بزرگنمايي:

پیام مازند - ایرنا / کتاب مسجد عتیق بابل که فرایند تاریخی ساخت و فعالیت مسجد جامع بابل را واکاوی می کندبا حضور سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درمحوطه مسجد جامع این شهر رونمایی شد.
یوسف الهی یکی از نویسندگان کتاب «مسجد عتیق بابل» پنجشنبه در گفت گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: این کتاب در 336 صفحه و 10 بخش فرایند تاریخی شکل گیری و فعالیت مسجد جامع شهر بابل را بررسی می کند که با همکاری شهرام قلی پور این کتاب به چاپ رسید.
بازار
وی گفت: در سراسر کتاب کوشیده شده تا نقل های شفاهی را با شواهد دقیق و تصاویر قدیمی سنجیده و راست آزمایی شود بنابر وظیفه پژوهش تاریخی نگارندگان سعی خود را داشتند تا از هرگونه ارزش داوری پرهیز نمایند و بر اساس اسناد درجه اول و منابع معتبر فقط به گزارش وقایع بپردازند.
الهی ادامه داد: یکی از مزایای این کتاب افزون بر 100 سند و تصویر در آن عرضه شده که بعضی از آنها برای نخستین بار منتشر می‌شود همه این اسناد و تصاویر همراه با توضیحاتی در توصیف و شرح سند و تصویر است که به کار محققان تاریخ پژوه خواهد آمد.
این نویسنده بابلی تصریح کرد: مسجد جامع عتیق بابل، حافظه تاریخی شهر نخستین کانون فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی مسلمین نیز بود و پایه¬های اساسی حکومت اسلامی در زمان پیامبر اکرم(ص) در این مکان استوار شد. چرا که مقر حاکمیت پیامبر در آن قرار داشت و بعدها نیز اصول و مبانی دین اسلام از همین نهاد مقدس به مردم عرضه می شد.
الهی با اشاره به این مطلب که این مکان مقدس اگرچه در اصل برای عبادت ساخته شده و سجده گاه مسلمانان برای خضوع و فروتنی در برابر ذات اقدس الهی به حساب می اید ولی چنانکه اشاره شد نگرش اسلام به مسجد تنها نگرش به جایگاهی برای عبادت و اقامه نماز جماعت نیست، ادامه داد: مسجد در اسلام از زمان پیامبر همواره به عنوان یک پایگاه دینی و در برخی زمان ها به عنوان پایگاه حکومت، نقش آفرین بوده است.
وی افزود: مسجد مهمترین پایگاه عقیدتی، فکری و معنوی اسلامی و پیوسته، کانون هدایت و مبارزه علیه کفر و الحاد و ملجأ و مأمن دلباختگان حق و فضیلت بوده است و نخستین نهاد عینی تمدن اسلامی محسوب می شود از همان بدو تاسیس علاوه بر این که پایگاه دینی و معبد مسلمین به شمار می رفت.
یوسف الهی افزود: مسجدجامع به عنوان مهمترین مرکز دینی، اجتماعی و سیاسی در زندگی شهری، موجب شد تا در بیشتر شهرهای بزرگ و مهم، در کنار مهمترین راه درون شهری قرار گیرد که اغلب به یک یا 2 دروازۀ مهم شهر متصل بود و بازار نیز در داخل آن شکل می گرفت و چون رکن اصلی قدرت مذهبی شهر به شمار می رفت، جدا یا با فاصله زیاد از بازار قرار نمی گرفت.
وی ادامه داد: مسجدجامع بابل نیز افزون بر کارکرد عبادی و آموزشی آن به عنوان کانون ارتباطات اجتماعی و مکانی برای گردهمایی ها و بسیج عمومی، محل رسیدگی به امور شرعی و حقوقی مردم به ویژه بازاریان از عوامل مهم و موثر در پیشبرد مدنیت در شهر به ویژه در محله مسجد جامع بوده است.
نویسنده این کتاب تصریح کرد: این مسجد در جریان هایی مهمی چون دفع فتنه بابیه و در همراهی با انقلاب اسلامی و سپس دفاع مقدس نقشی اساسی داشته است. از این رو نموداری چنین ظرفیت هایی هم در بازخوانی تاریخ محلی و نیز برای تحکیم هویت ملی مذهبی با تحقیق و انتشار کتاب محقق خواهد شد.
الهی ادامه داد: کتاب حاضر پژوهشی است در توصیف و گزارش تاریخی مسجد جامع عتیق بابل و محله‌ای که گرداگرد این مسجد شکل گرفته است. بنده با همکاری شهرام قلیپور گودرزی حدود چهار سال برای این تحقیق وقت صرف کردیم.
وی با بیان این مطلب که محدوده زمانی پژوهش حاضر از ورود اسلام به ایران تا دوره معاصر را در بر می‌گیرد و نظم موضوعی تاریخی بر سراسر کتاب حاکم است فصل‌های کتاب به ترتیب از پیشینه تاریخی مسجد جامع بر اساس اسناد کهن و معتبر از جمله کتیبه‌ها و سنگ نوشته‌ها و توصیف معماری مسجد جامع عتیق آغاز می‌شود، اظهار کرد: در ادامه به جغرافیای تاریخی محله مسجد جامع و گزارش تاریخی وقایع سیاسی و اجتماعی این محله از اواسط دوره قاجار تا سال‌های آغازین استقرار جمهوری اسلامی می‌پردازد.
یکی از نویسندگان کتاب مسجد عتیق بابل ادامه داد: فصول بعدی کتاب به شرح حال امامان جماعت مسجد جامع و توصیف بناهای تاریخی و فرهنگی محله مسجد جامع مانند مقبره‌ها خانه‌ها و مدرسه‌ها و شرح زندگانی و آثار نام آوران علمی فرهنگی ادبی و هنری محله مسجد جامع اختصاص یافته است.
وی گفت: یکی از فصول مهم کتاب حاضر که در اینجا به طور ویژه باید به آن اشاره کرد فصل هفتم کتاب است که به وقف‌نامه‌ها می‌پردازد. این فصل با توجه به گزارش دقیق متن فصل‌نامه‌ها از ارزش تاریخی اجتماعی فقهی و حقوقی خاصی برخوردار است و افزون بر آن دریچه تازه‌ای از حیات دینی و اجتماعی شهر بابل را پیش روی خواننده می‌گشاید.
یوسف الهی تصریح کرد: فصل پایانی کتاب را به شهیدان محله مسجد جامع اختصاص داده‌ایم و نام بلندشان که نگاهبانان ارزش‌های معنوی و تمامیت ارضی ایران بودند، زینت بخش کتاب شده است و در سراسر کتاب حاضر ترتیب و تنظیم مطالب بر اساس تاریخ رخدادها صورت گرفته است.
وی با اشاره به این مطلب که بناهای تاریخی بر پایه تاریخ تقریبی ساخت آنها توصیف شده‌اند، ادامه داد: برای گردآوری اطلاعات متقن درباره تحولات تاریخی شهرها و تحلیل درست واقعی آن اطلاعات باید از روش‌های کارآمد و مطمئنی بهره گرفت که محققان علم تاریخ بر آن اتفاق نظر دارند.
این کارشناس فرهنگی تصریح کرد: اتخاذ رویکرد مناسب و استناد به اسناد اصیل و معتبر سبب می‌شود؛ استنباط‌های دقیق و صحیح تاریخی در اختیار محققان قرار بگیرد. با توجه به این مهم، روش پژوهش ما در کتاب حاضر استفاده از منابع مکتوب مانند متون کهن، اسناد خطی و تحقیقات جدید همراه با توجه به نقل‌های معتبر شفاهی بوده است.
یوسف الهی با بیان این مطلب که برخی از فضلا و خانواده‌های اصیل محله مسجد جامع و کسبه قدیم و با سابقه آن همچنین تنی چند از مطلعان تاریخ شهر بابل صمیمانه ما را برای گفت وگو پذیرفتند و اطلاعات تاریخی خود را به ما در میان گذاشتند که از همه این عزیزان سپاسگزاریم، اظهار کرد: البته به صورت ویژه وظیفه داریم که از اعضای هیات امنای محترم مسجد جامع به خصوص حجت الاسلام اکبرپور روشن، امام جماعت فاضل مسجد که با فرهنگ مداری و شکیبایی و همدلی در انتشار این کتاب کمال همکاری و حمایت را داشتند تشکر داشته باشیم.