پیام مازند - ایسنا / خودکفایی کشور در حوزه پزشکی و دستاوردهای چشمگیر آن، چالش های نظام سلامت کشور در حفظ و پاسداشت نیروی انسانی، طرح اجباری دانش آموختگان پزشکی، پدیده مهاجرت پزشکان، اتخاذ راهکارهای غیراصولی در این حوزه در ادوار مختلف، الزامات برنامه پزشکی خانواده به عنوان نسخه شفابخش نظام سلامت و ... از جمله مباحثی بود که سخنگوی سازمان نظام پزشکی همزمان با روز پزشک به تفصیل درباره آن به صحبت پرداخت.
دکتر رضا لاری‌پور - سخنگو و مشاور رییس کل سازمان نظام پزشکی همزمان با زادروز شیخ الرئیس ابوعلی سینا و روز پزشک درباره اهمیت و جایگاه نیروی انسانی نظام سلامت اظهار کرد: موتور پیشران و محرک تمام فعالیت‌های کشور، نیروی انسانی است. هرچقدر امکانات و تجهیزات در هر صنعت و حوزه‌ای به طور مثال کشاورزی و پزشکی دراختیار داشته باشیم، آنچه که صنعت و تکنولوژی را به حرکت وادار می‌کند و ارزش افزوده برای مردم به ارمغان می‌آورد، نیروی انسانی است.
بازار ![]()
وی ادامه داد: به طور قطع، حاکمیت می‌بایست قدردان نیروی انسانی خود باشد و برای رشد و تعالی نیروی انسانی تلاش کند. بنابراین، تمام تلاش‌های مجموعه دولت و قانون به ترتیب در زمینه‌های بودجه‌ریزی و قانون‌گذاری می‌بایست منجر به رشد، تعالی و تحقق حقوق نیروی انسانی شود.
خودکفایی کشور در حوزه پزشکی
مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور درباره ویژگی‌های حوزه پزشکی کشور توضیح داد: در حوزه پزشکی به خودکفایی رسیده‌ایم و هیچ نیازی به خارج از کشور نداریم. هنگامی که سایر حوزه‌ها و علوم کشور را مورد بررسی قرار می‌دهیم، نتوانسته‌ایم به خودکفایی دست‌یابیم. بازهم تاکید می‌کنم که در حوزه پزشکی به خودکفایی نائل آمده‌ایم؛ به نحوی که هیچ فرد ایرانی برای انجام یک عمل جراحی به رفتن خارج از کشور نیاز ندارد.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور با بیان اینکه خوداکتفایی در حوزه پزشکی را مرهون تلاش‌های اساتید رشته پزشکی هستیم، اظهار کرد: اساتید رشته پزشکی طی سال‌های سال‌های پیش تحصیل‌کرده‌اند و این روزها نیز به تربیت نیروی انسانی جدید همت گماشته‌اند.
ضعف در حفظ و پاسداشت نیروی انسانی
لاری‌پور با بیان اینکه برای تربیت نیروی انسانی متعهد، با اخلاق، با فرهنگ، با اصالت و خالص در تمام حوزه‌ها تلاش می‌کنیم، گفت: متاسفانه، در زمینه نگهداری و پاسداشت نیروی انسانی همواره ضعیف عمل می‌کنیم. اما سوال این است که چرا در این زمینه با ضعف روبرو هستیم؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که اولین و مهمترین موضوعی که یک فرد متبحر مشغول به کار نیاز دارد، احترام و تامین معیشت است.مدت‌زمان طولانی تحصیل در رشته پزشکی
او درباره اهداف انسان‌ها از کار کردن گفت: زندگی بهتر و شرایط زیست مناسب‌تر، اهداف کارکردن محسوب می‌شوند. با توجه به اینکه مدت‌زمان تحصیل در رشته پزشکی طولانی است؛ به نحوی که یک پزشک فوق‌تخصص 25 تا 30 سال از عمر خود را صرف تحصیل می‌کند. چنین شرایطی سبب می‌شود که نسبت به سایر رشته‌ها با فاصله زمانی بیشتری وارد بازار کار شود.
طرح اجباری دانش آموختگان پزشکی
مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور با انتقاد از دوره طرح نیروی انسانی پزشکی توضیح داد: همچنین دانش‌آموختگان رشته‌های پزشکی برخلاف سایر دانش‌آموختگان سایر رشته‌های دیگر که در دانشگاه‌های دولتی تحصیل کرده‌اند، به اجبار در مناطق محروم وکم‌تر برخوردار حاضر می‌شوند و در قالب خدمات رایگان می‌بایست به دولت خدمت کنند. اگرچه پزشکان در مناطق محروم حاضر می‌شوند اما کاری از منظر پرداخت قابل‌توجه و تامین تسهیلات برای زندگی آنها انجام نمی‌دهند. بنابراین مشخص است که متاسفانه هنگامی که چنین شرایطی وجود داشته باشد، نیروی انسانی در کشور نمی‌ماند.
و اما مهاجرت پزشکان
وی با بیان اینکه شاهد «مهاجرت شغلی» و «مهاجرت جغرافیایی» در حوزه پزشکی هستیم، تصریح کرد: هنگامی که نیروی انسانی نسبت به ترک کشور اقدام می‌کند، سخن از مهاجرت جغرافیایی به میان می‌آید. همچنین هنگامی که نیروی انسانی با این موضوع مواجه می‌شود که درمانگاه، کلینیک یا هر مرکز درمانی که در آن مشغول به کار است اما آ ن مرکز نمی‌تواند استیفای حقوق او را بدهد، در کمترین کار ممکن به یک موقعیت شغلی دیگر روی می‌آورد یا در کنار شغل خود به فعالیت‌های دیگر مشغول می‌شود. ترک موقعیت شغلی که از آن به عنوان مهاجرت شغلی یاد می‌شود یا هرگونه فعالیت دیگر در کنار حرفه پزشکی، آسیب آن برای خود فرد و مردمی که به خدمات وی نیاز دارند، است.
چالش پای راه‌حل‌های غیراصولی
لاری‌پور با بیان اینکه متاسفانه بکارگیری راه‌حل منطقی به دست فراموشی سپرده شده، توضیح داد: متاسفانه راه‌حل‌های غیراصولی و غیرمنطقی به جای راه‌حل درست و منطقی برای حل مشکلات مرتبط با نیروی انسانی به ویژه طی 5 سال گذشته مطرح شده است. من بر این باور هستم که برای نگهداری و پاسداشت نیروی انسانی کافی است که تسهیلات در نظر بگیریم؛ تسهیلات می‌تواند تسهیلات مسکن، خودرو، رفاهی و آموزش فرزندان و غیره باشد. همچنین تسهیلات می‌تواند یک پانسیون یا خانه سازمانی باشد برای اسکان افرادی که در مناطق محروم حضور دارند.ضرورت اعطای
تسهیلات به پزشکان
سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور ادامه داد: تسهیلاتی مانند خانه سازمانی، خودرو و رفاهیات برای بسیاری از مشاغل وجود دارد؛ به طور مثال، یک شرکت هواپیمایی به فکر تامین خلبانان خود است یا شرکت نفت نیز امکانات متعدد و متنوعی را در اختیار پرسنل خود قرار می‌دهد. متاسفانه، وزارت بهداشت از توانایی ارائه تسهیلات متعدد برخوردار نیست و همچنین حاکمیت به حوزه سلامت که به مثابه یک شغل امنیتی و مهم است به ارائه تسهیلات توجه نمی‌کند.
راه‌حل‌های غیرمنطقی بی‌ثمر است
وی با بیان اینکه راه‌حل و راهکارهای متعدد غیرمنطقی بسیار زیادی را برای نیروی انسانی حوزه پزشکی شاهد بوده ایم، گفت: برخی اینطور تصور می‌کنند که افزایش ظرفیت رشته پزشکی، امکان دسترسی مردم به خدمات سلامت را بهتر می‌کند. این در حالی است که افزایش ظرفیت رشته‌های دانشگاه‌های علوم‌پزشکی نه تنها سبب کاهش کیفیت برونداد دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شده بلکه دسترسی افراد در مناطق محروم به پزشک و خدمات پزشکی را به هیچ‌وجه افزایش نداده است. به طوری که میزان تجمع در مرکز استان ها و مناطق برخوردارتر افزایش می‌یابد؛ چرا که افراد می‌خواهند به امکانات بهتر و درمانگاه‌ها با درآمد بیشتر دسترسی داشته باشند.
توجه به آمایش سرزمین برای حل مشکلات نیروی انسانی
مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور درباره راهکارهای حل چالش‌های نیروی انسانی حوزه پزشکی گفت: به نظر می‌رسد باید طرح مناسبی در آمایش سرزمین، توزیع مناسب نیروی انسانی، ایجاد تسهیلات مانند کم‌کردن یا صفر کردن مالیات برای جامعه پزشکی بویژه در مناطق محروم انجام دهیم. همچنین می‌توانیم طرح های تشویقی متعدد مانند اعطای مسکن یا تسهیلاتی از این دست که در اختیار افرادی که تعداد فرزندان خود را افزایش می‌دهند، قرار می‌گیرد را نیز به جامعه پزشکی شامل پزشکان، پرستاران، ماماها، پیراپزشکان تعمیم داد.وی ادامه داد: ممکن است این سوال مطرح شود که هنگامی که تسهیلاتی برای جامعه پزشکی درنظر گرفته شود، تکلیف سایر گروه‌ها و رشته‌ها چیست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که جامعه پزشکی با جان آدمیان در ارتباط هستند. اگرچه تمام مشاغل مهم هستند اما مشاغلی که پایه امنیت، اقتدار و خوداکتفایی کشور را دارند با سایر رشته‌ها متفاوت هستند. من بر این باور هستم که نگاه‌ها به مشاغل با توجه به مولفه‌هایی مانند امنیت، اقتدار و خوداکتفایی کشور می‌بایست ارزشمندی خود را حفظ کند. به طور مثال، یک راننده شرکت واحد و یک خلبان هر دو نسبت به جابجایی افراد مختلف اقدام می‌کنند اما آیا میزان پرداخت و توجه به این افراد یکسان است؟ توجه به میزان تحصیلات، زحمت و استرس شغلی می‌بایست در مولفه‌هایی منعکس شود که منابع دریافتی مهمترین محل انعکاس آن است.
لاری‌پور درباره میزان دریافتی پزشکان نیز اظهار کرد: امروزه، حقوق پزشکان طرحی و استخدامی به نحوی است که حتی از دریافتی یک نیروی خدماتی شرکت نفت کمتر است. چنین مواردی سبب مهاجرت شغلی و جغرافیایی و در نهایت از دست‌دادن نیروی انسانی می‌شود که برای تربیت آنها میلیاردها تومان هزینه شده است.
بی‌عدالتی در تقسیم پزشکان طرحی و لزوم اصلاح آن
مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور با بیان اینکه متاسفانه در برخی موارد شاهد بی‌عدالتی در توزیع پزشکان طرحی هستیم، خاطرنشان کرد: مایه تاسف است که توزیع نیروی انسانی نظام سلامت در تمام ادوار گذشته به دلیل نادرستی انجام طرح تقسیم و سوءاستفاده‌هایی که برخی افراد از روابط خود می‌کنند با موضوع ناعدالتی در تقسیم نیروی انسانی مواجه بوده است. بررسی‌ها بیانگر این است حتی برخی افرادی که از ارتباطات خود برای توزیع پزشکان طرحی استفاده کرده‌اند، وابستگان مسوولان و حتی برخی وزرا در ادوار مختلف بوده‌اند. متاسفانه، آقازاده‌ها طرح تعهد خدمت را در مناطق خوش آب‌وهواتر سپری می‌کردند و این در حالی است که سایر افراد در مناطق محروم و کمتر برخوردار حاضر می‌شدند.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه وزارت بهداشت می‌بایست طرح تقسیم نیروی انسانی را اصلاح کند، اظهار کرد: دکتر ظفرقندی (وزیر بهداشت)، تغییراتی در وزارت بهداشت ایجاد کرده و به نظر می‌رسد که وضعیت تقسیم پزشکان طرحی بهتر شود، اما بازهم تغییرات در ارتباط با اشخاص در کمیسیون‌ها و موارد خاص را مشاهده می‌کنیم.
سربازی و طرح پزشکان
لاری‌پور درباره طرح نیروی انسانی حوزه پزشکی ادامه داد: هنگامی که طرح اجباری برای یک رشته درنظر گرفته می‌شود؛ می‌بایست به مسائلی توجه کنیم. اگر دولت یا ستادکل نیروهای مسلح درباره کاهش مدت‌زمان سربازی تصمیم می‌گیرد؛ به نحوی که مدت‌زمان این دوره را از 24 ماه به 21 ماه کاهش می‌دهد اما نظام سلامت از این مدت‌زمان کاهش یافته بهره ندارد. اگر استدلال قانونی این موضوع، تحصیل رایگان دانش‌آموختگان رشته‌های پزشکی است، باید به این موضوع اشاره کنیم که تحصیل سایر رشته‌های دیگر که در دانشگاه‌های دولتی تحصیل کرده‌اند نیز رایگان است.
کاهش تقاضای گوداستندینگ به معنای کاهش میل مهاجرت نیست
وی در ادامه صحبت هایش با اشاره به کاهش تقاضای گود استندینگ، با بیان انکه کاهش تقاضای صدور گوداستندینگ به معنای کاهش میل به مهاجرت نیست، گفت: گوداستندینگ به معنای صدور گواهینامه حسن انجام کار برای پزشکی است که در کشور خود فعالیت کرده است. گواهی گوداستندینگ که فقط توسط سازمان کل نظام پزشکی صادر می‌شود برای تمام کشورها اعتبار دارد. با توجه به اعتبار گوداستندینگ، اولین خواسته کشورهای مقصد افراد متقاضی مهاجرت، گواهی حسن انجام کار است. میزان تقاضای صدور گواهی حسن انجام کار از نظر عددی کاهش یافته اما آیا این موضوع به معنی کاهش تمایل به مهاجرت است؟مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور افزود: اگر کاهش کمی گواهی حسن انجام کار به معنای افزایش میل به ماندن در کشور تحلیل شود، یک تحلیل غلط است. به عنوان مثال افزایش 2 برابری نرخ ارز طی یک سال گذشته را تجربه کردایم؛ به نحوی که دلار از 50هزار تومان به 100هزار تومان افزایش یافت. هنگامی که یک فرد تمام خانه و زندگی خود را به دلار 50هزار تومانی فروخته باشد، توانایی رفتن را ندارد. هنگامی که از کاهش صدور گوداستندینگ سخن به میان می‌آید، می‌بایست به مسائل اقتصادی پیرامون این موضوع نیز توجه کرد.
اختلاف درآمدی پزشکان ایرانی با سایر کشورها
وی درباره دیگر دلیل کاهش تقاضای گوداستندینگ در سازمان نظام پزشکی گفت: از طرف دیگر با توجه به اینکه میزان ورودی به کشورهای پذیرای پزشکان زیاد بوده، میزان نیاز آنها کاهش یافته و رفتن به کشورهای خارجی نسبت به گذشته سخت‌تر شده است. در گذشته، پزشکان ایرانی خواهان حضور در کشورهای اروپایی و آمریکایی بودند اما در حال حاضر، بیشترین اقبال برای کشورهای حوزه خلیج‌فارس است. بررسی‌ها بیانگر این است که میزان دریافتی پزشکان در سایر کشورها با داخل کشور بسیار متفاوت است؛ به نحوی که میزان دریافتی کشورهای همسایه نظیر عراق و ترکیه نسبت به کشور ما 18 برابر است. همچنین میزان دریافتی پزشکان در افغانستان 8 برابر کشور و کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز 25 تا 30 برابر است. چنین اعداد و ارقامی، یک عدد فاصله‌دار است و به همین دلیل افراد به مهاجرت تمایل دارند.
بهبود شرایط و تمایل به بازگشت
لاری‌پور با بیان اینکه در مجموع کاهش تقاضای گوداستندینگ مبنای قابل‌قبولی برای بهبود وضعیت مهاجرت پزشکان نیست، گفت: در ابتدای دولت چهاردهم، یک فضای روانی در کشور ایجاد شد؛ به نحوی که بسیاری از افراد احساس کردند که برای ماندن در کشور تمایل دارند. اگر فضای داخلی و وضعیت اقتصادی کشور بهتر شود، تمام افرادی که به اجبار ترک وطن کرده‌اند برای بازگشت به کشور تمایل دارند.
وی با بیان اینکه مهاجرت یک امر خودخواسته نیست، تصریح کرد: مهاجرت، یک امر اجباری است؛ یعنی فرد به دلیل اینکه نمی‌تواند خواسته‌های خود را در کشورش به دست اورد به ناچار به یک کشور دیگر می‌رود.
پزشکی خانواده؛ نسخه شفابخش نظام سلامت
سخنگوی سازمان نظام پزشکی در ادامه صحبت هایش درباره برنامه پزشکی خانواده نیز با بیان اینکه پزشکی خانواده یک موضوع مهم است، اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم هر طرحی را اجرا کنیم، نیازمند آگاهی کامل از فرایند کاری آن طرح هستیم و همچنین می‌بایست ذی‌نفعان را در اجرای طرح دخیل کنیم و از نظرات آنها مطلع شویم.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه حدود 20 سال از زمان مطرح‌شدن طرح پزشکی خانواده می‌گذرد، توضیح داد: از زمان مطرح‌شدن طرح پزشکی خانواده تا امروز حدود 20 سال می‌گذرد اما این طرح تاکنون اجرا نشده است. هنگامی که یک طرح به مدت 2دهه اجرا نمی‌شود، به طور قطع موانع، سدها و اختلاف‌نظرهایی درباره آن وجود دارد. به نظر می‌رسد که فرصت مناسبی برای رسیدگی و آسیب‌شناسی طی 20 سال گذشته وجود داشته است.
وی با بیان اینکه طرح پزشک خانواده به صورت پایلوت در استان‌های «فارس» و «مازندران» اجرا شد، گفت: به طور قطع، مشکلات این طرح احصا شده و پزشکان آن مناطق نیز مشکلات را بیان کرده‌اند.فرهنگسازی برای اجرای پزشکی خانواده
لاری‌پور با بیان اینکه اجرای برنامه پزشکی خانواده به فرهنگسازی نیاز دارد، گفت: مردم تصور می‌کنند که برای یک سرماخوردگی یا سردرد ساده می‌بایست به بالاترین سطوح پزشکی مراجعه کنند و متاسفانه پزشکان متخصص در یک برهه زمانی با کمترین هزینه و نازل‌ترین قیمت در دسترس بودند. متاسفانه، منابع و امکانات بدون برنامه‌ریزی به چاه ویل سلامت ریخته شد و همچنین از طرف دیگر با عدم فرهنگسازی مناسب برای پزشکی خانواده روبرو بودیم. به نظر می‌رسد اگر پزشکی خانواده بدون هیچ‌گونه متودولوژی انجام شود، نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.
نتایج و آثار اجرای پزشکی خانواده
مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور گفت: دکتر پزشکیان که سابقه هدایت وزارت بهداشت و نمایندگی مجلس را در کارنامه خود دارد، نسبت به ضرورت توجه به متودولوژی خاص برای پزشکی خانواده آگاهی دارد و مدلی خاص برای این برنامه درنظر می‌گیرد تا قابلیت اجرا داشته باشد.
وی با بیان اینکه اجرای طرح پزشکی خانواده یک اقدام درست است، تصریح کرد: هیچ کشوری آنچنان پول و سرمایه در اختیار ندارد که برای نظام سلامت بسیار گزاف هزینه کند. طرح پزشکی خانواده می‌تواند یک پایه و مبنای اصلی برای پیشرفت حوزه پزشکی کشور به کار گرفته شود؛ به شرطی که ذی‌نفعان حوزه سلامت در آن دخیل باشند و منابع کافی برای آن دیده شود تا ارائه‌دهندگان خدمت راضی باشند و به تبع آن نیز گیرندگان خدمت نیز رضایت داشه باشند.