پیام مازند - خبرآنلاین / صنعت مکمل‌های غذایی، از ویتامین‌ها و مواد معدنی گرفته تا ترکیبات گیاهی و آمینو اسیدها، به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سلامت در جهان تبدیل شده است. میلیون‌ها نفر روزانه از این محصولات استفاده می‌کنند؛ با امید به تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری از بیماری‌ها، یا بهبود عملکرد ذهنی و جسمی. اما آیا این مکمل‌ها واقعاً مؤثرند؟
ارتقای سلامت یا سودآوری؟
بر اساس داده‌های موجود، ارزش جهانی بازار مکمل‌ها در سال 2024 به بیش از 170 میلیارد دلار رسیده است. این رشد، عمدتاً ناشی از تبلیغات گسترده، افزایش آگاهی عمومی، و گرایش به «سلامت فردی» است. اما بسیاری از متخصصان هشدار می‌دهند که این صنعت بیش از آن‌که بر شواهد علمی تکیه کند، بر نیازهای بازاریابی و مصرف‌گرایی بنا شده است.
مطالعات اولیه، به‌ویژه مطالعات مشاهده‌ای، نشان داده بودند که برخی مکمل‌ها، مانند ویتامین D، امگا-3 و آنتی‌اکسیدان‌ها، ممکن است در پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت، افسردگی و بیماری‌های قلبی مؤثر باشند. اما بررسی‌های دقیق‌تر در قالب کارآزمایی‌های تصادفی‌شده (RCT)، نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند.
مطالعه‌ای در BMJ نیز نشان داد که مصرف مکمل‌ها در افراد سالم، تأثیر قابل‌توجهی در کاهش خطر بیماری‌های غیرواگیر مانند سرطان، دیابت یا بیماری‌های قلبی ندارد.
مصرف مکمل‌ها در افراد سالم
بسیاری از افراد بدون داشتن کمبود تغذیه‌ای، روزانه مکمل مصرف می‌کنند. این در حالی است که مصرف بیش‌ازحد برخی ویتامین‌ها، مانند ویتامین A، D یا آهن، می‌تواند خطرناک باشد. به‌عنوان مثال، مصرف زیاد ویتامین A ممکن است باعث آسیب کبدی شود، و دوزهای بالای آهن می‌توانند منجر به تهوع، یبوست یا حتی مسمومیت شوند.
مرکز ملی سلامت مکمل‌ها (NCCIH) هشدار می‌دهد که برخی مکمل‌ها ممکن است با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند، یا در افراد باردار، کودکان و بیماران خاص خطرآفرین باشند.
دلایل روان‌شناختی مصرف مکمل‌ها
مطالعات نشان می‌دهند که افراد مصرف‌کننده‌ی مکمل‌ها، معمولاً سبک زندگی سالم‌تری دارند؛ بیشتر ورزش می‌کنند، تغذیه‌ی بهتری دارند و کمتر سیگار می‌کشند. این موضوع باعث می‌شود که در مطالعات مشاهده‌ای، اثرات مثبت مکمل‌ها با عوامل دیگر اشتباه گرفته شوند.
در واقع، بسیاری از افراد مکمل مصرف می‌کنند نه به‌خاطر نیاز واقعی، بلکه به‌خاطر حس کنترل، پیشگیری یا تأثیر تبلیغات. این پدیده، «اثر دارونما» یا placebo را نیز تقویت می‌کند.