پیام مازند - مهر /با افزایش تقاضا برای داروی لاغری مونجارو (تیرزپاتاید) در بازار قاچاق، سازمان غذا و دارو هشدار داد؛ این دارو فاقد مجوز رسمی است.
در سال‌های اخیر، همزمان با افزایش آگاهی عمومی درباره چاقی، دیابت و سبک زندگی سالم، تمایل به استفاده از داروهای کاهنده وزن به‌ویژه در میان اقشار جوان و میانسال جامعه رشد فزاینده‌ای داشته است. این تقاضا، اگرچه از دغدغه‌های قابل‌توجه سلامت فردی نشأت می‌گیرد، اما در سایه نبود آگاهی کافی، زمینه‌ساز سوءاستفاده‌های خطرناک نیز شده است.
یکی از نمونه‌های نگران‌کننده این روند، رواج مصرف قاچاق و خودسرانه داروی « مونجارو » (تیرزپاتاید ) است؛ دارویی که بدون طی مراحل قانونی وارد کشور شده و اکنون با تبلیغات گمراه‌کننده و قیمت‌های نجومی، سلامت مردم را هدف قرار داده است.
در پی افزایش هشداردهنده مصرف و توزیع غیرمجاز داروی « مونجارو » با نام ژنریک تیرزپاتاید (Tirzepatide)، سازمان غذا و داروی کشور با صدور اطلاعیه‌ای رسمی، زنگ خطر گسترش یک پدیده نگران‌کننده در حوزه سلامت عمومی را به صدا درآورد. این دارو که بدون طی مراحل قانونی و دریافت مجوزهای لازم، به‌صورت قاچاق و از مبادی غیررسمی وارد کشور شده، به گفته این سازمان نه تنها در فهرست داروهای مجاز ثبت نشده، بلکه نگهداری و مصرف نادرست آن می‌تواند پیامدهای خطرناک و حتی جبران‌ناپذیری برای بیماران داشته باشد.

دارویی پیچیده با تأثیرگذاری دوگانه؛ بازی با جان بیماران
تیرزپاتاید ، دارویی نسبتاً جدید در حوزه درمان دیابت نوع 2 و چاقی است که ابتدا توسط شرکت آمریکایی «Eli Lilly» با نام تجاری مونجارو تولید شد. این دارو با اثرگذاری بر دو گیرنده متفاوت (GLP-1 و GIP)، می‌تواند در کنترل سطح قند خون و کاهش وزن مؤثر باشد. اثربخشی این دارو موجب شده است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته با نظارت کامل پزشک و تنها برای بیمارانی با شاخص توده بدنی مشخص تجویز شود.
با این حال، در کشور ما روندی متفاوت در حال وقوع است. برخی افراد سودجو با قاچاق این دارو و تبلیغ آن در فضای مجازی و برخی مراکز غیرمجاز، عملاً زمینه‌ساز استفاده خودسرانه و غیرعلمی از « مونجارو » شده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی جسمی و روانی شود.
تجارت سیاه با برچسب «سلامت»؛ تا 50 میلیون تومان برای هر قلم
برخی افراد و مراکز فاقد مجوز قانونی، این دارو را با قیمت‌هایی گزاف تا 50 میلیون تومان برای تنها یک قلم در ماه به فروش می‌رسانند. سودجویی از دغدغه‌های سلامت و کاهش وزن مردم، به ویژه در میان جوانان و بانوان، موجب شده است بازار سیاه گسترده‌ای پیرامون این دارو شکل گیرد؛ بازاری که نه تحت نظارت است، نه تضمینی برای اصالت کالا دارد.
بخشی از داروهای عرضه‌شده در این بازار تقلبی هستند و با ظاهری مشابه داروی اصلی، سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازند. سازمان غذا و دارو نیز ضمن تأیید این موضوع اعلام کرده که گزارش‌هایی از وجود نمونه‌های جعلی این دارو در کشور به دست رسیده است.

زنجیره سرد، حلقه‌ای حیاتی در اثربخشی دارو
از دیگر نگرانی‌های مطرح‌شده توسط سازمان غذا و دارو، موضوع حساسیت بالای این دارو نسبت به شرایط نگهداری است. « مونجارو » باید در زنجیره سرد، یعنی در دمای خاص یخچالی، نگهداری و حمل شود. کوچک‌ترین اختلال در این زنجیره می‌تواند منجر به افت کیفیت و اثربخشی دارو شود. این موضوع به‌ویژه در مورد داروهای قاچاق، که از کانال‌های نامطمئن و غیرپزشکی وارد کشور می‌شوند، احتمال خطر را چندین برابر افزایش می‌دهد.
تیرزپاتاید دارویی است که با اثرگذاری بر دو گیرنده هورمونی مختلف در بدن، هم به کاهش قند خون کمک می‌کند و هم موجب کاهش اشتها و وزن می‌شود. این دارو به‌تازگی در برخی کشورهای توسعه‌یافته تأیید شده و فقط برای بیماران خاص و تحت کنترل دقیق پزشکی تجویز می‌شود. با این حال، در ایران مصرف آن بیشتر در میان افرادی رواج یافته که صرفاً به‌دنبال کاهش وزن سریع هستند، آن هم بدون آگاهی از عوارض احتمالی و بدون تجویز پزشک متخصص عوارض خود را دارد.
لاغری با چهره‌ای فریبنده و پیامدهایی خطرناک
یکی از نگران‌کننده‌ترین ابعاد ماجرا، شکل‌گیری بازار سیاه و تجارت غیرقانونی این دارو است و هر قلم از این فرآورده قاچاق، با بسته‌بندی‌های فریبنده و اغلب مشابه نسخه‌های اصلی، به قیمت‌هایی تا 50 میلیون تومان در ماه به فروش می‌رسد. این در حالی است که هیچ‌گونه نظارت علمی یا بهداشتی بر نحوه نگهداری، حمل‌ونقل یا اصالت این داروها وجود ندارد.
یکی از نکات مهم در مورد « مونجارو »، لزوم رعایت دقیق «زنجیره سرد» برای حفظ اثربخشی آن است. دارو باید در شرایط دمایی خاصی نگهداری شود و هرگونه اختلال در این فرآیند می‌تواند منجر به تخریب ساختار دارو و حتی بروز واکنش‌های مضر در بدن شود.
مصرف خودسرانه تیرزپاتاید می‌تواند با عوارضی جدی همراه باشد. از جمله این عوارض می‌توان به تهوع شدید، اسهال، یبوست، التهاب لوزالمعده، اختلال عملکرد کلیه، افت شدید قند خون و در برخی موارد نادر، احتمال افزایش خطر ابتلاء به سرطان تیروئید اشاره کرد. این دارو به‌هیچ‌وجه برای استفاده عمومی و بدون نسخه طراحی نشده و تجویز آن نیازمند بررسی کامل وضعیت جسمی فرد، شاخص توده بدنی، عملکرد کلیه و کبد و وجود بیماری‌های زمینه‌ای است.
نقش فضای مجازی در رواج تبلیغات گمراه‌کننده
یکی از عوامل اصلی گسترش مصرف خودسرانه « مونجارو »، تبلیغات اغواکننده در فضای مجازی است. صفحاتی در اینستاگرام، تلگرام و سایر پلتفرم‌ها با ادعاهای اغراق‌آمیز درباره لاغری سریع و بدون بازگشت، مخاطبان را به استفاده از این دارو ترغیب می‌کنند. این در حالی است که طبق تحقیقات علمی، تیرزپاتاید در صورت مصرف نادرست می‌تواند منجر به عوارضی چون تهوع، اسهال، افت شدید قند خون، التهاب لوزالمعده، مشکلات کلیوی و حتی بستری شدن در بیمارستان شود.

توصیه‌نامه سلامت؛ هشدار به مردم و مسئولان
سازمان غذا و دارو با تأکید بر لزوم مراجعه مردم به پزشکان متخصص و دارای صلاحیت، اعلام کرده است که هرگونه مصرف داروهای مربوط به کاهش وزن یا درمان دیابت باید تحت نظر مستقیم پزشک انجام شود. این سازمان همچنین از مردم خواسته تا در صورت مشاهده تبلیغات یا فروش غیرقانونی این دارو در فضای مجازی یا مکان‌های غیررسمی، موضوع را از طریق سامانه 190 اطلاع دهند.
تدوین سیاست‌های بازدارنده و رصد فعال بازار دارو
در کنار اطلاع‌رسانی عمومی، کارشناسان بر این باورند که سیاست‌گذاران سلامت باید با رویکردی فعال‌تر، نسبت به کنترل مبادی ورود داروهای قاچاق، شناسایی باندهای توزیع و تدوین قوانین بازدارنده اقدام کنند. همچنین راه‌اندازی پلتفرم‌های رسمی برای مشاوره آنلاین در حوزه کاهش وزن، می‌تواند دست سودجویان را از این بازار کوتاه کند.
سازمان غذا و دارو به مردم هشدار داده است که از مصرف هرگونه دارو یا فرآورده‌ای که خارج از شبکه رسمی و بدون تأیید این سازمان عرضه می‌شود، به‌طور جدی خودداری کنند. این سازمان همچنین بر ضرورت مراجعه به پزشکان متخصص در زمینه مدیریت وزن و درمان دیابت تأکید کرده و از مردم خواسته تا در صورت مشاهده موارد فروش یا تبلیغ این دارو در فضای مجازی یا مراکز غیرمجاز، از طریق سامانه 190 اطلاع‌رسانی کنند.
به گزارش مهر، سازمان غذا و دارو، متخصصان غدد و تغذیه، و نهادهای درمانی همگی بر یک نکته تأکید دارند؛ مصرف هرگونه داروی کاهش وزن، بدون تجویز پزشک متخصص، اقدامی پرریسک و خطرناک است و تیرزپاتاید دارویی نیست که صرفاً با نیت لاغر شدن بتوان آن را وارد بدن کرد. پیامدهای مصرف خودسرانه آن نه‌تنها کوتاه‌مدت نیستند، بلکه در برخی موارد ممکن است تا سال‌ها اثرات منفی خود را بر سلامت فرد برجای گذارند.
در شرایطی که سوداگران سلامت از بی‌اطلاعی مردم بهره‌برداری می‌کنند، اطلاع‌رسانی، افزایش آگاهی عمومی و مراقبت فردی می‌تواند سد مؤثری در برابر فاجعه‌ای خاموش باشد.