست معتقدند؛ مسوولیت اجتماعی افراد فعال در این حوزه ایجاب میکند که بهجای طرح نسخههای سادهانگارانه و پرخطر به افزایش آگاهی عمومی درباره روشهای علمی کنترل گونههای مهاجم، نقش نهادهای مسوول و اهمیت حفظ تنوع زیستی کمک کنند؛ به باور آنان فضای مجازی هرچند بستری برای اطلاعرسانی است اما میتواند در صورت استفاده نادرست به عاملی برای تخریب فرهنگ حفاظت از محیط زیست بدل شود.
این در حالی است که انتظار میرود تشکلهای مردمی و چهرههای منتسب به آنها، بازوی فرهنگی و آموزشی حفاظت از محیط زیست باشند نه منبع انتشار توصیههایی که با اصول علمی و قانونی این حوزه در تعارض است.
دعوت به کشتار در فضای مجازی؛ مسوولیتگریزی در گفتوگوی رسمی
برای واکاوی این ماجرا و دریافت توضیحات از عامل انتشار این توصیه غیرکارشناسی به مردم برای کشتار مرغهای مینا به سراغ رییس تشکلهای مردمی محیط زیست خراسان رضوی که منتشر کننده این استوری ایسنتاگرامی بوده، رفتیم تا صحت و سقم ماجرا را از خود وی جویا شویم.
در پی این واکنش ها در گفت و گوی رسمی با خبرنگار ایرنا، مهدی کلاهی ضمن تایید انتشار استوری با چنین مضمونی، مرغ مینا را گونهای مهاجم و آسیبزننده معرفی کرد، اما در پاسخ به پرسشهای خبرنگار درباره جایگاه قانونی، ساختار تشکیلاتی و اعتبار تخصص خود، تلفن را قطع کرد و گفتوگو نیمهتمام باقی ماند.
کارشناسان محیط زیست تاکید میکنند که مدیریت گونههای مهاجم نیازمند برنامهریزی کارشناسی و مجوز رسمی است و دعوت عمومی به شکار میتواند پیامدهای جدی برای تنوع زیستی و فرهنگ حفاظت از محیط زیست داشته باشد.
کلاهی قبل از قطع تماس خبرنگار ایرنا با بیان اینکه این گونه به پرندگان بومی از جمله گنجشک، کبوتر و سار آسیب میزند، مدعی شد که حضور مرغ مینا در شهرها و روستاها موجب تخریب لانهها، از بین رفتن جوجهها و کاهش جمعیت پرندگان بومی شده است.
او همچنین کاهش جمعیت برخی پرندگان در مشهد و استان خراسان رضوی را به گسترش این گونه نسبت داد.
رییس تشکلهای مردمی محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به مفهوم «گونههای مهاجم» اظهار کرد: در سراسر دنیا با گونههای مهاجم مقابله میشود و این روندی شناختهشده در مباحث محیط زیستی است.
وی با اشاره به اینکه نمونههایی مانند گیاه مهاجم آزولا در بندر انزلی یا کهور پاکستانی در جنوب کشور نیز از جمله گونههایی هستند که تلاشهایی برای کنترل آنها انجام شده است، با تاکید بر اینکه مرغ مینا دشمن طبیعی در ایران ندارد، بیان کرد: این گونه به دلیل نبود کنترل طبیعی بهسرعت زاد و ولد کرده و به یک آفت تبدیل شده است.
این فعال حوزه محیط زیست ورود این پرنده به طبیعت را ناشی از رهاسازی پرندگان زینتی توسط برخی افراد دانست و گفت: اکنون با یک بحران روبهرو هستیم که باید برای آن راهکار داشت.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار درباره صدور «دستور کشتار» این گونه اظهار کرد که اظهاراتش را «بهعنوان نظر یک متخصص» مطرح کرده نه از جایگاه تشکیلاتی.
کلاهی همچنین گفت: اگر قرار باشد اقدامی صورت گیرد باید مجوز صادر شود و این گونه به شکل کنترلشده مدیریت شود.
این در حالی است که خبرنگار ایرنا در ادامه گفتوگو با طرح پرسشهایی درباره جایگاه قانونی، ساختار تشکیلاتی و همچنین تخصص و تحصیلات مرتبط کلاهی در حوزه محیط زیست، خواستار شفافسازی بیشتر شد؛ پرسشهایی که پیش از دریافت پاسخ روشن با قطع تماس تلفنی از سوی وی ناتمام ماند.
هیچ فردی اختیار دستور کشتار گونهها را ندارد؛ توصیههای غیرکارشناسی باید متوقف شود
پس از انتشار استوری جنجالی رییس تشکلهای مردمی محیط زیست خراسان رضوی درباره «کشتار مرغ مینا»، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی این استان تاکید کرد : هیچ فردی حتی با عنوان مسوولیت در تشکلهای مردمی اختیار صدور دستور کشتار گونههای جانوری را ندارد و هرگونه اقدام باید پس از بررسی کارشناسی و مطالعه علمی انجام شود.
جواد نباتی ضمن رد هرگونه دستور فردی برای شکار یا حذف یک گونه، اظهار کرد: چنین تصمیماتی نیازمند بررسی جامع، ارزیابی اثرات و تصمیمگیری علمی است و هیچ فردی حق صدور دستور مستقیم برای کشتار گونهها را ندارد.
وی با اشاره به انتشار استوری اخیر مبنی بر تشویق به شکار مرغ مینا، تاکید کرد: توصیههای غیرکارشناسی میتواند پیامدهای منفی برای تنوع زیستی و فرهنگ حفاظت از محیط زیست داشته باشد و افزود: به دوستان و فعالان زیست محیطی توصیه میکنیم تا قبل از انجام مطالعات و خروجیهای علمی از اظهار نظر در این مباحث خودداری کنند.
نباتی همچنین درباره تخصص و جایگاه علمی فردی که استوری را منتشر کرده، گفت: از تحصیلات دانشگاهی و اعتبار تخصصی وی اطلاعی ندارم اما نمیتوان اظهار نظر شخصی را مبنای تصمیمگیری محیط زیستی قرار داد.
وی در خاتمه به عنوان توضیح از سوی دستگاه رسمی متولی حفاظت محیط زیس بار دیگر بر ضرورت رعایت اصول علمی و قانونی در مدیریت گونههای جانوری تاکید کرد.
ماجرای اخیر نشان داد که فضای مجازی و شبکههای اجتماعی میتواند حتی افراد دارای عنوان محیط زیستی را به انتشار توصیههای غیرکارشناسی تشویق کند با پیامدهایی که میتواند به تنوع زیستی و فرهنگ حفاظت از محیط زیست آسیب بزند.
کارشناسان و مقامات رسمی تاکید دارند که هر گونه اقدام درباره مدیریت گونههای جانوری باید مبتنی بر مطالعات علمی، مجوزهای قانونی و برنامهریزی کارشناسی باشد و هیچ فردی، صرف داشتن جایگاه تشکل یا سمن (سازمان مردم نهاد)، حق صدور دستور شکار یا حذف گونهها را ندارد؛ این اتفاق در حقیقت هشداری است برای همه فعالان محیط زیست و شهروندان که پیش از هر اظهار نظر یا توصیهای، ضرورت رعایت اصول علمی و قانونی را جدی گرفته و از انتشار محتواهای شتابزده و خطرناک خودداری کنند.
بازار ![]()